هاشمی رفسنجانی و انزوا در دهه ۹۰
+0
رأی دهید
-0
هاشمی رفسنجانی و انزوا در دهه 90
تقریبا دو ماه پیش، اکبر هاشمی رفسنجانی که هوادارنش او را آیت الله و مخالفانش آقا خطاب می کنند از شرکت در دور دیگری از رقابت ها برای حفظ ریاست مجلس خبرگان رهبری کناره گیری کرد. درحالی که آشکار است که حوادث دو سال اخیر در صحنه سیاسی ایران در واقع به کنار گذاشتن او از این مسند منجر شد، که یکی از مهمترین وقایع پس از آخرین دور انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد ۱۳۸۸ شمرده می شود.آقای رفسنجانی سیاستمداری زیرک و سخنرانی زبردست است و در سه دهه گذشته به بیان نظراتش با کنایه، ایما و اشاره شهرت دارد. با این حال، از دو ماه پیش به این سو و حال که تنها به صورت یکی از ۸۶ عضو مجلس خبرگان رهبری در آمده، به صورت بی سابقه ای بر بی پروائی اش در سخن گفتن و ارسال پیام افزوده شده است، امری که طبیعتا ارتباط زیادی با حوادث بعد از دهمین دور انتخابات ریاست جمهوری ایران و فشارهای وارده به آقای رفسنجانی دارد.
«من از دو سه ماه پیش احساس کردم که نوعی سازماندهی برای مسئله ریاست خبرگان شده است. البته از راه های نا صواب... واقعا احساس خطر کردم ... اگر آیت الله مهدوی کنی حاضر باشند مسئولیت را بپذیرند، مطمئنا بنده نامزد نخواهم شد. برای اینکه رفع اختلاف بشود و از ناحیه اسم من این نهاد مقدس آسیب نبیند.»
این بخشی از سخنان هاشمی رفسنجانی است که چند روز پیش از کناره گیری از رقابت ها برای دور جدید ریاست مجلس خبرگان به زبان آورد و روند منتهی به کنار گذاشتنش را در اسفند ماه گذشته، همانطور که معمول اوست، با عباراتی کد گذاری شده و رمز گونه اعلام کرد.
هاشمی رفسنجانی تا روز سه شنبه ۱۷ اسفند ماه ۱۳۸۹ ریاست دو نهاد مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده داشت. اما در آن روز آیت الله محمد رضا مهدوی کنی، روحانی ۸۰ ساله و محافظه کار که ۴ سال از آقای رفسنجانی بزرگتر است و به دلیل کهولت و بیماری با صندلی چرخدار و به کمک یکی دو پرستار ومراقب جابجا می شود، به عنوان تنها نامزد به ریاست مجلس خبرگان انتخاب شد. اما این ظاهر آبرومندانه داستان بود!
در واقع، مدتی بود که همه انتظار داشتند آقای رفسنجانی به نوعی، کرسی ریاست مجلس خبرگان را از دست بدهد، زیرا روند تحدید نفوذ و اختیارات او و افزایش فشارها از مدت ها قبل شروع شده بود و پیش از از کناره گیری اش شدت بی سابقه ای یافته بود.
دو هفته پیش از انتخابات ریاست مجلس خبرگان رهبری، زمانی که فائزه هاشمی (سومین فرزند و دومین دختر هاشمی رفسنجانی) برای مراسم ختم یکی از اقوام خود به شهر ری در جنوب تهران رفته بود، با هتاکی و فحاشی گروهی که خود را «بچه حزب اللهی های شاه عبدالعظیم» می خواندند و به او و پدرش بد دهنی می کردند، روبرو شد. مهاجمان حتی به محافظ او نیز حمله کردند و ویدئو این حادثه نیز از یوتیوب سر درآورد!
کمی بعد، محسن هاشمی، پسر ارشد وی و مدیر عامل شرکت مترو تهران که از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد در ۵ سال پیش هدف حمله محافظه کاران بود، از سمت خود استعفا داد. و در آخر، به گفته قدرت الله علیخانی یکی از نمایندگان مجلس ایران از قول حجت الاسلام سید حسن خمینی، نوه بنیانگذار جمهوری اسلامی که در جماران در کوهپایه های شمال تهران و در همسایگی رییس سابق مجلس خبرگان سکونت دارد، مدتی قبل از انتخابات ریاست آن مجلس تعدادی از بسیجی ها و لباس شخصی ها با تجمع در اطراف منزل هاشمی، عفت مرعشی همسر رفسنجانی را ... (به احتمال زیاد، «فاحشه»» خطاب کرده، و با مشت و لگد به اتومبیل حامل رفسنجانی نیز حمله کردند.
