رگه‌ای فمینیستی ، در فیلم‌های ایرانی
+0
رأی دهید
-0
رگه‌ای فمینیستی ، در فیلم‌های ایرانی
شهرزادنیوز: فیلم "شرایط" مریم کشاورز که روز جمعه در سینماها با موفقیت روبرو شد، ایرانی را به تصویر می‌کشد که رسانه‌های آمریکایی به ندرت نشان می‌دهند - در واقع ایرانی که در رسانه‌های ایرانی هم به ندرت نشان داده می‌شود.در ایران زنان فقط در خانه می‌توانند حجاب‌شان را بردارند اما در فیلم‌ها، نمایش همین هم ممنوع است. با وجود این، "شرایط"، داستان دو زن هم‌جنس‌گرایی است که تمام سعی‌شان آن است که در تهران با یکدیگر زندگی کنند.
کشاورز مجبور شد این فیلم را در لبنان فیلم‌برداری کند و برخی از خیابان‌های لبنان را از روی عکس‌های فیس بوک به شکل خیابان‌های تهران درآورد - با گرافیتی‌های دیواری‌اش. او می‌داند که با این کار ممکن است در صورت رفتن به ایران دستگیر شود. اوایل در جریان نوشتن فیلم‌نامه، این موضوع بر وی فشار می‌آورد: "می‌ترسیدم پا را از گلیم‌ام بیرون بگذارم و فیلم‌ام زیادی سیاسی شود و امکان بازگشتم به خطر افتد." وی می‌افزاید: اما "کاراکترها مرا ترغیب می‌کردند که صادق‌تر باشم."
کشاورز تنها یکی از فیلمسازان موج فزاینده‌ای است که این اواخر برای انجام کارشان همه چیزشان را به خطر انداخته‌اند. از آن گذشته، کشاورز یکی از زنان فیلمساز این موج است: برخی از فیلم‌های خوب ایرانی در سال‌های اخیر یا توسط زنان کارگردانی شده یا با همکاری زنان ساخته شده، از جمله فیلم‌های هنری کوتاه ویدئویی، "زنان بدون مردان" شیرین نشاط، و "پرسپولیس" مرجان ساتراپی و وینسنت پاروناود. و "موج جدید"ی که در 20 سال اخیر توجه سینمای جهانی را به خود جلب کرده‌اند، فیلم‌های فمینیستی نیرومندی بوده‌اند که برخی از آنها توسط مردان کارگردانی شده‌اند.
و وقتی به تضاد این گرایش با آمریکا دقت شود، این موضوع قابل توجه‌تر می‌شود؛ در آمریکا زنان فیلم‌های مهمی را کارگردانی نکرده‌اند. درصد زنان کارگران هالیوود به تعداد انگشتان دو دست هم نمی‌رسد و تنها فیلمی که اخیراً به عنوان حرکتی رو به جلو در به تصویر کشیدن زنان در صنعت فیلمسازی با استقبال روبرو شد، فیلم سکسی " Bridesmaids" به کارگردانی یک مرد بوده است. مریم کشاورز یک آمریکایی ایرانی‌الاصل است که در ایالات متحده بزرگ شده اما مدت زیادی را در ایران سپری کرده است، او در پشت این موضوع، ریاکاری فرهنگی آمریکا با آن نگاه به گیشه را می‌بیند که انتظار دارد زنان مجذوب داستان‌های مردان باشند، اما نه برعکس. او می‌گوید: "این فیلم‌ها همه فیلم‌های مردانه‌ای هستند که از روابط بین مردان برگرفته شده‌اند... از زنان هم انتظار می‌رود با آنها نوعی احساس قرابت کنند. انتظار می‌رود که هنجار مردانه، هنجار همه باشد."
چرا ایران متفاوت است؟ کشاورز تصور میکند که شاید دشواری‌های مواجهه با مردسالاری ایران غیرعامدانه این نسل از زنان فیلمساز را به وجود آورده باشد. او می‌گوید: "شاید چون زنان ایرانی مجبورند برای بقا قوی باشند. اگر بخواهید در آن محیط زندگی کنید، باید قدرت داشته باشید؛ تا آن قوانین را نقض کنید، باید آن قوانین سر و کله بزنید و همیشه هوشیار باشید. باید سیتزه‌جو و تا حدی مهاجم باشید. این همان مهارت‌هایی است که یک کارگردان باید داشته باشد."
