جهان در سال ۲۰۰۸

جهان در سال 2008

المپیک پکن، کناره گیری فیدل کاسترو، رهبر سابق کوبا و پرویز مشرف، رئیس جمهور سابق پاکستان از قدرت و دستگیری رادوان کاراجیچ، رهبر صرب های بوسنی از مهمترین خبرهای سال 2008 بود. اما بدون شک هیچ رویدادی به اندازه پیروزی باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا خبر ساز نشد.

در زیر نگاهی داریم به مهمترین رویدادهای سیاسی در سال 2008.

آسیا

المپیک پکن

چین به عنوان میزبان بیست و نهمین بازی های المپیک در 2008 سال بسیار مهمی را پشت سر گذاشت. پکن بیش از هر زمان دیگر زیر ذره بین قرار گرفت اما نه آن طور که می خواست. مسائل امنیتی، آلودگی محیط زیست و بدتر از همه انتقاد از وضعیت حقوق بشر در چین، رقابت های المپیک را تحت الشعاع قرار داده بود.

اما هیاهوی المپیک نتوانست فاجعه بزرگی را که چند ماه پیش از آن در چین رخ داده بود از یادها پاک کند. وقوع یک زلزله سنگین در جنوب غربی کشور بیش از 8000 کشته به جای گذاشت.

توفان در برمه

واکنش سریع مقام های چین با همتایان خود در برمه کاملا متضاد بود. بعد از وقوع توفان شدیدی که باعث شد صدها هزار نفر جان خود را از دست بدهند، مقامات برمه مانع ورود کمک های بین المللی شدند.

بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد از دلتای ایراوادی، منطقه ای که در اثر توفان کاملا ویران شد، بازدید کرد تا روند امداد رسانی را تسریع کند.

شایعه بیماری رهبر کره شمالی

در حالی که در مذاکرات آمریکا و کره شمالی درباره توقف برنامه های هسته ای این کشور پیشرفت هایی حاصل می شد، آنچه سرمقاله روزنامه ها را برای مدتی به خود اختصاص داد، شایعاتی درباره بیماری کیم جونگ-ایل رهبر کره شمالی بود.

مقامات کره شمالی آن را تکذیب کرده و با ارائه تصاویری که از او شایعات را رد کرند . در عین حال روابط بین کره شمالی و کره جنوبی به شدت وخیم شد تا جایی که کره شمالی مرزهای ورودی از جنوب را بست.

تظاهرات در تایلند

در تایلند محاصره فرودگاه اصلی توسط تظاهرکنندگان باعث شد سیصدهزار مسافر سرگردان شوند.

معترضان که از اعضای حزب ائتلاف مردم برای دموکراسی بودند، معتقد بودند که تاکسین شیناواترا، نخست وزیر سابق و متحدانش دارای یک برنامه پنهانی برای تغییر نظام حکومتی تایلند از پادشاهی به جمهوری هستند.

سرانجام پس از ماه ها درگیری رهبر دموکرات ها، حزب مخالف، به مقام نخست وزیری رسید.

پاکستان: کناره گیری مشرف از قدرت

آصف علی زرداری، رئیس جمهوری پاکستان

دو حزب اصلی مخالف، حزب مردم و حزب مسلم لیگ (شاخه نواز)، دولت ائتلافی تشکیل دادند. اگرچه این دو حزب برای کنار زدن آقای مشرف با یکدیگر همکاری کردند، اما از آنجایی که با هم سابقه رقابت و اختلافات شدیدی دارند، ائتلاف شکننده ای بین آنها به وجود آمد.

سرانجام یک ماه بعد از استعفای پرویز مشرف، رئیس جمهور پاکستان برنامه استیضاح او توسط رهبران حزب مردم پاکستان و حزب مسلم لیگ - شاخه نواز، به رهبری نواز شریف، نخست وزیر سابق، به راه انداخته شد.

آصف علی زرداری، رهبر حزب مردم که در ماه سپتامبر برنامه استیضاح را اعلام کرد از سوی نمایندگان پارلمان ملی و چهار مجمع ایالتی به مقام ریاست جمهوری انتخاب شد.

افغانستان: سوء قصد به جان کرزی

در افغانستان، حامد کرزی رئیس جمهوری از یک حمله تیر اندازی، طی مراسم سالگرد پیروزی مجاهدین در کابل، جان سالم به در برد.

