آرامگاه مولانا، این روزها ایرانی تر از همیشه

آرامگاه مولانا، این روزها ایرانی تر از همیشه

به دنبال افزایش شمار علاقمندان به سفر به قونیه در ایران، بین تهران و قونیه پروازهای مستقیم دائرشده و در دو هفته ای که مراسم بزرگداشت مولانا در قونیه برقرار بود، هفته ای چهار پرواز بین تهران و قونیه انجام می گرفت

در حالی که مولانا و اشعار او همواره جایگاه مهمی در فرهنگ فارسی زبانان داشته، اما زیارت از آرامگاه او در قونیه معمولاً به عده محدودی از ایرانیان و دیگر فارسی زبانان محدود بوده است.

با اینکه سفر به کشور به ترکیه به دلیل عدم نیاز به اخذ روادید و همچنین میزان هزینه آن و همجواری جغرافیائی، برای ایرانیان آسانتر از هر کشور دیگری بوده، اما تا چند سال پیش تنها شمار محدودی از ایرانیان که عمدتاً علائق و تخصصهای ادبی و تاریخی و عرفانی داشتند، برای زیارت آرامگاه مولانا به مدفن او در قونیه سفر می کردند.

اما بیکباره ظرف چند سال اخیر در ایام گرامیداشت مولانا در آذرماه، شهر قونیه به یکی از مقاصد اصلی توریستی ایرانیان تبدیل شده است.

شاهین شهبازی، نوازنده موسیقی سنتی ایرانی که همراه با یکی از تورهای مسافرتی و به منظور اجرای برنامه برای مسافران ایرانی از تهران به قونیه آمده می گوید دلیل افزایش ناگهانی اقبال ایرانیان به زیارت آرامگاه مولانا، تنها تبلیغات گسترده بنگاههای گردشگری ایرانی است وگرنه، به عقیده او، در میزان علاقه ایرانیان به مولانا و جایگاهی که این شاعر و عارف بزرگ میان ایرانیان داشته، طی سالهای اخیر تغییر محسوسی دیده نمی شود و اتفاق تازه ای در این زمینه نیفتاده است.

بنگاههای گردشگری ایرانی با هزینه ای بسته به اینکه مسافرت با اتوبوس، قطار یا هواپیما باشد و همچنین کیفیت هتل محل اقامت، هر مسافر را با هزینه ای بین ۴۵۰ هزار تا یک میلیون تومان به قونیه می آورند و این سفر علاوه بر بازدید از قونیه شامل دیدار از چند اثر تاریخی دیگر در ترکیه نیز می شود.

به دنبال افزایش شمار علاقمندان به سفر به قونیه در ایران، بین تهران و قونیه پروازهای مستقیم دائرشده و در دو هفته ای که مراسم بزرگداشت مولانا در قونیه برقرار بود، هفته ای چهار پرواز بین تهران و قونیه انجام می گرفت.

کسب آمار دقیق مسافران ایرانی در قونیه با این تنگنای زمانی دشوار است اما راهنمای یکی از تورهای مسافرتی برآورد می کند که تنها طی یک هفته، دو هزار نفر از ایران به قونیه سفر کرده اند.

علاوه بر این، شمار چشمگیری از ایرانیان مقیم خارج نیز در این دو هفته، زائر قونیه شده اند.

راهنمای یکی از تورهای مسافرتی می گوید علاوه بر شمار زیادی از علاقمندان و اهل ادب و عرفان که به قونیه سفر کرده اند، بسیاری از ایرانیان نیز از روی کنجکاوی عازم قونیه می شوند.

برای مردم ترکیه که هنگام زیارت آرامگاه مولانا، در مقابل مقبره او در سکوت و احترام کامل ایستاده به دعا می پردازند، دیدن ایرانیانی که با حالتی خاص به مراقبه نشسته اند یا احساسات خود را با گریه و سخنان عارفانه بروز می دهند شگفت انگیز است

نظری به هزینه سفر به قونیه و توجه به افزایش متوسط سطح درآمد ایرانیان طی سالهای اخیر نشان می دهد که درصد قابل توجهی از جمعیت ایران، چه علاقمند و چه کنجکاو برای سفر به قونیه با دشواری چندانی مواجه نیستند.

