تئوری تکامل میان دین و دانش

تئوری تکامل میان دین و دانش

برنامه این هفته نگاه تازه را به یک موضوع علمی اختصاص داده ایم؛ تئوری تکامل.

رادیو فردا :چارلز داروین می گوید انسان تکامل یافته موجودات تک سلولی است در درازای زمان. برخی ها به انگیزه باورهای دینی تمایل دارند تئوری داروین را رد کنند، با توجه به اینکه در ادیان ابراهیمی باور بر این‌ست که خدا آدم و حوا را خلق کرد.

در آغاز این برنامه با دکتر صبا ولدخان، استاد دانشگاه در کیس وسترن رزرو در اوهایو، متخصص در زمینه فرآیند های بنیادین ژنتیک به گفت و گو نشستیم.

نخستین عاملی که سبب شد دانشمندانی چون داروین به این تئوری فکر کنند، شباهت های جانوران گوناگون به هم بود. تفاوت هایی که بین آنها مشاهده می شود مربوط به محیط زیستی مشخص آن جانوران است. ولی الان ما به تکامل به صورت یک پدیده ملکولی و ژنتیکی نگاه می کنیم

صبا ولدخان: نخستین عاملی که سبب شد دانشمندانی چون داروین به این تئوری فکر کنند، شباهت های جانوران گوناگون به هم بود. تفاوت هایی که بین آنها مشاهده می شود مربوط به محیط زیستی مشخص آن جانوران است. ولی الان ما به تکامل به صورت یک پدیده ملکولی و ژنتیکی نگاه می کنیم. اطلاعاتی که ما امروز داریم به ما می گوید که نه تنها شباهت های شکلی میان جانداران مختلف وجود دارد بلکه شباهت های خیلی عمیق و جدی ژنتیکی بین آنها وجود دارد.

خانم ولدخان در توضیح تئوری تکامل می گوید: این تئوری دو اصل مهم دارد. یکی «تنازع بقا» است که جانداران مختلف برای زنده ماندن با همدیگر رقابت می کنند. دوم اینکه در طی زاد و ولد جانداران تغییرات کوچکی به وجود می آید. این تغییرات کوچک که در آن جاندار یا سلول به وجود آمده سبب می شود که این جاندار برای زندگی در آن محیط یک کمی بهتر یا بدتر باشد. در این رقابت آنها که بهتر اند پیروز می شوند و این را «انتخاب بهترین» می نامند.

صبا ولدخان در پاسخ به اینکه چه شواهد و مدارکی برای اثبات این تئوری وجود دارد، می گوید: تکامل یک فرضیه نیست و علت اینکه کلمه تئوری در مورد آن به کار می رود این‌ست که در علم کلاً چیزی را صد در صد نمی دانیم -مگر اصول ریاضی که صد در صد ثابت شده هستند. در نتیجه نظریه تکامل که دلایل بسیار محکمی برای حمایت آن وجود دارد هنوز یک نظریه و تئوری خوانده می شود. مهمترین دلایل علمی در اثبات تکامل اطلاعات ژنتیکی است که داریم.

خانم ولدخان با توضیح اینکه تکامل فرآیندی است که در درازای زمان شکل یافته است می گوید: تکامل انسان میلیون ها سال طول کشیده است. عمر کره زمین را چهار میلیارد سال تخمین می زنند و وجود نخستین شکل های زندگی را سه میلیارد سال. جانداران پیچیده و خونگرم از حدود چند صد میلیون سال بیشتر عمر ندارند. انسان امروزی هم حدود سی هزار سال است که روی کره زمین زندگی می کند.

سنی‌ها، شیعه‌ها و مسیحیان؛ برداشت آزاد و دین

در قرآن چندین آیه وجود دارد که آفرینش آدم را طی چند مرحله توضیح می دهد. سحابی این مراحل را با تعبیر آزادانه، همان مراحل تکامل دانسته.

دکتر مارتین ریک سینگر، استاد اسلام شناسی در دانشگاه گوتینگن که روی موضوع تکامل و نظرات روحانیون مسلمان کار کرده است در این زمینه می گوید: «موضع عامی در بین روحانیون مسلمان درباره تئوری تکامل وجود ندارد. حتی می شود گفت روحانیون کم به این موضوع پرداخته اند. ولی کلاً در جهان اسلام گرایش گسترده ای به رد این تئوری وجود دارد. البته مطالب مطرح شده در این زمینه نه از طرف روحانیون بلکه از سوی کسانی مطرح شده که در زمینه الهیات تخصص ندارند، ولی از اطلاعات کافی در زمینه زیست شناسی بهره مند هستند.»