یک ماه پیش از آن نیروهای وابسته به طالبان با انفجار زندانی در قندهار سیصد و پنجاه جنگجوی طالبان را آزاد کرده بودند. از سال 2001 که آمریکا و ناتو ماموریت های خود را در افغانستان شروع کردند، سال 2008 خونین ترین سال محسوب می شود.

جورج بوش، رئیس جمهور آمریکا 4500 نیروی اضافی به افغانستان اعزام کرد و در ماه نوامبر طالبان پیشنهاد کرزی را برای مذاکرات صلح رد کرده و اعلام کردند تا زمانی که نیروهای خارجی از افغانستان خارج نشوند، هیچ مذاکره ای انجام نخواهد شد.

بمبئی؛ هدف حمله پیکارجویان

در ماه نوامبر در پی حمله ای مرگبار پیکارجویان دو هتل، یک ایستگاه مرکزی و یک مرکز یهودی در بمبئی را تصرف کردند. این حملات روز 26 نوامبر آغاز شد که دستکم 170 کشته برجای گذاشت.

هند پیکارجویان موسوم به لشگر طیبه را که در پاکستان مستقر هستند، مسئول این حملات اعلام کرد. اما آصف علیزرداری، رئیس جمهوری پاکستان گفت که شواهد آشکاری وجود ندارد که نشان دهد که این افراد مسلح از پاکستان بودند.

تنش میان پاکستان و هند را به حدی افزایش یافت که دو کشور با اعزام گسترده نیروهای خود در دو طرف مرز، تا آستانه جنگ دیگری پیش رفتند.

سال 2008 برای هند از یک نظر دیگر هم تاریخی است. این کشور برای نخستین بار یک سفینه تحقیقاتی به سوی مدار کره ماه پرتاب کرد. این سفینه بدون سرنشین به نام چندرایان -1 که در داخل هند ساخته شده با موفقیت از پایگاه فضایی ساتیش داوان در جنوب این کشور به سوی مدار کره ماه پرتاب شد.

آفریقا

دزدان دریایی در سواحل سومالی

در یک سال گذشته دزدان دریایی سومالیایی به ده ها کشتی در آب های ساحلی سومالی حمله کردند و آنها را ربودند. آب های ساحلی سومالی بر سر راه مسیرهای کشتیرانی بین دریایی سرخ و اقیانوس هند است و دولت سومالی قادر به حفظ امنیت آب های ساحلی خود که 1800 مایل طول دارد، نیست.

سرانجام شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه ای خواستار مقابله با دزدان دریایی در آب های ساحلی سومالی شد.

بر اساس این قطعنامه، کشورهایی که با دولت موقت سومالی توافقنامه امضا کرده اند می توانند تا شش ماه ناوگان دریایی خود را برای مقابله با دزدان دریایی به آب های سومالی اعزام کنند.

این قطعنامه در حالی صادر شد که سازمان ملل متحد در حال گفتگوهایی برای برقراری صلح بین گروه های درگیر در سومالی است.

در داخل سومالی، سال 2008 شاهد درگیری های شدید بین نیروهای اسلامگرا و دولت انتقالی به هواداری اتیوپی بوده است. آتش جنگ به جمهوری دموکراتیک کنگو نیز کشیده شد و سازمان ملل متحد 3000 نیروی حافظ صلح به آنجا اعزام کرد.

تقسیم قدرت زیمبابوه

رابرت موگابه، رئیس جمهور زیمبابوه

انتخابات زیمبابوه کشور را ماه ها در بن بست سیاسی قراد داد. در این انتخابات، نامزدهای حزب جنبش برای تغییرات دموکراتیک اکثریت کرسی های پارلمان را به دست آوردند و برای اولین بار از زمان استقلال زیمبابوه در سال 1980، حزب زانو پی اف به جناح اقلیت در پارلمان تبدیل شد.
حزب جنبش برای تغییرات دموکراتیک همچنین اعلام داشت که مورگان چانگیرای در انتخابات ریاست جمهوری، که همزمان با انتخابات پارلمانی برگزار شد، به پیروزی رسیده اما دولت زیمبابوه پس از مدتی تاخیر در اعلام نتیجه رای گیری، گفت که هیچیک از دو نامزد اصلی به حد نصاب اکثریت مطلق آرا دست نیافته و مرحله دوم انتخابات ضروری است.

