ایران و آمریکا؛ حرکت در مسیری نو؟

ایران و آمریکا؛ حرکت در مسیری نو؟

ساترفیلد مشاور ارشد وزیر خارجه آمریکا گفته کاهش ناآرامی‌ها در عراق با "تصمیم گیری در بالاترین سطوح نظام جمهوری اسلامی" پیوند دارد

آقای ساتر فیلد انگیزه ایران را از تغییر رفتار خود در عراق به نگرانی این کشور از به خطر افتادن منافعش توسط گروههای کمک گیرنده نسبت داده و در عین حال متذکر شده است که این لزوما به معنای توقف ارسال تسلیحات از ایران به عراق نیست.

برخی دیگر از مقام‌های نظامی و سیاسی آمریکا از جمله رایان کراکر سفیر ایالات متحده در بغداد نیز به نحوی اظهارنظر آقای ساترفیلد را تایید کرده اند، هر چند که به دلیل آنچه پیچیدگی بسیار جامعه و حکومت ایران نامیده اند، نسبت به انگیزه مقام های جمهوری اسلامی راه احتیاط در پیش گرفته اند.

گر چه جمهوری اسلامی ایران اصولا هر نوع دخالت در ارسال اسلحه به گروه های شورشی در عراق را انکار می کند، اما اذعان مقام های آمریکایی به تجدیدنظر ایران در سیاست خود در عراق، فضای تازه ای پیش روی دو کشور برای برخی از همکاری های منطقه ای می گشاید.

عراق در واقع حوزه ای است که آمریکا به شدت در پی جلب همکاری ایران برای مهار شورش و بی ثباتی در آن کشور است و به همین منظور، به رغم مخالفت کاخ سفید با مذاکره رو در رو با جمهوری اسلامی، سفیران دو کشور در بغداد تا کنون در باره اوضاع عراق سه دور مذاکره کرده اند و در حال برنامه ریزی برای انجام دور چهارم مذاکرات هستند.

به نظر می رسد با فضای تازه ای که اظهارنظرهای به نسبت مثبت مقام های آمریکایی درباره تجدیدنظر تهران در سیاستش در برابر عراق ایجاد کرده است، دور چهارم مذاکرات دو کشور نتیجه ای بهتر از مذاکرات قبلی در بر داشته باشد.

تفاهم احتمالی ایران و آمریکا درباره عراق، هر چند که به خودی خود تاثیری بر سایر موضوعات مورد اختلاف دو طرف به جا نمی گذارد، اما از روند کلی موضع گیری های دو کشور در طول ماه های گذشته می توان دریافت که اراده ای -هر چند ضعیف- برای حل مشکلات فی مابین در دو سوی ماجرا دیده می شود.

در سمت آمریکا از زمانی که گزارش سازمان های اطلاعاتی این کشور درباره برنامه هسته ای ایران انتشار یافته، پرهیز از به کارگیری ادبیات جنگجویانه در لحن مقام های آمریکایی در برابر ایران به وضوح قابل مشاهده است.

	به نظر می رسد عدم حضور آقای احمدی نژاد در مراسم برائت از مشرکین، نشانه ای از تمایل او به کاهش تشنج در روابط خود با آمریکا باشد.

مسلما این بدان معنا نیست که سیاست کاخ سفید در برابر ایران تغییر ماهیت داده است، اما گرایش روز افزون دولت آمریکا به حل بحران اتمی ایران از طریق دیپلماسی توام با اعمال فشار سیاسی و اقتصادی، امری کم و بیش آشکار است.

در سمت ایران نیز مدت ها ست که مقام های بلندپایه رسمی از جمله محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران از زبان تند همیشگی خود در برابر آمریکا استفاده نمی کنند و این مطلب به دلیل پاره ای از قرائن، موضوعی صرفا تصادفی به نظر نمی رسد.

یکی از این قرائن، خودداری آقای احمدی نژاد از شرکت در مراسمی است که رهبران ایران آن را "برائت از مشرکین" می نامند و هر ساله در موسم حج در صحرای عرفات به صورتی سازمان یافته از سوی حجاج ایرانی برگزار می شود و در آن علیه آمریکا و اسرائیل شعار داده می شود.

به نظر می رسد عدم حضور آقای احمدی نژاد در مراسم فوق، نشانه ای از تمایل رئیس جمهور ایران به کاهش تشنج در روابط خود با آمریکا باشد.

ظاهرا رئیس جمهور ایران در آستانه برگزاری انتخابات هشتمین دور مجلس شورای اسلامی ایران، نمی خواهد فردی ستیزه جو در برابر آمریکا و به عنوان عامل تصویب قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی معرفی شود، زیرا بسیاری از اقشار اجتماعی ایران از چنین رفتاری استقبال نمی کنند.

در حقیقت، روزهای انتخابات در ایران، دوره هایی است که مقام های ایرانی از هر طیف و جریانی تلاش می کنند تا چهره ای واقع گرا و مسالمت جو از خود به نمایش بگذارند، چون جلب نظر اقشار گسترده ای که با رویکردهای ایدئولوژیک در سیاست مخالفند، جز از این راه ممکن نیست.

به همین علت، طیف های مخالف آقای احمدی نژاد در ماه های مشرف به انتخابات، عمده نیروی خود را صرف برجسته سازی مواضع ضد آمریکایی وی به عنوان یکی از عوامل تورم و گرانی خواهند کرد، اما ظاهرا آقای احمدی نژاد نیز بی میل نیست که با تغییر لحن خود و یا کاهش تشنج در روابط ایران و امریکا در هر حوزه ای، فعالیت مخالفان خود را خنثی کند.

در مجموع چنین به نظر می رسد که تمایل دولت آمریکا به حل اختلاف های خود با ایران از طریقی غیر از توسل به زور و علاقه دولت ایران به کاهش تشنج در روابط خود با ایالات متحده در ماههای مشرف به انتخابات مجلس، زمینه ای برای تعامل بیشتر بین طرفین ایجاد کند.

اگر چنین تعاملی شکل گیرد، فرصتی تاریخی برای رفع خصومت بین ایران و آمریکا ظهور خواهد کرد، هر چند که حرکت در این مسیر برای نظام جمهوری اسلامی تا حد تن دادن به یک استحاله بنیادی هزینه بر خواهد بود، از همین رو، کار سهل و آسانی به نظر نمی رسد.