گوگل‌پلاس؛ حلقه دوستان کجا بسته می‌شود؟

گوگل‌پلاس؛ حلقه دوستان کجا بسته می‌شود؟

آغاز به کار پرسروصدای گوگل‌پلاس، شبکه اجتماعی گوگل، سوالی را در پیش روی کاربران این شبکه قرار داده که تنها به دنیای مجازی محدود نمی‌شود. این سوال که تفاوت میان 'دوست' و 'آشنا' چیست؟

نگاهی به صفحات کاربران فیس‌بوک نشان می‌دهد که داشتن صدها دوست دیگر تبدیل به امری عادی در فضای مجازی شده است. اما آیا همه این دوست‌ها به معنی واقعی کلمه 'دوست' هستند؟

هواداران فیس‌بوک ممکن است بگویند این امکان در واقع همان امکان ساختن گروه‌های تازه در فیس‌بوک است. اما تفاوت در اینجاست که گوگل‌پلاس کاربرانش را تشویق و به عبارتی مجبور به دسته‌بندی اطرفیان می‌کند.

پروفسور رابین دانبار، نویسنده کتاب 'یک نفر به چند دوست نیاز دارد؟' می‌گوید: "من منطق این دسته‌بندی گوگل را درک می‌کنم. دوستان و اعضای خانواده گروه‌هایی کاملا جدا از یکدیگر هستند. اعضای هر یک از این گروه‌ها به شیوه‌ای متفاوت با کاربر در ارتباطند."

به عقیده او خارج از گروهی حداکثر ۱۵۰ نفری – شامل دوستان صمیمی، اعضای خانواده و دوستان معمولی – بقیه را در بهترین حالت می‌توان "آشناهای دور" خطاب کرد.

'صندوقچه اسرار'

اما جف جارویس، نویسنده وبلاگ 'بازماشین' معتقد است که تفاوت قائل شدن میان 'دوست' و 'آشنا'، در فضای مجازی بی‌معنی است. او می‌گوید: "آشنا تنها یک برچسب است که به کار من نمی‌‌آید."

به گفته او حلقه‌های گوگل‌پلاس همان فهرست‌های ای‌میل قدیمی با سرو شکلی تازه هستند. جف جارویس می‌گوید حلقه‌هایش را در گوگل دسته‌بندی موضوعی کرده و برای آنها عناوینی مانند 'آلمان'، 'جهان' و 'آدم‌های مشهور' انتخاب کرده است.

از نظر او آن چه بیش از صمیمیت و حفظ حریم شخصی مطرح است، میزان ارتباط است. به گفته آقای جارویس "این ایده که شما از این سایت‌ها می توانید به عنوان صندوقچه حفظ اسرار و افکار خصوصی‌تان استفاده کنید، بی معناست. اگر رازی دارید آن را در قلبتان نگه دارید."

از نظر جف جارویس فیس‌بوک بیشتر به درد برقراری رابطه می‌خورد، توییتر برای خبررسانی مناسب است، تامبلر برای نقل قول و گوگل‌پلاس هم برای به اشتراک گذاشتن.

گلادینا مک‌ماهون، کارشناس روانشناسی فردی می‌گوید در عصر فیس‌بوک، آدم‌ها خیلی ساده در درک مفهوم دوستی سردرگم می‌شوند.

به گفته خانم مک‌ماهون "یک دوست کسی است که یا در گذشته با او در ارتباط بوده‌اید یا اکنون به طور منظم با او رابطه دارید. یعنی با او در تماس هستید و در زندگی‌اش نقش دارید."

بر اساس این تعریف، "آشنا" کسی است که او را دیده‌اید اما تمایل یا فرصت برقراری رابطه دوستانه با او را نداشته‌اید. امکان تبدیل شدن آشنایی به دوستی وجود دارد، اما غالبا ماجرا به یک سلام و علیک ساده ختم می‌شود.

