تست های غربالگری نوزادان اجباری است
تست های غربالگری نوزادان اجباری است
شاید این سوالی باشد که در بدو تولد نوزاد در ذهن بسیاری از والدین مطرح شود: " آیا می توان کاری انجام داد تا از بروز بعضی از بیماری های ذهنی یا جسمی در کودکان جلوگیری کرد؟ " پاسخ، مثبت است؛ چرا که تنها با انجام آزمایش های غربالگری، می توان خطر بروز بسیاری از بیماری های ذهنی و جسمی را در نوزادان به حداقل رساند. در عین حال، این آزمایشات غربالگری برای تشخیص نوزادان مبتلا به اختلالات متابولیک نیز بسیار مفید است. این بیماری ها شامل برخی بیماری های ژنتیکی می شوند که می توانند بسیار خطرناک باشند و اگر زود تشخیص داده شوند، می توان آن ها را درمان کرد و از بروز علایم شدید و خطرناک شان جلوگیری کرد؛ خطراتی که می توانند در صورت تاخیر در تشخیص و درمان، مشکلات ذهنی و جسمی فراوانی مانند ناتوانایی های حرکتی، عقب ماندگی ذهنی، سوء تغذیه، اختلالات تکلمی و... را به دنبال داشته باشند.
در بسیاری از کشورهای پیشرفته 25 تست مختلف برای غربالگری نوزادان انجام می شود اما این غربالگری در ایران تنها 3 مورد است که گاهی اوقات نیز نادیده گرفته می شود و در بسیاری از بیمارستان های شهرهای کوچک این تست ها وجود ندارد. از طرفی با وجود اجباری شدن این 3 تست نیز هنوز شاهد بروز بیماری های مرتبط هستیم، به طوری که با وجود غربالگری موفق نوزادان از نظر کم کاری تیروئید در کشور که تا 80 درصد کودکان را در بر گرفته و 4 برابر استاندارد جهانی است، باز هم نوزادانی با بیماری های متابولیک و کم خونی داسی شکل متولد می شوند و این نکته نشانگر این مطلب است که در انجام تست های اجباری به صورت منطقه ای برای نوزادان باید یک بازنگری جدی صورت گیرد.
اجباری در کار نیست!
گزارش میدانی خبرنگار سلامتیران از سه بیمارستان تهران نشان می دهد که از سه تست اجباری پی کی یو (PKU)، تیروئید و بیماری فاویسم تنها تست کم کاری تیروئید برای نوزادان اجباری است و در مورد آزمایشات دیگر تقریبا هیچ اجباری وجود ندارد و حتی بسیاری از خانواده ها از لزوم انجام آن ها بی خبر هستند.
در عین حال، بسیاری بر این باورند که انجام اجباری این تست ها بیشتر در شهرهای بزرگ انجام می شود و تعداد زیادی از شهرستان ها و روستاها از انجام آن ها محروم هستند. دکتر م. الف، رییس بخش نوزادان یکی از بیمارستان های شهرستان فسا نیز در این باره به خبرنگار سلامتیران گفت: " تست های غربالگری نوزادان در این بیمارستان اجباری است اما بسیاری از خانواده ها از انجام آن سر باز می زنند و در هفته ی اول تولد نوزاد برای انجام تست ها مراجعه نمی کنند و ناچاریم برای صدور شناسنامه نوزاد گواهی مربوطه را صادر کنیم و گاهی فقط تست غربالگری تیروئید را انجام می دهیم. در عین حال، اگر بخشنامه ای وجود دارد این بخشنامه مخصوص شهرهای بزرگ است و معمولا قوانین این چنینی در شهرستان ها بسیار کمتر اجرا می شود."
آزمایش غربالگری نوزادان چگونه انجام می شود؟
دکتر ناصر کلانتری، متخصص کودکان و نوزادان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره ی چگونگی انجام آزمایش های غربالگری نوزادان گفت: " جهت انجام این تست، خون پاشنه ی پای نوزاد چند روز بعد از تولد و تغذیه با شیر مادر روی کاغذهای خاص(گاتری کارد) گرفته می شود و با همین چند قطره خون می توان حدود 30 تا 50 نوع از بیماری های متابولیک را تشخیص داد.
حتی اگر در سابقه ی فامیلی، فرزند عقب مانده ذهنی و جسمی وجود ندارد و یا دیگر کودکان خانواده سالم هستند، باز هم انجام این تست ضروری است.
درحقیقت بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلالات سابقه قبلی فامیلی ندارند. البته این خطر در خانواده هایی که سابقه قبلی ندارند به مراتب کمتر از خانواده هایی است که سابقه حضور فرزند عقب مانده جسمی و ذهنی دارند. از طرفی، اکثر کودکانی که با این اختلالات متولد می شوند در ابتدای تولد ظاهری کاملاً سالم دارند و انجام این آزمایش به پزشک کمک می کند تا این اختلالات را قبل از تبدیل شدن به بیماری تشخیص دهد.
