استعفای لاریجانی؛ کناره گیری یا برکناری؟

استعفای لاریجانی؛ کناره گیری یا برکناری؟

خبر استعفای آقای لاریجانی تنها سه روز پیش از ملاقات وی با خاویر سولانا اعلام شد

در واقع هیچکس انتظار نداشت که آقای لاریجانی در آستانه دیدار مهم خود با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از مقام خود کنار رود.

هنوز روشن نیست که آقای لاریجانی مجبور به استعفاء و یا به عبارتی از مقام خود برکنار شده است و یا اینکه به گفته آقای الهام به دلایل 'شخصی' از مقام خود کنار رفته است.

در برخی موارد دیده شده که در ایران وقتی می خواهند فردی را از مسئولیتش عزل کنند، استعفای او را از مقامش اعلام می کنند. این مساله بخصوص برای دو تن از وزیران دولت آقای احمدی نژاد که اخیرا از سمت خود برکنار شدند، اتفاق افتاد.

به هر حال، اگر آقای لاریجانی توسط آقای احمدی نژاد از سمت خود عزل شده باشد، این موضوع معنایی غیر از نارضایتی رئیس جمهور ایران از نحوه کار آقای لاریجانی در مقام دبیری شورای عالی امنیت ملی ایران و اختلاف دو طرف بر سر مسائل مهم کشور ندارد.

نارضایتی آقای احمدی نژاد از آقای لاریجانی ممکن است بیش از آنکه مربوط به اختلاف دیدگاه های دو طرف بر سر مسائل مربوط به امنیت جمهوری اسلامی از جمله برنامه اتمی ایران باشد، به ناراحتی رئیس جمهور ایران از قدرت گرفتن رقیب انتخاباتی سابق خود مربوط باشد

در حقیقت، شورای عالی امنیت ملی ایران که پس از روی کار آمدن آقای احمدی نژاد، از قدرت تاثیرگذاری بیشتری برخوردار شده است، در باره عموم مسائل مربوط به امنیت جمهوری اسلامی تصمیم گیری می کند، که یکی از این مسائل، برنامه هسته ای ایران است.

به نظر می رسد که آقای احمدی نژاد به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران از اینکه آقای لاریجانی در مقام دبیر شورای مذکور از اختیارات گسترده ای برخوردار شده بود و بخصوص در محافل داخلی و خارجی حتی قدرتمندتر و با نفوذتر از شخص رئیس جمهور معرفی می شد، به شدت ناراضی بود و بعضا می کوشید تا با تصمیم هایی مغایر آنچه آقای لاریجانی اعلام می کرد، موقعیت خاص خود را در نظام تصمیم گیری ایران به رخ همگان بکشاند.

بدین ترتیب، نارضایتی آقای احمدی نژاد از آقای لاریجانی ممکن است بیش از آنکه مربوط به اختلاف دیدگاه های دو طرف بر سر مسائل مربوط به امنیت جمهوری اسلامی از جمله برنامه اتمی ایران باشد، به ناراحتی رئیس جمهور ایران از قدرت گرفتن رقیب انتخاباتی سابق خود مربوط باشد.

چنین برداشتی آنگاه جدی تر می شود که بدانیم در دو سال گذشته، ناهماهنگی های بسیاری بین آقای احمدی نژاد و آقای لاریجانی بروز کرده، اما موضع خاصی از سوی آقای لاریجانی مبنی بر اختلاف نظر جدی او با رئیس جمهور بر سر برنامه هسته ای ایران و یا سایر مسائل کلان کشور، به صورت علنی و رسمی گزارش نشده است.

صرف نظر از نوع استعفا و دلیل اصلی کناره گیری آقای لاریجانی از مقامش، کنار کشیدن وی از دولت آقای احمدی نژاد از یک طرف انتقاد برخی جناح های حاکم در جمهوری اسلامی از آقای احمدی نژاد را تشدید خواهد کرد

به هر حال، بعید به نظر می رسد که مساله استعفای آقای لاریجانی به اختلاف نظر او با آقای احمدی نژاد بر سر برنامه هسته ای ایران مربوط باشد، چرا که در بین محافل سیاسی ایران تقریبا تردیدی وجود ندارد که برنامه هسته ای جمهوری اسلامی با تمام جزئیات آن از سوی مقام های مافوق دو طرف تصمیم گیری و ابلاغ می شود.

با این همه، احتمال اینکه آقای لاریجانی به میل خود از سمتش کناره گرفته باشد، وجود دارد، اما چنین میلی بعید است که به مسائل 'شخصی' او مربوط باشد.

در واقع اگر آقای لاریجانی به میل خود از مقامش استعفا داده باشد، دو دلیل می توان برای آن برشمرد.

دلیل نخست این است که احتمالا وی از ناهماهنگی های آقای احمدی نژاد با خود که به نظر می رسد اغلب عامدانه جنبه رسانه ای به خود می گرفت، خسته و ناراضی شده و با استعفای ناگهانی خود خواسته است تا از روش آقای احمدی نژاد در ارتباط با خود اظهار رنجش کند.

دلیل دوم این است که احتمالا آقای لاریجانی روزهای سختی را در ارتباط با بحران هسته ای ایران پیش بینی کرده و ترجیح داده است که در شرایط بحرانی به عنوان مسئول وخیمتر شدن اوضاع شناخته نشود.

به هر حال، صرف نظر از نوع استعفا و دلیل اصلی کناره گیری آقای لاریجانی از مقامش، کنار کشیدن وی از دولت آقای احمدی نژاد از یک طرف انتقاد برخی جناح های حاکم در جمهوری اسلامی از آقای احمدی نژاد را تشدید خواهد کرد و از طرف دیگر آقای لاریجانی هم شخصا به منتقدان چگونگی مدیریت برنامه هسته ای ایران خواهد پیوست، چرا که تجربه گذشته نشان می دهد که در جمهوری اسلامی مدیران سابق عموما به منتقدان وضع موجود تبدیل می شوند.