این افراد با چه انگیزه و استدلال هایی نظریه تکامل را رد می کنند؟

انگیزه های متفاوتی وجود دارد. گرچه در قرآن داستان کل آفرینش وجود ندارد ولی آفرینش آدم تشریح می شود و گفته می شود که خدا آدم را آفریده. این یکی از انگیزه ها برای رد تئوری تکامل است. علاوه بر استناد به قرآن حدیث هایی هم وجود دارد که با استناد به آن نظریه داروین رد می شود. از آنجا که ادعا می شود که تئوری داروین بر تصادف و اتفاق مبتنی است (ادعایی که در حقیقت درست نیست) و از طرف دیگر طبق آموزه های اسلام انسان جایگاه ویژه ای در خلقت دارد. بر این اساس هم تئوری تکامل رد می شود. یک انگیزه دیگر هم این‌ست که در مذهب سنی رابطه علت و معلولی قابل پذیرش نیست. چرا که گفته می شود تمامی فرآیند ها در تمامی لحظه ها مستقیماً توسط خدا هدایت می شود. این اعتقاد هم با تئوری تکامل تضاد دارد.

در دنیای تشیع وضع چطور است؟ به خصوص در ایران علمای شیعه در این ارتباط چگونه می اندیشند؟

علمای شیعه احتمالاً یک استثنا محسوب می شوند در بین دیگر علمای مسلمان. علمای شیعه از اوایل قرن بیست تا دهه ۶۰ نظرات شان تفاوت زیادی با علمای سنی نداشت. ولی بعد از این زمان یک تحول اساسی اتفاق افتاد. یک زمین شناس به نام یدالله سحابی که رابطه نزدیکی با مهدی بازرگان داشت، به واسطه تعبیر و تفسیر آزادانه قرآن سعی کرد تئوری تکامل را با اسلام وفق بدهد. آن طور که به نظر می آید در دهه های اخیر این برداشت آقای سحابی از سوی برخی از علما مورد پذیرش قرار گرفته است. به عنوان مثال آیت الله مشکینی کتابی درباره تئوری تکامل نوشته که تا حدود زیادی کپی برداری از کتاب آقای سحابی است. آقای مشکینی هم در این کتاب می گوید که تئوری تکامل با اسلام منافاتی ندارد.

این موضوع را چطور توجیه می کنند؟

در قرآن چندین آیه وجود دارد که آفرینش آدم را طی چند مرحله توضیح می دهد. سحابی این مراحل را با تعبیر آزادانه، همان مراحل تکامل دانسته. از طرف دیگر سحابی آدم را نخستین انسان روی کره زمین ندانسته بلکه گفته که آدم اولین انسانی است که از خدا وظایف دینی و اخلاقی دریافت کرده. این استدلال برای برخی از روحانیون قابل پذیرش است.

البته مخالفان تئوری داروین تنها در دنیای اسلام نیستند و آنها دوستانی به ویژه در دنیای مسیحیت هم دارند. بعضی اوقات هم دیده می شود که استدلال هایشان را از روی دست هم کپی می کنند.

تکامل انسان میلیون ها سال طول کشیده است

این اتفاق در دهه هفتاد در ترکیه روی داد. در ترکیه نویسندگان مسلمان زیادی درباره تئوری تکامل کتاب نوشتند و با آن مخالفت کردند. در دهه هفتاد در جریان درگیری بین گروه های چپ و راست، عده ای از گروه های اسلامی که تصور می کردند تئوری تکامل اساس مارکسیسم را تشکیل می دهد، سعی کردند با حمله به تئوری تکامل مارکسیسم را به چالش بکشند. آنها متوجه شدند که در آمریکا یک جنبش برای مقابله با تئوری داروین و اثبات درستی داستان آفرینش آنگونه که در انجیل آمده، وجود دارد. نویسندگان مسلمان ترکیه برخی از نقدهای این مخالفان تئوری تکامل در آمریکا را ترجمه کردند و بسیاری از استدلال های شبه علمی آنها را کپی کردند. برای نمونه این استدلال که ساختارهای پیچیده به صورت اتفاقی نمی توانند به وجود بیایند و یا فسیل های مربوط به حلقه گمشده جعلی هستند و غیره. اما یک تفاوتی بین مخالفان تئوری داروین در دنیای اسلام و مسیحیت وجود دارد. آن هم این‌ست که دست کم برای یک دسته از این افراد که در آمریکا هستند، موضوع سن زمین اهمیت زیادی دارد. آنها می گویند که کره زمین چند هزار سال بیشتر عمر ندارد ولی چون در قرآن در این باره مطلبی گفته نشده، مخالفان داروینیسم در دنیای اسلام می گویند که ممکن است کره زمین چند میلیون و یا حتی چند میلیارد سال عمر داشته باشد.