اما نکته مهم این است که این آزمایش باید حتماً در همان روزهای ابتدای تولد نوزاد انجام شود تا بتوان از بروز علایم جدی و جبران ناپذیر آن جلوگیری کرد."
صدور شناسنامه نوزاد، مستلزم ارایه نتایج آزمایش ها
حسن آقاجانی رییس سابق مرکز مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت با اشاره به طرح غربالگری زردی و اجباری شدن غربالگری کم کاری مادرزادی تیروئید در کشور گفت: " تست اجباری پی کی یو، تیروئید و بیماری فاویسم برای نوزادان انجام می شود و صدور شناسنامه برای نوزاد، مستلزم ارایه نتایج این آزمایش ها است. یکی از مهم ترین این آزمایش ها تست کم کاری غده تیروئید است، چرا که کاهش میزان ترشح هورمون توسط این غده سبب کاهش فعالیت اندام ها شده و در نتیجه فرد دچار افسردگی، خستگی بیش از حد و کاهش ضربان قلب می شود. شیوع این بیماری با توجه به پراکندگی جغرافیایی و آب و‌هوایی، متفاوت است و افزایش وزن، پف‌آلودگی صورت و چشم ها، کاهش اشتها، کلفتی صدا، اختلالات گوارشی مثل یبوست و اختلال در عادت ماهانه خانم ها از جمله عوارض ظاهری آن محسوب می شود و این در حالی است که کم کاری تیروئید علاوه بر این که فرد مبتلا را درگیر بیماری ناتوان کننده ای می کند، هزینه سنگینی را نیز به جامعه تحمیل خواهد کرد. در بسیاری از موارد بیماری زردی نوزادان را می توان از ظاهر آن ها تشخیص داد اما نوزادان ناشنوا یا مبتلا به کم کاری تیروئید معمولا از نظر ظاهری سالم به نظر می رسند و فقط در مواردی نادر ممکن است علایمی مانند زردی طولانی مدت، ورم، اختلال در شیر خوردن، پایین بودن دمای بدن، برجستگی شکم و وزن بیشتر از 4 کیلوگرم در هنگام تولد داشته باشند که از نشانه های بروز کم کاری تیرویید است.
مهم ترین عوارض بیماری کم کاری تیرویید شامل ناشنوایی، عقب ماندگی ذهنی، لکنت زبان، کوتاهی قد و کم هوشی است و مادران موظف هستند 3 تا 4 روز پس از تولد نوزادشان، با مراجعه به مراکز بهداشتی و گرفتن نمونه خون از پاشنه پای نوزادان، این بیماری را تشخیص دهند و با درمان صحیح و به موقع از عوارض سوء و غیر قابل جبران این بیماری پیشگیری کنند.
در واقع اگر درمان برای نوزادان مبتلا به کم کاری تیرویید تا قبل از یک ماهگی آغاز شود، آنان در آینده هیچ مشکلی از نظر بهره هوشی نخواهند داشت اما طبق تحقیقات اداره غدد مرکز مدیریت بیماری ها، اگر زمان شروع درمان مبتلایان به این بیماری به تعویق بیفتد و از 3 ماهگی به بعد شروع شود، نوزاد 70 تا 80 درصد از بهره هوشی خود را از دست می دهد و اگر درمان تا 6 سالگی شروع نشود، میزان بهره هوشی کودک به صفر می رسد.
آقاجانی با اشاره به طرحی مربوط به غربالگری کم شنوایی نوزادان کشور نیز گفت: " این طرح از جمله برنامه های مشترک با سازمان بهزیستی است که اقدامات مربوط به آن در اداره ژنتیک وزارتخانه در حال انجام است، اما هنوز به صورت یک برنامه کشوری در نیامده است. خانواده ها به خصوص پدر و مادرانی که تصمیم به بچه دار شدن دارند، باید بدانند که تنها با انجام یک آزمایش ساده خون، آن هم در بدو تولد که با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد انجام می شود، می توان از داشتن یک کودک عقب مانده ذهنی جلوگیری کرد. هم اکنون همه بیمارستان های دولتی و غیردولتی، هنگام ترخیص مادر از بیمارستان، لیستی از مراکز بهداشتی درمانی که در آن ها آزمایش های اجباری نوزادان انجام می شود، می دهند ولی بردن نوزاد به مراکز بهداشتی درمانی در اختیار والدین است."
وی در پاسخ به این سوال که چرا تنها 3 تست از مجموع 25 تست غربالگری نوزادان در کشور انجام می شود، گفت: " کشورهای پیشرفته از مدت ها پیش انجام این تست ها را آغاز کرده اند و ما به مرور زمان به این مهم خواهیم رسید."
|
|