کشمکش بر سر میوه‌های ممنوعه و گوشت گاومیش
دولت ایران در چند سال اخیر برای کنترل قیمت‌ها دست به واردات محصولات مختلف کشاورزی و دامی زده است. در این روز‌ها موضوع واردات پرسود میوه و گوشت در میان وزارتخانهها و سازمان‌های دولتی به محل نزاع و کشمکش تبدیل شده است.
واردات کالا در دولت احمدی‌نژاد همیشه مورد توجه منتقدان و کارشناسان بوده است. این منتقدان می‌گوید دولت در چند سال اخیر درآمد سرشار نفت را صرف واردات کالا کرده تا قیمت‌ها را پایین نگاه دارد و رضایت کاذب ایجاد کند. سیاستی که بخش تولید داخلی را با بحران روبرو کرده است.
واردات شکر، محصولات کشاورزی و دامی در چند سال اخیر محل مناقشه و نزاع موافقان و مخالفان دولت محمود احمدی‌نژاد بود. اما این روز‌ها کشمکش بیشتر میان وزارتخانهها و سازمان‌های دولتی و شبه دولتی است.
آن‌ها یکدیگر را متهم می‌کنند که با استفاده از رانت و نادیده گرفتن قانون دست به واردات گوشت و میوه زده‌اند. وزارت جهاد کشاورزی از انتشار اسناد تبانی گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت برای واردات غیرقانونی خبر می‌دهد.
مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت این اخبار را تکذیب می‌کنند و مدعی هستند که واردات غیرقانونی میوه انجام نگرفته است.
میوه‌های ممنوعه در بازار ایران
در پنج ماه نخست سال ۱۳۹۰ در حدود ۲۰ هزار تن انواع «میوه ممنوعه» شامل مرکبات به ارزش نزدیک به ۲۴ میلیون دلار وارد ایران شده است. میوه ممنوع به لیستی از انواع مرکبات گفته می‌شود که ورودشان به ایران ممنوع است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) این میزان واردات در شرایطی صورت گرفته که طبق دستور وزارت جهاد کشاورزی، واردات میوه ممنوع است و تخلف محسوب می‌شود.
محمد علی نیکبخت، معاون وزارت جهاد کشاورزی، می‌گوید که وزارت بازرگانی باید پاسخ‌گوی واردات باشد.
وی تصریح می‌کند: «تا پایان سال‌جاری واردات انواع میوه همچنان ممنوع است و ذخیره‌سازی برای ایام پرمصرف همچون عید نوروز با اولویت تولیدات داخلی باید باشد و اعتقادی به ذخیره‌سازی محصول خارجی نداریم و نیاز شب عید براساس تولید داخل و کمک تشکل‌های تولیدی که اعلام آمادگی کرده‌اند، تامین می‌شود.»
علیرضا سائلی، مشاور وزیر جهاد کشاورزی نیزمدعی است که ورود میوه‌های ممنوعه در پی تبانی وزارت صنعت، معدن و تجارت با گمرک ایران اتفاق افتاده است. وی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفته است: «پیش از این، وزارت جهاد کشاورزی بر ممنوعیت واردات میوه تاکید کرده بود، اما مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت، بی‌توجه به ممنوعیت‌های اعلام شده، اقدام به صدور مجوز واردات میوه کردند.»
از سوی دیگر محمود دودانگه مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته است که «واردات میوه ممنوعه نداریم.» وی علت وفور میوه‌های خارجی در بازار را مربوط به ثبت سفارش قبلی یا میوه‌هایی که قبلا در انبار‌ها نگهداری شده می‌داند. دودانگه تصریح کرده است: «تا شش ماه ثبت سفارش‌های قبلی اعتبار داشته و می‌تواند وارد کشور شود.»
اما این استدلال نتوانسته منتقدان را قانع کند. آن‌ها می‌گویند از مهرماه سال ۱۳۸۹ فهرست واردات ممنوعه اعلام شده و در این شرایط، پس از گذشت یک سال امکان واردات با ثبت سفارش‌های سال گذشته وجود ندارد.
در همین حال خبرگزاری فارس روز سه شنبه (۱۵آذر/۶دسامبر) از کاهش تعرفه واردات میوه از ۱۵ بهمن به چهار درصد برای تنظیم بازار عید خبر داد. خبری که با سخنان معاون وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر ممنوعیت واردات میوه در تضاد است.
به پایه‌ی این گزارش یک مقام مسوول در وزارت صنعت، معدن و تجارت گفته است که با مجوز وزارت جهاد کشاورزی تعرفه واردات میوه به‌ویژه سیب و پرتقال از ۱۵ بهمن ماه چهار درصد می‌شود.
به نظر می‌رسد هیچکدام از وزارت‌خانه‌های متولی در ایران حاضر نیستند مسئولیت این واردات را بپذیرند. با این حال گمرک ایران در گزارش رسمی خود میزان واردات «میوه‌های ممنوعه» را اعلام کرده است.