در ماه سپتامبر موافقتنامه تاریخی تقسیم قدرت امضا شد. هدف از امضای توافقنامه بین دولت و احزاب مخالف در زیمبابوه پایان دادن به بحران سیاسی این کشور است که در پی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان در اواخر ماه مارس شدت گرفت. اما طولی نکشید که امید به حل اختلافات پس از آنکه رابرت موگاب، رئیس جمهوری ه چند تن از هواداران خود را به پست های مهم وزارت منصوب کرد، از بین رفت.

تورم بالا، شیوع وبا و کمبود موادغذایی کشور را به زانو در آورد و انتقاد شدید جهانیان از رابرت موگابه و سیاست هایش را به همراه داشت.

استعفاء رئیس جمهوری آفریقای جنوبی

تابو امبکی، رئیس جمهور آفریقای جنوبی که برای حل اختلافات موگابه و چانگیرای میانجگری می کرد، به طور رسمی از ریاست جمهوری آفریقای جنوبی استعفا کرد.

استعفای تابو امبکی در پی اظهار نظر یکی از قضات دیوان عالی آفریقای جنوبی درباره احتمال مداخله او در پرونده قضایی جیکوب زوما انجام شد.

خاور میانه

آخرین سفر جورج بوش به عراق

در پایان سال 2008، جورج بوش، رئیس جمهوری آمریکا برای آخرین بار از عراق بازدید کرد، کشوری که کارنامه ریاست جمهوری او را شکل داد. در کنفرانس مطبوعاتی آقای بوش با نوری المالکی، نخست وزیر عراق، خبرنگاری عراقی در اغتراض به حضور نظامی آمریکا در عراق کفشهای خود را به سوی رئیس جمهوری آمریکا پرتاب کرد.

یک ماه پیش از آن نیروهای آمریکایی کنترل استان انبار را به دولت عراق باز گرداندند.

انبار که پایگاه اصلی شورشان و نیروهای وابسته به القاعده بوده است، اولین استان سنی نشین بود که به دولت شیعه عراق واگذار شد.

در ماه نوامبر پیمان امنیتی برای خروج نیروهای آمریکایی تا سال 2011 توسط پارلمان عراق تصویب شد. نوری المالکی این پیمان را گامی تاریخی برشمرد.

در ماه مارس دیدار غیر منتظره محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران از عراق گفت که مصمم است همکاری های این دو کشور را در عرصه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترش دهد. آقای احمدی نژاد اولین رئیس جمهوری ایران بود که به عراق سفر کرد.

فصلی تازه در تاریخ سوریه و لبنان

دیدار بشار اسد با نیکولا سارکوزی

بشار اسد با صدور فرمانی از وزارت خارجه این کشور خواست که هیئت دیپلماتیک سوریه برای استقرار در بیروت را در حد سفیر تعیین کند.

پیش از این، آقای اسد در دیدار با میشل سلیمان و نیولا سارکوزی روسای جمهوری لبنان و فرانسه متعهد شده بود که تا پایان سال میلادی بین لبنان و سوریه روابط دیپلماتیک برقرار کند.

لبنان نیز با انتخاب میشل سلیمان، فرمانده ارتش به سمت ریاست جمهوری به نوبه خود به بن بست سیاسی این کشور پیان داد.

اسرائیل، در انتظار نخست وزیر جدید

در اسرائیل مسئله مهم جانشینی اهود اولمرت، نخست وزیر بود که به اتهام فساد مالی استعفا داد. اتهامی که اقای اولمرت آن را انکار می کند.

زیپی لیونی، وزیر خارجه که در روز چهارشنبه 17 سپتامبر در رای گیری برای انتخاب رهبر حزب کادیما، حزب حاکم وقت اسرائیل، پیروز شد در ظرف تنها 10 سال از فردی ناشناس در حوزه تحولات سیاسی به کاندیدای نخست وزیری اسرائیل رسید.

با به پایان رسیدن سال2008 قرارداد آتش بس بین گروه های فلسطینی و اسرائیل نیز به پایان رسید. اوضاع غزه با موانعی که اسرائیل برای دسترسی به منطقه ایجاد کرد، رو به وخامت گذاشت. سازمان ملل متحد اعلام کرد که اوضاع هیچوقت به این حد وخیم نیوده است.

اروپا

مدوف جایگزین پوتین شد

در روسیه انتخابات سال 2008، انتخاب رئیس جمهور جدیدی را به همراه داشت اما شاهد هیچ تغییری در سیاست های این کشور نبود. دیمیتری مدودف جانشین پوتین شد. رئیس جمهور تازه روسیه طرح مدرنیزه کردن سیستم بازدارنده هسته ای این کشور را اعلام کرد.