i.am.the.world - لوکزامبورک - اش خب, گیریم تئوری داروین هم کاملا درست باشد. قدم بعدی چیست؟ موجب زدودن فقر از جهان میشود؟! گرسنگی را که ظرف ده سال اخیر دو برابر شده و به یک میلیارد رسیده حل میکند؟! صلح در خاورمیانه میاورد؟! زمین و انسانها را از شر دیکتاتورها خلاص میکند؟! اینهمه جنایت؛ قتل؛ و خونریزی را به پایان میبرد؟! اینهمه انرژی و کشمکش بر سر این تئوریها چه ارزشی دارد؟ نه؛ لطفا بگویید نتیجه اثبات ان به کجا ما را خواهد رساند؟ این تئوری ارزشش با همان تئوری ادم و حوا در مذاهب برابر نیست؟ عمرمان را بگذاریم و در جروبحث بسر ببریم تا بفهمیم اجدادمان میمون بوده اند یا کلاغ؟! خوب؟ بعد که فهمیدیم چه؟! استاد سوزاندن عمر و زندگیمان هستیم. نه؟ شادباشید. شنبه 23 مرداد 1389

surena1611 - آلمان - اشتوتگارت اگه تئوری تکامل اشتباه باشه پس چطور میشه وجود جانوران ولی وقیح رو توجیه کرد؟!!! این گروه از انسانهای تکامل نیافته (یا بهتر بگویم در حال تکامل) دلیل محکمی برای اثبات نظریه داروین است. شنبه 23 مرداد 1389

farzad_s - ایران - تبریز تو عکس آخری مموتی یه چیزی مینوشه شنبه 23 مرداد 1389

mahyar1212 - ایران - تهران از افرادی که در مورد نظریه تکامل اطلاع کامل دارن یک سوال داشتم؟ چرا انسان با اینکه با خیلی از حیوانات در یک محیط(افریقا)سکونت میکرده انقدر ضریب هوشیش با حیوانات اختلاف دارد؟ من کتابهایی مبنی بر اینکه انسانها مغر همدیگرو میخوردن یا از گیاهانی که ضریب هوشی بالا میبردن استفاده میکردن ولی اینجو جوابا تو کت من نمیره از دوستانی در این مورد اطلاع دارن ممنون میشم جواب منو بدن تو ایران این جور کتابا با هزار بدبختی گیر میاد تازه زبان اصلی با انگلیسی فوق العاده سخت تخصصی!!!!! شنبه 23 مرداد 1389

ali.tooti - سوئد - لوند برای برادران سحابی احترام زیادی قائل هستم اما ایا اقای سحابی مدرک مستندی برای این ادعا نیز دارند یا فقط در حد یک تئوری در برابراین فرضیه داروین است در حالی که فرضیه داروین روز به روز از حالت یک تئوری به سمت مستند علمی پیش میرود وقابل پذیرش تر البته بقول خ ولد خان نه صد در صد. از دوستان موافق و مخالف که میتوانند در درک درست این مطلب یاری کنند با رعایت احترام به باورهای همدیگر راهنمائی میخواهم یکشنبه 24 مرداد 1389

zebelkhan - آمریکا - سن خوزه i.am.the.world - لوکزامبورک - اش. دوست عزیز و بزرگوار عنایت نفرمودید. این مقاله نکته ای کلیدی داشت و آن اینکه وجود احمدی نژاد میتواند تاییدی باشد بر اینکه میمون تیره ای تکامل نیافته از نسل انسان است که جهش ژنتیکی پسرو داشته و نه آنطور که داروین گفته انسان از نسل میمون. در واقع عنتری بنام احمدی نژاد و سایر تیره های میمونها, گونه های نکامل نیافته از نژاد انسان هستند که بعضی از آنها ادای انسان را هم در میاورند و ممکن است قاپ رهبر را بدزدند و زورچپانی رییس جمهور انسانها نیز بشوند! امثال اینهاست که باعث بروز فقر و فساد در دنیا میشوند. یعنی میمونهای انسان نما یا انسانهای تکامل نیافته! یکشنبه 24 مرداد 1389

ali.tooti - سوئد - لوند .am.the.world - لوکزامبورک - اش دوست گرامی درود صد درود به شما این مطلب چندان بی ارتباط با بحث قبلی نیست ساعت نزدیک4 صبح من هم خیلی خسته کامنت شما منو یاد فلسفه پوچی جهان می اندازه اگر اشتباه میکنم لطفا کمی توضیح دهید یکشنبه 24 مرداد 1389