تنها زیارتگاههایی که در خارج از ایران می توان یافت که تا این حد آکنده از ایرانیان باشند، آرامگاههای امامان شیعه در عراق، آرامگاههای زینب، نوه پیامبر اسلام و رقیه، دختر امام حسین در دمشق و اماکن مقدس اسلامی در مکه و مدینه اند.

بدین ترتیب، ملای روم که شاید دیدگاههایش تطابق چندانی با اسلام متشرعانه نداشته باشد و برخی فقها و مراجع شیعه دید چندان مثبتی به او نداشته اند، زیارتگاهش از لحاظ میزان توجه ایرانیان، در کنار اماکنی قرار گرفته که برای ایرانیان مقدسند.

فضای آرامگاه مولانا نیز چنین شباهتی را تداعی می کند.

شاید اگر این آرامگاه درون مرزهای جغرافیایی ایران امروز بود، موقعیتی شبیه آرامگاههای حافظ و سعدی و خیام با معماری خاص آنها می یافت که بیشتر حال و هوای شاعرانه دارند تا قداست مذهبی.

پیروان مکاتب و اندیشه های مختلف طی هفت قرن اخیر هر یک به گونه ای مولانا را با دیدگاههای خود پیوند داده اند، ایرانیانی هم که به زیارتگاه آرامگاه وی آمده اند انگیزه های گوناگونی دارند.

عده ای در مقابل مزار وی به دعا ایستاده اند، عده ای در گوشه ای به مراقبه نشسته اند و عده ای هم کنجکاوانه از گوشه گوشه آرامگاه بازدید می کنند.

در یکی از تالارهای محوطه آرامگاه مولانا هم مجالس سخنرانی ایرانیان اهل قلم و متخصصان تاریخ و ادبیات برقرار است.

از شکل و شمایل و پوشش و حالات برخی زائران ایرانی می توان به تعلق آنها به مکاتب طریقت و درویشی سنتی در ایران پی برد، جمع دیگری از آنان که شمارشان کم نیست هم پیروان مکاتب مدرنی اند که معنویت را خارج از چارچوب سنتی مذهب جستجو می کنند.

از جمله آنها گروهی سی نفره از ایرانیان مقیم آمریکاست که یکی از آنها گروهشان را به سیمرغ تشبیه می کند.

برای مردم ترکیه که هنگام زیارت آرامگاه مولانا، در مقابل مقبره او در سکوت و احترام کامل ایستاده به دعا می پردازند، دیدن ایرانیانی که با حالتی خاص به مراقبه نشسته اند یا احساسات خود را با گریه و سخنان عارفانه بروز می دهند شگفت انگیز است.

دختری جوان که از اعضای گروههای مراقبه در تهران است می گوید در آرامگاه مولانا، احساس آرامش بیشتری به او دست می دهد تا در آرامگاههای عرفا و سخنسرایانی که در ایران مدفونند.

وی بخشی از این حس متفاوت را به معماری خاص آرامگاه مولانا نسبت می دهد و بخشی دیگر از آن را به موسیقی ملایمی که داخل آرامگاه پخش می شود.

یکی دیگر از مسافران ایرانی هم با اشاره به شباهتی که آرامگاه مولانا به اماکن مقدس مذهبی دارد می گوید تفاوتی که این آرامگاه با زیارتگاههای مذهبی دارد این است که مردم بدون حاجت و خواسته به زیارت مولانا می روند.

امسال به دلیل مقارن شدن با سال مولانا و گسترش برنامه های گرامیداشت این عارف بزرگ در قونیه، شمار زائران ایرانی این آرامگاه به اوج رسید اما روحیات و انگیزه مسافران ایرانی قونیه حاکی از این بود که دلیلی برای کاهش اقبال ایرانیان به قونیه در سالهای آینده وجود ندارد.