دخالت دولت در واردات گوشت
بحث بر سر واردات گوشت به ایران نیز داغ است. خردادماه سال جاری وزیر جهاد کشاورزی با ابراز رضایت از وضیت تولیدات گوشتی و پروتئینی در ایران گفت که با اقدامات انجام شده، ۹۰ درصد گوشت مورد نیاز ایران به راحتی در داخل تامین می‌شود.
صادق خلیلیان افزود: «خوشبختانه واردات گوشت کنترل شده و ضابطه‌مند است و وزارت جهاد کشاورزی، واردات گوشت را در حد همان ۱۰ درصد مورد نیاز محدود کرده است.»
برخی گزارش‌ها از ورود گوشت گاومیش هندی به ایران خبر می‌دهند
اما حسین صدر، رییس اتحادیه واردکنندگان گوشت قرمز و سفید نظر دیگری دارد. وی در گفت‌وگو با روزنامه شرق گفته است: «تقریبا دو سال پیش بود که وزارت بازرگانی سابق در فراخوانی اقدام به انتخاب مباشر و امضای تفاهم‌نامه کرد. در این بین رفتار و عملکرد ناشیانه وزارت بازرگانی موجب شد تا عقد قرارداد برای واردات نزدیک به یک‌میلیون و یکصدهزار تن گوشت انجام شود. در حالی که نیاز بازار یک‌دهم این میزان بود.»
وی با انتقاد از عملکرد وزارت بازرگانی سابق که در حال حاضر با وزارت صنعت و معدن ادغام شده، افزوده است: «این موضوع موجب شد تا یک فضای کاذب و بازار رقابتی ناسالم در بازارهای جهانی شکل گیرد و از این رهگذر برزیل به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گوشت به ایران، توانست با یک پروسه برنامه‌ریزی‌شده، در عرض کمتر از شش ماه قیمت هر تن گوشت را تا ۷۰۰ یورو افزایش دهد.»
آقای صدر از دخالت وزارت کشاورزی در سیاست‌گذاری واردات گوشت انتقاد کرده و گفته که عملکرد معاونت توسعه بازرگانی داخلی، انحصار و رانت بزرگی را برای گروهی خاص ایجاد کرده است.
به گفته رییس اتحادیه وارد کنندگان گوشت، در حال حاضر معاونت توسعه بازرگانی داخلی در ابلاغیه‌ای به سازمان توسعه تجارت اعلام کرده که ثبت سفارش اقلام پروتئینی تنها با امضای گروه واردکنندگان مواد پروتئینی مجاز است: «اعضای این گروه نیز از شرکت‌های اقماری و زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی و برخی از تجار نزدیک به وزارتخانهها هستند که زیر نظر مجمع عالی واردات فعالیت می‌کنند.»
از گوشت‌های آلوده تا گوشت گاومیش هندی
حسین صدر همچنین از واردات گوشت گاومیش هندی خبر می‌دهد که سود سرشاری را نصیب وارد کنندگان کرده است: «برخی از تجار اقدام به وارد کردن گوشت گاومیش هندی کرده‌اند. اقدامی که در سال‌های گذشته نیز به عناوین مختلف رخ داده است. ار آنجا که گوشت گاومیش‌های هندی قابل خوردن نبوده و قیمت آن بسیار پایین است در این موارد می‌توان سودهای ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصدی را متصور شد.»
پیش‌تر موضوع برنج‌های آلوده در ایران مورد توجه بود به سرانجامی نرسید
روزنامه شرق تصریح می‌کند که این نوع گوشت در برخی سربازخانه‌ها، سلف سرویس دانشگاه‌ها و غذاخوری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیش‌تر نیز موضوع واردات گوشت‌های آلوده مورد توجه رسانه‌های ایران قرار گرفته بود. موضوعی که به مرور زمان از توجه عمومی خارج شد و همچون «پرونده‌ی برنج‌های آلوده» مورد پیگیری قرار نگرفت.
برخی کارشناسان و تولیدکنندگان گوشت در ایران می‌گوید که در چند سال گذشته این کشور به عنوان یکی از کشورهای تولیدکننده مرغوب و با کیفیت گوشت قرمز شناخته می‌شد. به نحوی که ایران در مرز خودکفایی تولید گوشت قرار داشت و بخشی از تولید خود را به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس صادر می‌کرد.
به باور این کارشناسان، بروز برخی مشکلات از جمله واردات بی‌رویه گوشت قرمز، قاچاق دام زنده به ایران، خشکسالی و عدم پشتیبانی از دامداری‌های داخلی، ازمیزان تولید کاسته و ایران را به یک وارد کننده و یک بازار جذاب برای تولیدکنندگان تبدیل کرده است.