حمله بی سابقه به نظارت استصوابی شورای نگهبان

حمله بی سابقه به نظارت استصوابی شورای نگهبان

آیت الله طاهری "عمل چند نفر به خلاف رضایت مردم" را شکست انقلاب خوانده است

آیت الله طاهری اصفهانی که از یاران نزدیک آیت الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود، چند سال پیش در اعتراض به رفتار نظام حاکم، از سمت خود به عنوان امام جمعه شهر اصفهان استعفاء داد و از شرکت در نشست های مجلس خبرگان که وی از اعضای برجسته آن بود، خودداری کرد.

روز شنبه (پانزدهم دی) سایت های خبری متعلق به گروه‌های اصلاح طلب ایران از قول آقای طاهری نقل کردند که "ادامه نظارت استصوابی یعنی مرگ انقلاب و مرگ قانون اساسی."

سایت های فوق همچنین به نقل از این روحانی نوشته اند که وی از "امید بستن مردم به بیگانگان برای نجات خود" ابراز نگرانی کرده و نتیجه "عمل چند نفر به خلاف رضایت مردم" را "شکست انقلاب" دانسته است.

سخنان آیت الله طاهری نخستین اظهار نظر سیاسی وی پس از مدت ها سکوت است و نشان می دهد که امام جمعه سابق اصفهان به عنوان یکی از حامیان اصلی گروه‌های اصلاح طلب ایرانی، از رد صلاحیت گسترده داوطلبان نمایندگی مجلس توسط شورای نگهبان قانون اساسی به شدت نگران است.

نظارت استصوابی؛ بیگانه با قانون؟

در واقع، در موعد هر انتخاباتی در ایران، بحث تایید صلاحیت داوطلبان و به تبع آن نظارت استصوابی شورای نگهبان به موضوع منازعه جناح های سیاسی تبدیل می شود.

سخنان آقای طاهری اصفهانی اما نشان می دهد که صبر وی در مقابل رفتار شورای نگهبان تمام شده و وی ترجیح می دهد که به جای درخواست از رهبران نظام برای طلب رفتاری منعطف تر از سوی شورای نگهبان، اصل نظارت استصوابی را به عنوان مرگ انقلاب و قانون اساسی معرفی کند

در قانون اساسی جمهوری اسلامی بحثی از نظارت استصوابی شورای نگهبان به میان نیامده است و آیت الله منتظری رئیس مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی بارها تاکید کرده است که منظور نویسندگان قانون اساسی از نظارت شورای نگهبان بر انتخابات مجلس و ریاست جمهوری هرگز به معنای نظارت استصوابی نبوده است.

گروه‌های اصلاح طلب نیز با نظر آیت الله منتظری موافقند و بر این نکته تاکید می کنند که آیت الله خمینی هم موافق نظارت استصوابی شورای نگهبان بر انتخابات نبوده و پس از درگذشت بنیانگذار نظام اسلامی اعضای شورای نگهبان اقدام به تفسیر استصوابی از نظارت خود بر انتخابات کرده اند.

با این حال، در طول دو دهه گذشته، آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی از تفسیر استصوابی بودن نظارت شورای نگهبان بر انتخابات مجلس و ریاست جمهوری دفاع کرده و به منتقدان این مساله اجازه نداده است که در نقد آن به آسانی اظهار نظر کنند، هر چند که به نظر می رسد وی در برخی مواقع خاص، با سختگیری های شدید اعضای شورای نگهبان در مقابل داوطلبان ریاست جمهوری و یا مجلس موافق نبوده است.

طبق تفسیر استصوابی نظارت بر انتخابات، شورای نگهبان به خود این اختیار را می دهد که در هر مرحله از روند انتخابات فردی را که واجد صلاحیت های سیاسی و اعتقادی نمی داند از گردونه رقابت ها حذف کند.

اصلاح‌طلبان؛ نومیدی از حذف نظارت؟

شورای نگهبان حتی اختیار نظارت بر حفظ و استمرار صلاحیت نمایندگان راه یافته به مجلس را نیز برای خود قائل است، اما تا کنون اخراج نماینده ای از مجلس به علت از دست دادن صلاحیتش به تشخیص شورای نگهبان در عمل اتفاق نیقتاده است.

تا کنون البته گروه‌های اصلاح طلب ایرانی به رغم نظارت استصوابی شورای نگهبان، هیچ انتخاباتی را تحریم نکرده اند و با وجود رد صلاحیت اغلب داوطلبان وابسته به خود، در اکثریت قریب به تمام آنها شرکت کرده اند

به هر حال چنین به نظر می رسد که شورای نگهبان در صدد است که نظارت استصوابی خود را در انتخابات مجلس آینده به منتهی درجه اعمال کند و بسیاری اظهارات احمد جنتی دبیر شورای نگهبان را -- مبنی بر اینکه برای داوطلبان نمایندگی مجلس ‌"اصل بر برائت نیست" -- موید این مساله دانسته اند.

تا کنون البته گروه‌های اصلاح طلب ایرانی به رغم نظارت استصوابی شورای نگهبان، هیچ انتخاباتی را تحریم نکرده اند و با وجود رد صلاحیت اغلب داوطلبان وابسته به خود، در اکثریت قریب به تمام آنها شرکت کرده اند.

این بدان معناست که اصلاح طلبان امیدی به حذف نظارت استصوابی ندارند و معمولا تلاش می کنند تا رهبری نظام را به عدم سختگیری شدید شورای نگهبان در برابر نامزدهای اصلاح طلب متقاعد کنند تا بلکه رقابتی هر چند حداقلی شکل گیرد.

سخنان آقای طاهری اصفهانی اما نشان می دهد که صبر وی در مقابل رفتار شورای نگهبان تمام شده و وی ترجیح می دهد که به جای درخواست از رهبران نظام برای طلب رفتاری منعطف تر از سوی شورای نگهبان، اصل نظارت استصوابی را به عنوان مرگ انقلاب و قانون اساسی معرفی کند.

قاعدتا سایر چهره های اصلاح طلب نیز تلاش خواهند کرد تا با استناد به سخنان آیت الله طاهری، نظارت استصوابی شورای نگهبان را نقد کنند، هر چند که آنان به علت امیدشان به تایید صلاحیت تعدادی از نیروهای وابسته به خود برای ورود به مجلس به صراحت و بی پردگی آقای طاهری سخن نخواهند گفت.

به نظر می رسد سخنان آیت الله طاهری بیشتر به کار افراد و گروه‌هایی می آید که هیچ شانسی برای تایید داوطلبان وابسته به آنها برای شرکت در رقابت های انتخاباتی وجود ندارد، کسانی که نظارت استصوابی شورای نگهبان را مغایر اصول مسلم دموکراسی می دانند و انتخابات در جمهوری اسلامی را چیزی بیش از "انتصاب" غیرمستقیم سمت های انتخابی نمی دانند.