به عقیده گلادینا مک‌ماهون، شما در دنیای مجازی هم می‌توانید رابطه معنی‎دار برقرار کنید. اگر این رابطه هدفمند و مربوط باشد، احتمالا به دوستی در دنیای واقعی ختم می‌شود. اما این احتمال هم وجود دارد که تبدیل به "دوستی مکاتبه ای" البته با معنای مدرن آن شود، یعنی بدون دیدن هم از طریق فیس‌بوک و اسکایپ با هم در ارتباط باشید.

 

تحقیقات نشان می‌دهد کاربران آنلاین طوری رفتار می‌کنند که گویی حداکثر با چهار نفر در حال گفت‌وگو هستند، در حالی که ممکن است صدها نفر مخاطب آنها باشند

با این حال خانم مک‌ماهون می‌گوید شبکه های اجتماعی مجازی هرگز قادر به سازگاری کامل با تنوع و گوناگونی روابط انسانی نیستند. او می‌گوید: "اگر بخواهید یک چیز را اسم ببرید که در یک جعبه قابل جای دادن نیست، آن چیز انسان است."

معاشرت مجازی

جف جارویس می‌گوید مارک زاکربرگ، صاحب فیس‌بوک این نکته را خوب دریافته است. او معتقد است که آدم ها هر یک هویتی منحصربه فرد و اصیل دارند. او در گفت‌و‌گو با جارویس به او گفته که داشتن و نگاه داشتن هویت‌های جداگانه برای برخورد با گروه‌های مختلف کاری غیر‌ممکن است.

از نظر جارویس شخصیت‌های کاری، تفریحی، خانوادگی و خانگی ما در اساس یکی است. او می‌گوید ممکن است شما در یک روز تعطیل وکیلتان را در سوپرمارکت با شلوارک و بچه‌به‌بغل ببینید. او آدم دیگری نیست، شخصیت کاملی است که ظاهرش با فضای کار متفاوت است.

پروفسور دانبار از دانشگاه آکسفورد می‌گوید این تمایز و تفکیک شخصیتی شاید در سنین دانشجویی قابل تصور باشد، اما با نزدیک شدن به سی‌سالگی دیگر عملی و حتی پذیرفتنی نیست. نه‌تنها با آدم‌ها در موقعیت‌ها و با پیش‌زمینه‌های متفاوتی سروکار داریم، بلکه دوستان دوران جوانی‌مان در سرتاسر دنیا پراکنده شده‌اند و دیگر امکان معاشرت حضوری و مکالمه با آنها وجود ندارد.

این جاست که ارتباط مجازی یا آنلاین بیشتر خود را نشان می‌دهد. آقای دانبار می‌گوید در فیس‌بوک شرح وضعیت‌ها (status) غالبا درباره مسائل پیش‌پاافتاده و روزمره است؛ مثلا "امروز صبحانه پیتزا خوردم". ممکن است دوست صمیمی شما واکنش نشان بدهد، اما برای بقیه چندان مهم نیست.

دلیل این موضوع آن است که افراد معمولا در شیوه معاشرت مجازی‌شان تغییری نمی‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که کاربران آنلاین طوری رفتار می‌کنند که گویی حداکثر با چهار نفر در حال گفت‌وگو هستند، در حالی که ممکن است صدها نفر مخاطب آنها باشند.

به عقیده پروفسور دانبام حفظ دوستی در شبکه‌های مجازی نیاز به صرف وقت و انرژی بسیار زیاد دارد. در غیر این صورت اگر نزدیکی احساسی از بین برود، رابطه مجازی هم در عرض چند ماه از بین می‌رود. او می‌گوید وقتی کار به ارتباط با دوستان بسیار نزدیک می‌رسد، معمولا پیامک تلفنی حرف اول را می زند نه اینترنت.

نتایج پژوهشی که یکی از دانشجویان پروفسور دانبام بر روی ۳۰ محصل سال آخر دبیرستان در شهر شفیلد انجام داده، نشان می‌دهد که ۸۵ درصد از پیامک‌های تلفنی آنها به یکی از این دو گروه فرستاده می‌شود: دوست‌دختر/ دوست‌پسر یا دوست صمیمی. به گفته آقای دانبام این نشان می‌دهد که هنوز هم مواردی هست که ما می‌خواهیم تنها با نزدیک‌ترین و عزیزترین اطرافیانمان مطرح کنیم.