در سه دهه گذشته، اکثر قریب به اتفاق همسر (یا همسران) دولتمردان معمم در جمهوری اسلامی هیچگاه در رسانه های نوشتاری، صوتی یا تصویری ظاهر نشده اند.عفت رفسنجانی، همسر هاشمی رفسنجانی نیز همواره از همین قاعده پیروی کرده بود.(۲) اما در انتخابات ریاست جمهوری در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ و هنگام خروج از حوزه رای گیری در حسینیه جماران، خانم رفسنجانی در پاسخ به پرسشی و در حالی که به تخلف در رای گیری و رای شماری در انتخابات قبلی ریاست جمهوری اشاره می کرد، با غیظ و ناراحتی از مردم خواست در صورت تقلب، «بریزن تو خیابونا!» ویدئو این پرسش و پاسخ جنجالی نیز بلافاصله از طریق یوتیوپ در دسترس همه قرار گرفت! در اهمیت این ویدئوی کوتاه همین بس که سعید تاجیک (بسیجی هتاک به فائزه هاشمی) نیز در آخرین مصاحبه اش از آن نام برده و به صراحت شکوه کرده است.
در این خصوص ذکر دو نکته خالی از فایده نیست:
اول، کم و بیش همزمان با پخش این فیلم، روزنامه جمهوری اسلامی در خبری ارتباط این واقعه با انتخابات مجلس خبرگان رهبری را آشکارا روشن کرده بود: «درحالی که تنها دو هفته تا انتخابات هیات رئیسه خبرگان باقی مانده است، تعرض به رئیس مجلس خبرگان رهبری توسط عناصر خودسر، حتی به خانواده آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در حرم حضرت عبدالعظیم و در مراسم ترحیم هم کشیده شد.»
دوم، هاشمی رفسنجانی در تارنمای خود در مورد فرزندانش گفته است: بچه‌های ما در کار سیاست نیامدند. اما حُسن یا اشکالی وجود دارد که خیلی بی رودربایستی برخورد می کنند. مخفی کاری و ریاکاری نمی کنند و هرچه هستند، نشان می دهند. در کارهایی که به آنها مربوط نیست دخالت می کنند. مثلاً در ورزش بانوان شاید کسی جز فائزه نمی توانست این طلسم را بشکند.
- هاشمی رفسنجانی در تارنمایش در خصوص همسرش نیز گفته: در سال ۱۳۳۷ برایم خواستگاری کردند. همسرم (عفت» ... از فامیل بزرگ مرعشی و نوه حضرت آیت الله سید کاظم طباطبائی یزدی صاحب کتاب عروة الوثقی است که جایگاه معتبری در همه حوزه‌ها دارد.
هاشمی رفسنجانی در دست کم دو دهه از سه دهه عمر جمهوری اسلامی به عنوان دومین مرد قدرتمند ایران شناخته می شد، اما با کناره گیری از ریاست مجلس خبرگان به نفع آیت الله مهدوی کنی در ۱۷ اسفند ماه گذشته افول قدرت ظاهری و رسمی اش نمایان تر شد. با این حال، حتی پیش از برگزاری دهمین دور انتخابات ریاست جمهوری در تابستان ۱۳۸۸ که به تاکید رژیم به پیروزی محمود احمدی نژاد منجر شد، افول اقتدار و نفوذ آقای رفسنجانی در ساختار رژیم آغاز شده بود.
نامه سر گشاده
روند افول کمی پیش از قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد ۸۸ (به قول یکی از روزنامه نگاران معروف) از پیچ تندی عبور کرد و ناگهان شتاب بی سابقه ای گرفت.
در مبارزات انتخاباتی آن سال برای اولین بار رییس جمهوری وقت در مناظره تلویزیونی با سایر نامزدها شرکت کرد. یکی از پر بیننده ترین و جنجالی ترین این مناظره ها روز ۱۳ خرداد بین میرحسین موسوی و محمود احمدی نژاد برگزار شد. در این مناظره محمود احمدی نژاد به صورتی بی سابقه و صریح تعدادی از دولتمردان ارشد ایران از جمله هاشمی رفسنجانی و برخی از اعضای خانواده اش را به فساد مالی متهم کرد. به گفته او، رفسنجانی همچنین مدیریت پشت پرده تلاش های اصلاح طلبان برای پیروزی در انتخابات را بر عهده دارد و به همین منظور با یکی از پادشاهان عرب حاشیه خیلج فارس نیز تلفنی و پنهانی تماس داشته است.
