مدت هاست رژیمهایی که در ایالات متحده موسوم به DETOX هستند و ادعا میکنند سموم بدن را دفع میسازند، اسم و رسمی برای خود به هم زدهاند.
شرکتهای تبلیغات کننده این روشها، به افرادی که از این نوع رژیم غذایی پیروی میکنند، نوید میدهند که این رژیم، ضمن دفع تمام سموم بدن، چربیهای بدنشان را میسوزاند، پوست بدن را صاف و شفاف میکند و سیستم ایمنی بدن را تقویت میسازد.
اما کارشناسان میگویند، دلایل معتبری وجود دارد که نشان میدهد این نوع رژیمهای غذایی سخت با مدت زمان طولانی، درست مثل رژیم «مصرف میوه جات به تنهایی»، دارای عوارض جانبی است و منجر به ناخوشی و بیماری در فرد میگردد.
رواج این نوع رژیمهای غذایی که فرد را با کمبود مواد مغذی روبرو میسازد، مرهون دو چهره مشهور سینما یعنی گینت پالترو و آنجلینا جولی است.
البته گفته میشود بیونسی نولیس هم برای فیلم Dream Girls با استفاده از این نوع رژیم های غذایی 9 کیلوگرم وزن بدن خود را کم کرده است؛ رژیم موسوم به Master Cleanse که در آن، فرد فقط لیموترش و شیره درخت افرا، آب و یک نوع فلفل قرمز، آب نمک و یک نوع چای گیاهی ملین را به مدت 10 روز مصرف میکند.
موضوع پاک سازی بدن از هر گونه مواد مضر و مسموم، سال هاست که جای خود را در میان طرفداران تناسب اندام باز کردهاند. به غیر از افرادی که به دلیل حرفه و موقعیت شغلی از این نوع رژیم غذایی پیروی میکنند، عده زیادی نیز هستند که با استفاده از کتاب های رژیم غذایی که در بازار عرضه میشود به این نوع رژیم میپردازند. این در حالی است که کارشناسان تغذیه مرتباً خطرات ناشی از رژیمهای غذایی طولانی مدت را گوش زد میکنند.
مثلا در نوعی رژیم غذایی که فرد تنها از مواد ملین استفاده میکند و هیچ گونه استفادهای از مواد غذایی جامد نمیشود، بدن با کمبود ویتامین مواجه میشود و این به نوبه خود منجر به ضعف، ناتوانی ماهیچهها و حتی افزایش خطر دیابت میشود.
لونا ساندون، کارشناس رژیم غذایی شهر دالاس در آمریکا میگوید: تردیدی نیست که رژیمهای غذایی غیر اصولی منجر به تضعیف ماهیچههای بدن و کمبود خیلی از مواد مغذی لازم میشوند. ما با محروم کردن بدن از هرگونه ویتامین و مواد معدنی لازم که از غذا کسب میکنیم، توانایی بدن را برای مبارزه کردن با التهابات و بیماری های عفونی کاهش میدهیم.
تعداد کتابهای رژیمهای غذایی که به پاک سازی سموم بدن میپردازد هم بی شمار است و هر کدام از آنها دستور العملهای خاصی دارند. از انواع این کتابها میتوان به کتابهای پاک سازی بدن با «مصرف ادویهجات و آب میوه» و «پاک سازی بدن با سبزیجات تازه» اشاره کرد. اما در اکثر این کتابها رژیمهای غذایی مایع و ملین با حداقل کالری ارائه می شود.
هدف از این نوع رژیمهای غذایی که مدت زمان آن 3 روز تا یک ماه طول میکشد، پاک سازی بدن از سمومی است که بیشتر از محیط اطراف ما جذب میشود تا از مواد غذایی. بعضی از این نوع رژیمها، مصرف مواد غذایی جامد را اکیداً ممنوع میسازند و به افرادی که تحت رژیم غذایی هستند مصرف نوشیدنیهایی که مقدار کالری آن بسیار پائین است را توصیه میکنند.
دکتر نصیر مولو کارشناس تغذیه میگوید: هنگامی که فرد بیمار میشود، در کارکرد اعضای بدن تداخل ایجاد میشود و سیستم دفاعی بدن مختل میگردد. در نتیجه بدن به خوبی قادر به انجام دادن روند پاک سازی سمومی که سلامتی فرد را تهدید میکند، نیست و با این نوع رژیمهای غذایی، ضمن آنکه مواد زائد از روده خارج میشود، باکتری های مفید روده نیز دفع میشوند.
به دلیل اینکه این نوع رژیمهای غذایی، بدن را با کمبود کالری مواجه میسازد، عوارض جانبی دیگری مثل سردرد، خستگی مفرط و بیحوصلگی فرد را تهدید میکند. همچنین به دلیل استفاده بیش از حد از مواد دارویی و مواد غذایی ملین، این نوع رژیمها چندان خوشایند نیستند. بسیاری از افرادی که تحت درمان این گونه رژیمهای غذایی هستند، دائماً به حمام میروند که این عمل هم موجب خشکی و ترک پوست و همچنین التهاب آن میگردد.
برخی افرادی که از این نوع رژیمهای غذایی پیروی میکنند، مدعی هستند که احساس شادابی و سبکی بیشتری میکنند، در حالی که تحقیقات نشان داده است این گونه رژیمها بیشتر منجر به بیحالی و سستی فرد میگردد و همچنین تمرکز و دقت فرد را کم میکند. این نوع رژیمهای غذایی به دلیل عدم تامین پروتئین لازم برای بدن، بازسازی بافت های ماهیچهای را با مشکل مواجه میسازد.
متخصصان تغذیه میگویند با وجود اینکه افراد میتوانند با این نوع رژیمها به سرعت مقدار زیادی از وزن بدن خود را کم کنند، اما اکثراً دوباره وزن از دست رفته را بدست میآورند، بخصوص اگر در رژیم غذایی آنها میزان مواد مغذی بسیار کم و محدود باشد.
بررسی ها نشان می دهد این افراد میتوانند 5 تا 10 درصد وزنشان را در اولین ماه های رژیم غذایی کم کنند، اما دو سوم آنها، وزنی را که در عرض 4 تا 5 سال از دست دادهاند، مجدداًً به دست میآورند و چاق میشوند.