خاطرات ژان شاردن جهانگرد معروف فرانسوی از ایران ۷

خاطرات ژان شاردن جهانگرد معروف فرانسوی از ایران 7

یکی از موسسات ایرانیان که در فرانسه وجود ندارد،حمام است و اگر در فرانسه حمام باشد یکی از عیوب بزرگ ما فرانسوی ها که بوی بدن می باشد از بین می رود. در فرانسه وقتی یک مهمانی می دهند فضا از بوی بدن میهمانان اشباع می شود و تا مدتی بعد از خانه میهمانی،بوی مزبور رفع نمی گردد ولی در ایران،در هیچ میهمانی آن رایحه ی بد به مشام نمی رسد و حتی از بدن روستائیان ایرانی بوی مکروه استشمام نمی گردد،چون ایرانیان لااقل هفته ای یک بار به حمام می روند و بعضی از آنها روزی یک مرتبه بدن را در حمام می شویند.
بهترین و زیباترین حمام های ایران در اصفهان و تبریز است و حمام های کوچک نیز در اصفهان و تبریز و تمام شهرهای ایران وجود دارد. در اصفهان حمامی هست تقریباً به وسعت عمارت کاخ ورسای و من یک مرتبه موفق به دیدن حمام مزبور شدم. آن حمام از سه قسمت اصلی و چند قسمت فرعی متشکل می شود. وقتی وارد حمام می شوند قدم به یک سالن هشت ضلعی وسیع می گذارند که مخصوص رختکن می باشد. در وسط آن سالن یک حوض آب دارای پنج فواره به چشم می رسد و دائم از فواره ها آب در حوض می زیزد. سالن رختکن آنقدر وسعت دارد که هرگاه یکصدنفر در آن واحد وارد حمام شوند و بخواهند لباس خود را از تن دور نمایند به هیچوجه احساس مضیقه نخواهند کرد.
کسانی که می خواهند به حمام بروند لباس خود را در سالون رختکن از تن بیرون می آورند و آنگاه از یک نوع گالری عریض و کوتاه می گذرند و قدم به گرمخانه می گذارند. گرمخانه حمام یک نوع تالار وسیع است دارای سالن های فرعی و بین سالن های فرعی در و دیوار وجود ندارد و کسانی که می خواهند هنگام شست و شوی بدن راحت تر باشند به سالن های فرعی می روند. در سالن های اصلی و سالن های فرعی بیش از بیست خرینه آب گرم و سرد وجود دارد و سالن اصلی آنقدر وسیع می باشد که اگر کسی در یک طرف سالن گرمخانه بنشیند نمی تواند کسانی را که آنطرف سالون نشسته اند از روی قیافه بشناسد. کف تالار گرمخانه و سالن های فرعی از سنگ مرمر است و دیوارها و ستون ها مستور از کاشی است و روی کاشی ها مناظر کوه و جنگل و رودخانه را نقش کرده اند. در سالن گرمخانه،پیوسته نزدیک بیست تن از کارکنان حمام مشغول شستن بدن مشتری ها و خدمت به آنها هستند و گاهی بعضی از آنها که صدائی خوش دارند،برای سرگرمی مشتریان آواز می خوانند و صدای آنها در حمام بهتر می شود و به همین جهت اصفهانی ها از راه ریشخند می گویند : اگر می خواهی آوازت را بپسندند در حمام آواز بخوان.

در تمام مدتی که حمام باز است و مشتری ها مشغول شست و شوی بدن هستند برای آنها انواع آشامیدنی های لذیذ و خنک را می آورند و هر کسی بعد از نوشیدن شروع به کشیدن قلیان می کند و به همین جهت پیوسته یک مه رقیق از دود قلیان در فضای گرمخانه هست.
سومین قسمت حمام عبارت است از یک استخر خیلی بزرگ،دارای بالکون های متعدد و در آن استخر،همواره آب سرد وجود دارد و اصفهانی ها در فصل تابستان برای آبتنی و شنا کردن به آن استخر می روند و در آن گرمای تابستان آبتنی در آن استخر آنها را مفرح می کند. اشراف اصفهان در منازل خود حمام های کوچک دارند که آن را ” حمام سرخانه ” می خوانند ولی حمام بزرگ اصفهان به قدری و سیع و زیبا است که حتی اشراف اصفهان گاهی برای شستن بدن و بیشتر برای تفریح به آنجا می روند و هر وقت یکی از بزرگان به آن حمام می رود عده ای از خدمه را با خود می برد.
در اصفهان دو نوع حمام هست یکی حمام های زنانه و مردانه،یعنی حمام هایی که پیوسته زنها یا مردها به آنجا می روند و دیگری حمام هایی که در بعضی ساعات روز مردانه است و در برخی از ساعات روز زنانه. در حمام های اخیر قبل از اینکه هوا روشن شود،یکی از کارکنان حمام به بام می رود و بوق می زند و بعد از اینکه صدای بوق برخاست،مردان از خانه ها خارج می شوند و رو به حمام می گذارند و تا دو ساعت بعدازظهر مردها به آن حمام می روند و آنگاه از دو ساعت بعدازظهر به بعد،نوبت زنها می شود و تا ساعت ده بعدازظهر و گاهی تا نیمه شب زنها به حمام می روند.
در زندگی زنهای اصفهان یک تجمل وجود دارد و آن عبارت است از حمام. زنهای اشراف پیوسته به حمام های زنانه دائمی می روند و صبح از خانه با عده ای از خدمه خارج می شوند و قدم به حمام می گذارند و تا وقتی که آفتاب غروب نکند از حمام بیرون نمی آیند و در تمام آن مدت خدمه ی دیگر،از خانه برای بانویی که به حمام رفته و همراهانش شربت و میوه و غذای ناهار و عصرانه می برند.
زنها آلات زینت خود را در حمام زیب پیکر می نمایند و بعضی از میهمان های زنانه در حمام داده می شود و اگر از بعضی از تشریفات خسته کننده ی میهمانی بانوان اصفهان در حمام بگذریم،می توان حمام ایرانیان را یکی از بهترین موسسات آنها دانست و خیلی کمک به سلامتی افراد می کند و ایرانیان می گویند کسی که بطور مرتب به حمام برود هرگز ناخوش نمی شود و یک قسمت از امراض که بین ما فرانسویان شیوع دارد ناشی از این است که ما حمام نداریم.

منبع : مجله خبری گجمو