این مناظره ۹ روز پیش از انتخابات ریاست جمهوری انجام شد. رفسنجانی پس از آن که از اقدام های اولیه اش برای رفع اتهام از خود و خانواده اش (ملاقات با احمدی نژاد در مراسم سالگرد مرگ خمینی و درخواست از او برای تصحیح اظهاراتش، تقاضا از تلویزیون ایران برای پاسخگویی به اتهام های رییس جمهوری وقت و نامه سرگشاده پسرش محسن به احمدی نژاد) نتیجه ای نگرفت، سرانجام سه روز پیش از رای گیری نامه ای سرگشاده به آیت الله خامنه ای رهبر ایران نوشت.
وی در این نامه به اظهارات عاری از حقیقت و غیرمسئولانه احمدی نژاد در مناظره به شدت اعتراض کرد و سکوت ضمنی رهبر ایران را تلویحا به باد انتقاد گرفت. آقای رفسنجانی در این نامه تاکید کرد که از هیچیک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری حمایت نکرده و از این که با وجود درخواست از احمدی نژاد اتهام ها به او و خانواده اش پس گرفته نشده، به شدت ابراز تاسف کرد.
هاشمی در پایان تصریح کرده بود «اکنون که (آیت الله خمینی) ... در بین ما حضور ندارند، شما مانده اید و من و معدودی از یاران و همفکران. از جناب‌عالی با توجه به مقام و مسئولیت و شخصیتتان انتظار است برای حل این مشکل و برای رفع فتنه‌های خطرناک و خاموش کردن آتشی که هم اکنون دودش در فضا قابل مشاهده است، هرگونه که صلاح می‌دانید اقدام موثری بنمایید و مانع شعله ورتر شدن این آتش در جریان انتخابات و پس از آن شوید.»
رفسنجانی نامه سرگشاده اش را با بیت شعری به پایان برده بود که با توجه به حوادث بعد از انتخابات بیشتر شبیه یک پیشگویی پیامبرگونه بود:
سر چشمه شاید گرفتن به بیل
چو پر شد نشاید گرفتن به پیل
انتخابات
انتخابات دهمین دور ریاست جمهوری ایران در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ برگزار شد و رهبر جمهوری اسلامی نیز برای اولین بار در اقدامی غیرمعمول و پیش از اعلام نهادهای ذیربط، پیروزی احمدی نژاد در انتخابات را تائید کرد. سه روز بعد، صدها هزار نفر (و به قولی چند میلیون نفر) در تهران و با شعار «رای من کو» در یک راهپیمائی آرام شرکت کردند.
پس از آن راهپیمائی درگیری های پراکنده ای میان طرفداران دو نامزد اصلی اصلاح طلب و حامیان محمود احمدی نژاد به ویژه در پایتخت ایران درگرفت، حامیانی که قسمت اعظم و موثر آنان را ترکیبی از نیروهای انتظامی – امنیتی، بسیج و لباس شخصی ها تشکیل می دادند. این نیروها از نظر سازمانی کاملا از یکدیگر جدا نیستند و به صورت نهادهای متداخل عمل می کنند، و کمی بعد با وخیم تر شدن اوضاع واحدهایی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز به آنان اضافه شد.
نماز جمعه خامنه ای
اولین نماز جمعه پس از انتخابات در ۲۹ خرداد ماه و به امامت آیت الله خامنه ای برگزار شد. تفاوت دیدگاه ها میان خامنه ای و هاشمی راز سر به مهری نبود، اما برای اولین بار رهبر ایران آن هم در شرایطی حساس به صورتی مشخص و تعیین کننده از آن نام برد. آیت الله خامنه ای پس از اشاره به سابقه درخشان و شناخت ۵۰ ساله از هاشمی رفسنجانی و اختلاف نظرشان در موارد متعدد گفت «این اختلاف نظر طبیعی است و مردم نباید دچار توهم شوند و به گونه ای دیگر فکر کنند. میان آقای هاشمی و رییس جمهوری (احمدی نژاد از نهمین دور انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۴) اختلاف نظرهای متعددی درباره مسائل خارجی، نحوه اجرای عدالت اجتماعی و برخی مسائل فرهنگی وجود دارد که البته نظر رییس جمهوری به نظر بنده نزدیک تر است.» آیت الله خامنه ای در سخنانی که به روشنی خبر از روزهای سخت پیش رو می داد، گفت «اگر نخبگان سیاسی بخواهند قانون را زیر پا بگذارند، خواسته یا ناخواسته، مسئول خون‌ها، خشونت‌ها و هرج و مرج ها خواهند بود.»
