ایران و بریتانیا؛ دوران رکود از راه رسیده است؟

ایران و بریتانیا؛ دوران رکود از راه رسیده است؟

وزارت خارجه بریتانیا در واکنش به حضور کارمند سفارت بریتانیا در تهران، در دومین جلسه محاکمه بازداشت شدگان پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران، این اقدام را "توهین آمیز" خوانده است.

بیانیه وزارت خارجه بریتانیا همزمان با آن منتشر شد که منابع خبری ایرانی به نقل از این متهم در جلسه محاکمه مدعی شده اند که او "به دستور مقامات سفارت" اقدام به "ارتباط گیری با افراد و عناصر ذی نفوذ احزاب و گروه های سیاسی" کرده است.

روابط ایران با کشوری که پر فراز و نشیب ترین مناسبات را طی تاریخ روابط خارجی خود با آن داشته باز هم در نشیب دیگری فرو رفته است.

وزارت خارجه بریتانیا در بیانیه خود اعلام کرده که از طریق سفیر خود در تهران در تلاش است از موضع صریح مقام های ایرانی اطلاع حاصل کند و سپس "درباره اینکه چگونه به تازه ترین توهین پاسخ دهد تصمیم گیری خواهد کرد."

شهریار رادپور، کارشناس مسائل بریتانیا در لندن می گوید که دولت بریتانیا چاره ای جز یک واکنش تند نداشت و به علت محاکمه فردی که تبعه ایران است، نمی تواند از حد یک واکنش لفظی فراتر برود.

ایران و بریتانیا طی نزدیک به دو ماه اخیر به کرات یکدیگر را متهم کرده اند. اتهام به دخالت در امور داخلی، نقض حقوق بشر، نادیده گرفتن واقعیت های سیاسی و مسائلی از این دست. آیا رد و بدل شدن این اتهام ها نشان از دور تازه از سردی در روابط دارد که در انتظار این دو کشور است؟

بخش عمده ای از کارشناسان مسائل بین المللی می گویند که بحران کنونی به علت نیاز دو کشور به همکاری بر سر مسائلی همچون پرونده اتمی، چندان دیرپا نخواهد بود.

مهرداد خوانساری، کارشناس مسائل بین المللی می گوید شرایط دو کشور نسبت به گذشته حساس تر شده اما اهمیت حل و فصل پرونده اتمی ایران برای جامعه جهانی باعث شده تا لندن در قالبی رفتار کند که به مذاکرات اتمی خدشه ای وارد نشود.

بریتانیا اصلی ترین کشور غربی است که سابقه بدبینی به سیاست ها و اقدام های آن در ایران قدمتی بیش از ۳۰ سال دارد.

این کشور به دلیل سیاست های استعماری خود در ایران تا جنگ جهانی دوم و بخصوص دخالت دولت وقت آن کشور در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که منجر به سقوط دولت دکتر محمد مصدق نخست وزیر ملی گرای ایران شد، هنوز هم در افکار عمومی بخشی از مردم ایران چهره ای مرموز و غیر قابل شناخت است که همه توطئه های بین المللی به آن نسبت داده می شود.

اما آیا اتهاماتی که ایران این روزها به بریتانیا وارد می کند، ریشه در این دیدگاه تاریخی دارد؟

مهراد واعظی نژاد، تاریخ دان ساکن لندن می گوید که تهیه کنندگان کیفرخواست دادگاه اخیر ممکن است با نگاه به این سابقه چنین اتهام هایی را به بریتانیا نسبت داده اند چرا که برای بخشی از افکار عمومی ایران مداخله بریتانیا در امور ایران باور پذیر است.

اما به اعتقاد آقای واعظی نژاد برخلاف ۱۰۰ سال اخیر به خصوص پس از انقلاب مشروطه که باور عمومی شهروندان ایرانی این بود که دولتشان با انگلیس در تماس است و این انگلیس است که سیاست ها و دولت ایران را تعیین می کند، در جریان دادگاه اخیر می بینیم که این باور نزد مردم و بخشی از دولت جا به جا شده و این بار این شهروندان ایرانی هستند که از سوی دولتشان به ارتباط با بریتانیا متهم می شوند.

برخی از صاحب نظران می گویند که روی کار آمدن باراک حسین اوباما به عنوان رئیس جمهوری در آمریکا که رویکرد مثبتی نسبت به ایران دارد و در چندین سخنرانی پیش و پس از انتخابات نیز از تمایل به برقراری روابط و عادی سازی مناسبات کشورش با ایران سخن گفته، موقعیت برخی از تندروها در ایران را که آمریکا را اصلی ترین مانع پیشرفت ایران می دانند، دشوار کرده و به همین دلیل بریتانیا را به جای آمریکا در خط مقدم قرار داده است.

مهرداد خوانساری، تحلیلگر مسائل بین المللی می گوید که بریتانیا به دلیل سابقه سیاست هایش در ایران به سادگی در معرض چنین اتهام هایی قرار می گیرد و مقام های ایرانی با اطلاع از این موضوع تلاش می کنند ریشه تمام مسائل را به کشورهای خارجی از جمله بریتانیا نسبت بدهند.

چند ماه پیش از این همزمان با سی سالگی انقلاب اسلامی در ایران، دیوید میلیبند، وزیر امور خارجه بریتانیا در وبلاگ سایت اینترنتی این وزراتخانه از کشورهای غربی و ایران دعوت کرد که زندانی پیشینه روابط خود نباشند و روابط خود را بر اساس احترام متقابل و مشارکت و نه اختلاف نظر و برخورد پایه ریزی کنند.

در حالی که هنوز چند ماه بیشتر از این موضع آشتی جویانه نمی گذرد، به نظر می رسد که فاصله ایران و بریتانیا از روزهای روابط گرم و عادی روز به روز بیشتر می شود.