hovakhshatare - ایران - تهران یکی از مهمترین دلایل تفاوت هوش انسان با بقیه جانوران کره زمین در نسبت حجم مغز به حجم کل بدن است. دلیل مهم بعدی اینه که انسان فیزیک بدنیش از ابتدا طوری بوده که میتونسته روی دو پا راه بره و دستهاش رو برای کارهای مهمتری از راه رفتن استفاده کنه! و به خاطر فرم دستها و انگشتها توانایی ساختن و استفاده از ابزار رو داره. همین تفاوت فیزیکی باعث شد تا انسان با ساخت ابزارهای ابتدایی و استفاده از اونها به تدریج باعث پیشرفت مغزی و فکری خودش بشه و چون بر خلاف تقریبا تمامی جانوران دیگر میتونست طیف گسترده ای از انواع آواها و صداها رو با دهان خودش تولید بکنه موفق به اختراع زبان شد که جهش بزرگی به سوی هوشمند شدن بود و دلایل دیگر... یکشنبه 24 مرداد 1389

andyjapan - زابن - ناگویا نه تنها مسلمانها بلکه تمام اهل کتاب این مسئله را رد میکنند ناگویا یکشنبه 24 مرداد 1389

khosh bavar - ایران - کرمان mahyar1212 - ایران - تهران: دوست عزیز, من چندینبار فیلمهای مستندی دیدم که یکی از شرایط پیشرفت انسان که مدیون بزرگی شدن مغزش هست, خوردن گوشت= پروتئین اجساد مرده حیواناتها بوده است. که در پی میلیونها سال حجم مغز بزرگ شده و فرم پیشانی ادمی بسیار تغییر کرده که از شکل میمون بودن به انسان اولیه تبدیل شده. i.am.the.world - لوکزامبورک - اش: نباید همه چیز را سیاسی دید و سیاسی حل کرد زیرا دچار اشتباه دشمنمان ( مذهبیون ) میشویم,که همه چیز را با دید مذهبی میبیند و با دید مذهبی دنبال راه حل میگردند و این در ذات ادمی برنامه ریزی شده که دنبال جواب بگرده از مولوی گرفته: از کجا امده ام امده ام بهر چی بود...به کجا میروم اخر ننمای وطنم تا داروین کنجکاو و پرشهامت. یکشنبه 24 مرداد 1389

arashbehdin - امریکا - اتلانتا در اینکه شواهد زیادی نظریه تکامل را اثبات میکنند شکی نیست. هرروز یافته جدیدی اینرا نشان میدهد. ولی اینکه مذاهب چه موضعی دارند، آیا اصلا اهمیتی دارد؟ تا جایی که من میدانم بیشتر دینها برداشتشات از انسان و زندگی و جهان و قوانین بشری و طبیعی در حد انسانهای نادان هزاران سال پیش است. بنابراین چه انتظاری هست که امروزی اندیشیده یا با دانش روز پیش بروند. یکشنبه 24 مرداد 1389

khosh bavar - ایران - کرمان ali.tooti - سوئد - لوند : اب مایه حیات است. امینو اسیدها که باهم ترکیب شده, بعد موجودات تکسلولی و و و تا پیدایش باکتری و ماهیها. در طول زمان بعضی از این ماهیها دارای دست و پا کوچک میشوند و برای پیدا کردن اذوقه به خشکی=ساحل روی میاورند و این تکامل راه خود را طی کرده تا بشر امروزی و تازه گی دانشمندان یک ژن در ادمی پیدا کردند که از بدو پیدایش برخلاف بقیه ژنها تغیر نکرده و function این ژن را نمیدانند. یکشنبه 24 مرداد 1389

ARTEMIS-SW - فرانسه - پاریس ali.tooti - سوئد - لوند . هم میهن به نظر من انسان با یک موتاسیون از خانواده ی میمونها جدا شد در یک پروسه ی چند میلیون ساله. ولی حتی اگر غیر از این فرایند باشد کودک دو ساله اگر قدرت اندیشیدن داشته باشد خواهد خندید که خدای ادیان سامی بگوید ادم را افریدم چون تنها بود از دنده ی چپ او زن را افریدم اما حوا ادم را فریب داد گفت از سیب ممنوعه بخور خورد و هر دو را به کره ی زمین تبعید کردم و داستان کودکانه ی ادم و حوا و هابیل و قابیل!! مضحک نیست??? یکشنبه 24 مرداد 1389