پس از این نماز جمعه که در واقع اتمام حجت رهبر با اصطلاح طلبان بود، شهرهای بزرگ ایران و به ویژه تهران به صحنه جنگ خیابانی میان نیروهای انتظامی - امنیتی به علاوه بسیج و لباس شخصی ها از یک طرف با معترضان به نتایج رسمی انتخابات ریاست جمهوری تبدیل شد.
نماز جمعه رفسنجانی
سخنان رهبر ایران در نماز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸ (یک هفته بعد از آخرین انتخابات ریاست جمهوری) سمت گیری آشکاری به ضرر معترضان به نتایج رسمی آن رای گیری بود و به افزایش تظاهرات و درگیری های خیابانی منتهی شد.
۴ هفته بعد اعلام شد که نماز جمعه ۲۶ تیرماه به امامت هاشمی رفسنجانی برگزار خواهد شد. به نظر می رسید که نظام در آن شرایط به امید آرام تر کردن اوضاع، اما به اکراه تن به امامت جمعه آقای رفسنجانی داده بود. هاشمی در این نماز جمعه برای اولین بار از واژه بحران برای توصیف آن چه در کشور اتفاق افتاده بود استفاده کرد. او با اشاره به تردیدهایی که در مورد رای گیری انتخاب رییس جمهوری پیش آمده، اشاره کرد و پیشنهادهایی برای برون رفت از بحران ارائه داد. وی پیشنهاد کرد همه از قانون تبعیت کنند، زندانیان سیاسی آزاد شده و از آن ها دلجویی شود و فضایی برای فعالیت آزادانه رسانه ها به وجود آید.
آقای رفسنجانی در بخش دیگری از سخنانش گفت «(آیت الله خمینی) مبنای فقهی و همه چیزشان این بود که حکومت اسلامی بدون حضور مردم نمی شود. اگر مردم راضی نباشند این حکومت انجام نمی شود. ... پیامبر اسلام در سال آخر عمرش به علی ابن ابیطالب پسر عم خود و امام اول شیعیان گفته بود، «تو ولی این امت هستی و ولایت مال توست، چیزی که خدا به تو داده است. ... اگر دیدی این مردم راضی بودند و تو را قبول کردند، ... شما بپذیر و متولی امر شو. ... اگر دیدی اختلاف دارند و نیامدند،» مسئولیت را بخودشان واگذار کن و بگذار کاری را که «می خواهند انجام دهند.» رفسنجانی تاکید کرد «شما می دانید که از لحاظ قانون اساسی همه چیز کشور ما به رای مردم است . ... این جمهوری اسلامی یک لفظ تشریفاتی نیست. هم جمهوری است و هم اسلامی است. ... مطمئن باشید که اگر یکی از این دو تا آسیب ببیند ما دیگر آن انقلاب را نداریم. اگر اسلامی نباشد اصلا داریم به بیابان و بیراهه می رویم و اگر جمهوری نباشد اصلا قابل تحقق نیست.»
آقای رفسنجانی در سخنرانی اش بار دیگر به مثالی از صدر اسلام متوسل شد و تاکید کرد، باوجودی که (بنا به اعتقاد شیعیان) علی ابن ابیطالب می بایست پس از پیامبر اولین خلیفه مسلمین باشد، علی ۱۹ سال خانه نشین بود و وقتی که دوباره مردم آمدند،... پذیرفت.
خواص بی بصیرت
از دید تندروها و به ویژه رهبر جمهوری اسلامی، اظهارات رفسنجانی او را کاملا و به صورتی نابخشودنی در اردوگاه طرف مقابل قرار داد. به همین دلیل، این آخرین باری بود که به این روحانی کهنسال اجازه داده شد تا به عنوان امام جماعت نماز جمعه تهران را برگزار کند. بلافاصله بعد از این نماز هم حملات با ذکر نام و نشانِ آقای رفسنجانی در رادیو تلویزیون دولتی، مطبوعات و وبلاگ های وابسته به جریان حاکم شدت گرفت.