در ماه اوت جنگی بین گرجستان و روسیه در گرفت. ابتدا گرجستان به جدایی طلبان اوستیای جنوبی حمله برد و سپس روسیه به بهانه اینکه شهروندان و صلحبانان روس در این منطقه هستند، وارد جنگ شد. پس از چند هفته درگیری بالاخره دو طرف آت بس اعلام کردند. به رسمیت شناخته شدن دو منطقه خود مختار اوستیای جنوبی و آبخازایا از سوی روسیه، با اعتراض شدید گرجستان و غرب روبرو شد.

دستگیری رهبر صربهای بوسنی

بازداشت رادوان کاراجیچ، رهبر صرب های بوسنی در جریان جنگ داخلی این کشور در دهه 1990، روز 21 ژوئیه توسط پلیس صربستان در بلگراد، پایتخت صربستان، توجه رسانه ها را به خود اختصاص داد.

آقای کاراجیچ که با اتهام ارتکاب جرایم جنگی و نسل کشی در جریان جنگ داخلی بوسنی مواجه است تا زمان دستگیری به مدت دوازده سال با هویت جعلی و با ریش و موهای بلند در صربستان زندگی می کرد.

نا آرامی در یونان

پس از کشته شدن یک نوجوان به ضرب گلوله پلیس یونان در شهر آتن در اوایل آخرین ماه سال ، چندین شهر دیگر این کشور دستخوش آشوب شد. این نا آرامی ها هشت روز به طول انجامید.

بنا به نظرسنجی یک روزنامه یونانی، اغلب مردم معتقد بودند که این ناآرامی های بیش از آن که واکنش به کشته شدن این نوجوان باشد، قیام علیه شرایط اقتصادی یونان بود.

آمریکا

کناره گیری فیدل پس از پنجاه سال

در ماه فوریه کشور کوبا وارد مرحله جدیدی در تاریخ خود شد. فیدل کاسترو رهبر کوبا که از سال 1959 قدرت را در این کشور در دست گرفته بود، به دلیل بیماری از مقام خود کناره گرفت و اداره کشور را به رائول، برادر کوچکترش واگذار کرد.

رائول با آنکه گفته بود ادامه دهنده راه برادرش خواهد بود، اما از زمان بدست گرفتن حکومت دست به اصلاحات گسترده ای زد. برای مثال استفاده از کامپیوتر، تلفن همراه و یا دستگاه پخش دی وی دی از جمله محدودیتهای بود که در دوران فیدل اعمال می شد.

آزادی گروگان فرانسوی کلمبیا

کلمبیا و شورشیان فارک مهمترین عنوانهای خبری را در ماه ژوئیه به خود اختصاص اداره بودند. اینگرید بتانکور؛ گروگان فرانسوی -کلمبیایی که نردیک به شش سال در اسارات شورشیان فارک بود، نهایتا در این ماه آزاد شد.

وی سرشناس ترین گروگان گروه چپگرای فارک بود و دولت فرانسه تلاش برای آزادی او را در اولویت قرار داده بود.

گروه فارک - ارتش مسلح انقلابی کلمبیا - نزدیک به 45 سال است که برای ساقط کردن دولت کلمبیا در نبرد است.

اوباما، ساکن بعدی کاخ سفید

سال 2008 سال آمریکا بود. جهان منتظر بود ببیند چه کسی پس از هشت سال جایگزین جورج بوش خواهد شد. رقیبان برای دستیابی به مقام ریاست جمهوری آمریکا جان مک کین از حزب جمهوری خواه و باراک اوباما از حزب دموکرات بودند.

هر دو راهی و طولانی و پر پیچ و خمی را طی کرده بودند تا به عنوان کاندیدای حزب شان انتخاب شود.

رقابت انتخاباتی حزب دموکرات میان سناتور هیلاری کلینتون و سناتور اوباما شانه به شانه پیش می رفت تا نهایتا باراک اوباما به عنوان نامزد این حزب برگزیده شد. چهارم نوامبر روزی تاریخی در سیاست آمریکا بود.

باراک اوباما موفق شد با پیروزی قاطع بر سناتور مک کین، به عنوان نخستین رئیس جمهور سیاه پوست آمریکا به کاخ سفید برود.