seven11 - مجارستان - بوداپست mahyar1212 - ایران - تهران اصولاً موجودات بر اساس نیاز تکامل پیدا میکنند نیاز پرندگان و خزندگان و یا ماهیها و یا حیوانات دیگر با انسان متفاوت بوده وهست به همین دلیل قسمتهایی از مغز انسان نسبت به حیوانات دیگر توسعه و تکامل پیدا نکرد و تنها آن قسمتی توسعه پیدا کرده که مربوط به هوش و تفکر بوده چون با این وسیله و ارگان میتونسته باقی بمونه. یکشنبه 24 مرداد 1389

mahyar1212 - ایران - تهران اگه به بزرگی مغز ,مغز فیل یا نهنگ از همه بزرگتره بعدشم جانورانی زیادی میتونن روی 2پا راه بروند ولی از دستاشون صرفا جهت خوردن زنده موندن استفاده میکردند ولی انسان زندگیشو بهتر میکنه و صرفا زنده موندن براش کافی نیست و روز به روز شرایط بهتر میکنه در ضمن خیلی از حیوانات از گوشت تغذیه میکنن وای چرا انسان به این مرحله رسید؟ یکشنبه 24 مرداد 1389

ali.tooti - سوئد - لوند از تمام کسانی که توی این لینک کامنت گذاشتن متشکرم ولی از مخالفین نظریه داروین خبری نیست خواهش میکنم تو این بحث دوستانه شرکت کنن یکشنبه 24 مرداد 1389

zartusht67 - المان - فرانکفورت دانش به دین ربطی نداره مخصوصا دین عقب افتاده اسلام که اصلا سر دعوا با دانش و پیشرفت داره یکشنبه 24 مرداد 1389

i.am.the.world - لوکزامبورک - اش بزرگواران باور بفرمایید که بنده نه ارتباط فلسفه با زندگی را میدانم و نه به چیزی سیاسی نگاه کرده ام. فقط خیلی ساده به این مطلب نگاه کرده و انچه را دیده ام کامنت کرده ام. همین. به شما کاملا ارادت دارم و تمنا میکنم بنده را در دسته, گروه, جریان و یا هیچ باوری هل ندهید. مخلص رو به هیچ سمت و سویی ندارد. شادباشید. یکشنبه 24 مرداد 1389

i.am.the.world - لوکزامبورک - اش zebelkhan دوست عزیز: لطفا بر روی سایت هادی خرسندی (asgharagha) و جریان احکام روزه و استمنا فتاوی ایت الله خامنه ایی را بخوان. محشریست. غوغاست. سری بزن تا یکشنبه ات جان و جلا بگیرد. با ارادت. شادباشی. یکشنبه 24 مرداد 1389

arash-eindhoven - هلند - ایندهوفن به قول دوستی شهید: همانطور که یک دانشجو تا پایان دوره (تکامل) دانشگاهی , دکتر نامیده نمیشود. قران هم هر کسی را انسان نمینامد.فقط پس از دوره (جهش)کشف اتش و ساخت ابزار و ... است که او را انسان میشناسد و مینامد. با این تئوری میتوان همه چیز را به جز, افرینش احمدی نژاد را توجبه کرد مگر انکه معتقد به اصل ششم یعنی-- جهش معکوس-- باشم. یکشنبه 24 مرداد 1389

tuti_lol - ایران - تهران اکر شماها از نسل میمون هستید بس جرا زبان میمون را بلد نیستید؟!..لوول یکشنبه 24 مرداد 1389

hovakhshatare - ایران - تهران mahyar1212 - شما متوجه مطلب نشدی عزیز. گفتم نسبت حجم مغز به بدن. مغز فیل شاید از مغز انسان بزرگتر باشه اما نسبت به جثه خودش حجم مغزش زیاد نیست. دوما گفتی که خیلی از حیوانها روی دو پا راه میرن و از دستشون استفاده میکنن! جالبه! میشه چند تا نمونه مثال بزنین؟ مثلا خرس؟؟ شاید خرس یا حیوانات دیگه‌ای مثل سنجاب گاهی روی دو پای عقب بلند بشن اما اولا که هیچکدام روی دو پا راه نمیرن بکله چار دست و پا راه میرن دوما شکل و فرم دست و پنجه شون مناسب برای ساخت و بکارگیری ابزار نیست همونطور که توضیح دادم سوما باز هم همون مساله حجم مغز به حجم کل بدن در بین هست که حجم مغزشون درصد کوچکی از حجم بدنشون رو تشکیل میده دوشنبه 25 مرداد 1389