جز هاشمی، جمع دیگری از مقام های ارشد در جمهوری اسلامی، نظیر حجج اسلام حسن روحانی و علی اکبر ناطق نوری هم از موضع گیری صریح در جریان حوادث تابستان ۱۳۸۸ خودداری کردند. اما طبعا سکوت توام با عدم رضایت رفسنجانی وزن دیگری برای رژیم و مخالفانش داشت. رفسنجانی در مراسم تنفید دور دوم ریاست جمهوری احمدی نژاد در ۱۲ مرداد ماه ۸۸ شرکت نکرد. آیت الله خامنه ای در سخنانی در این مراسم و به عنوان نشانه دیگری از موضع انعطاف ناپذیرش تظاهرات مردمی در اعتراض به نتایج رسمی انتخابات ریاست جمهوری را تقلیدی مغلوط و کاریکاتوری از انقلاب ۱۳۵۷ خواند.
اوج نارضایتی رهبر ایران از سکوت معنی دار و موضع گیری هاشمی رفسنجانی زمانی معلوم شد که خامنه ای در این مراسم به مردود شدن تعدادی از خواص بی بصیرت در جریانات اخیر اشاره کرد. به گفته دکتر مهدی خزعلی یکی از مشهورترین وبلاگ نویس های درون ایران، از آن پس خواص بی بصیرت به صورت اسم مستعار هاشمی رفسنجانی درآمد.
پس از کناره گیری از انتخابات ریاست مجلس خبرگان رهبری، آقای هاشمی تنها به صورت یکی از ۸۶ عضو آن در آمده است. رفسنجانی سخنران زبردستی است و در استفاده از ایما و اشاره و گفته های مبهم و چند پهلو استاد. اما در کمتر از دو ماهی که از انتخابات ریاست آن مجلس می گذرد، دو سخنرانی بسیار صریح ایراد کرده و پیامی غیر منتظره و به همان اندازه صریح فرستاده است:
اول، پیش از کناره گیری اش در سخنانی شبیه گفت، اگر مردم (به رژیم) وفادار باشند، مشکلی نخواهد بود، «ولی تفرقه دارد جدی می شود و باید مردم را منسجم کرد.» آمار و وعده دروغ دادن، تخلف از وعده کردن و شعار بی محتوی دادن، فریب دادن و تهمت زدن «خیلی شایع شده است.» دختران فراری و وضعیت (فحشا) در خیابان ها را که سعی می کنیم کمتر بگوئیم، «به مسائل جدی تبدیل شده است.» «با زور و ترساندن کار پیش نمی رود، ... مردم را باید معتقد به احکام بار بیاوریم.»
بار دیگر هاشمی رفسنجانی این صراحت را با عبارات دیگری در پیامش به مناسبت نوروز ۱۳۹۰ تکرار کرد. به گفته او، واقعا مسائل اخلاقی ما آسیب دیده و متاسفانه رواج شیوه های مذموم مانند دروغ، تهمت، ادعاهای بی خود، وعده های غیرممکن و ... اعتماد عمومی را مخدوش کرده است. او در انتها از این نیز فراتر رفت و با اشاره ای آشکار به از پرده بیرون افتادن تضادها در جمهوری اسلامی یادآوری کرد، «دشمنانی که حقیقتا در کمین ما هستند، متاسفانه از کم و کیف اختلافات داخلی و علل آن آگاهی دارند. برایشان روشن است که اختلافات جدی شده و محدود به اصولگرایان و اصلاح طلبان نیست.
و سرانجام، بعد از درگذشت پدر میر حسین موسوی، آقای هاشمی پیام تسلیتی برای خانواده موسوی فرستاد که در صراحت لهجه از سخنرانی و بیانیه پیشین بسیار بی پرده تر است.
او در این پیام مهندس موسوی (شاخص ترین نماد فتنه از دید نظام) را که در حبس خانگی است و رژیم حتی به او اجازه نداد پدرش را در بستر مرگ و برای آخرین بار ملاقات کند، رشید و خدوم خطاب کرد، و ایراد یکی از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز در خصوص واژه های به کار گرفته در این پیام نیز باعث شد تا آقای رفسنجانی مجددا بر صحت و ضرورت بکارگیری آن تاکید کند.
در یک کلام ،سئوال این است، اگر از دست دادن ریاست مجلس خبرگان اصلی ترین عامل صراحت لهجه آقای رفسنجانی در دو ماه اخیر است، آیا کنار گذاشتنش در اواخر سال جاری از ریاست مجمع (مشورتی و تشریفاتی) تشخیص مصلحت نظام نیز به بی پرده گی و بی پروائی در پیام رسانی اش منجر نخواهد شد؟
|
|
|
|
|
|
|
|