جمشید اکرمی، آکادمیسین و فیلمساز مستند ایرانی - آمریکایی که در حال حاضر روی فیلمی درباره سینمای ایران و سانسور کار میکند، می‌گوید تکنولوژی موجب تغییر شده است. به گفته وی: "نسل جوان زنان در ایران، به رغم تمام موانع اقتصادی و سیاسی بیشتر به فیلم روی آورده‌اند. آنها واقعیت‌های رسانه‌ها و تکنولوژی‌های جهانی را درک کرده‌اند و فهمیده‌اند که می‌توانند برای برقراری ارتباط با مخاطبان وسیع در سراسر دنیا از فیلم استفاده کنند."
اما پیشرفت در سینمای ایران با دشواری‌هایی روبرو شده است. با آن که در سال 2011 فیلم‌های معدودی به فستیوال‌های جهانی راه یافتند - "جدایی" اصغر فرهادی، "این فیلم نیست" اثر مجتبا میرطهماسب و جعفر پناهی، "خداحافظ" محمد رسول‌اف - پناهی و رسول‌اف بیشتر به این خاطر مورد توجه قرار گرفتند که به شش سال زندان محکوم شدند (ممنوعیت پناهی در فیلمسازی به طرزی طنزآمیز در اسم فیلم‌اش انعکاس یافته است). بر اثر این شرایط، چندین کارگران برجسته از جمله بهمن قبادی و محسن مخملباف از کشور خارج شده‌اند.
اکرمی آینده سینمای ایران را روشن نمی‌بیند.
"فکر نمی‌کنم این بازداشت‌ها بر نحوه انعکاس مسایل زنان در فیلم‌ها در آینده تأثیر زیادی بگذارند. وضعیت چنان ناامید کننده است که بدتر از این را به سختی می توان تصور کرد. سانسور شدید کار را برای فیلمسازان نه تنها در زمینه مسایل زنان، بلکه هر موضوع مهم سیاسی یا اجتماعی دیگری دشوار کرده است."
"شرایط" از نظر به تصویر کشیدن داستان عاشقانه دو زن هم‌جنس‌گرا در ایران غیر معمول است. در یکی از صحنه‌ها، یکی از صحنه‌های دوبله شده فیلم "میلک" اثر "گاس ران سانت" نشان داده می‌شود. کشاورز پس از بررسی چندین رهبر رادیکال سیاسی، از جمله چه گوارا و مهاتما گاندی و کشف این که همه مورد بهره‌برداری دولت ایران قرار گرفته‌اند، "هاروی میلک" را انتخاب میکند. زندگی "هاروی میلک" مسلما برای کاراکترهای لزب‌اش متناسب‌تر است، اما کشف میکند که فیلم‌های مردان هم‌جنس‌گرا در ایران با استقبال غیر منتظره‌ای روبرو هستند. او فیلم "بروک‌بک ماونتین" را برای اولین بار در آن جا می‌بیند و با تعجب درمی‌یابد که در بازار سیاه یکی از پرفروش‌ترین‌هاست. در این باره می‌گوید: «یکه خورده بودم. از مردم می‌پرسیدم "از این فیلم خوشتان می‌آید؟ از چه چیز آن خوشتان می‌آید؟" و آنها می‌گفتد "در کل ممنوعیت عشق را می‌فهمیم و این که آدم نتواند با کسی باشد که دوستش دارد."»
آیا "شرایط"، که توجه منتقدان را برانگیخته است و در هفته‌های آینده علاوه بر لس‌انجلس و نیویورک در شهرهای دیگر هم به نمایش درخواهد آمد، فیلمی فمینیستی است؟ سازنده‌اش از این سؤال یکه می‌خورد: "هیچ کس تا به حال از من چنین سؤالی نکرده بود." کشاورز تأکید می کند: "کاراکترهای اصلی زنانی هستند که تلاش میکنند تا بتوانند خودشان باشند."
|
|
|
|
|
|