پایان یک ماه زندگی شبه سنتی

پایان یک ماه زندگی شبه سنتی

ماه رمضان امسال در ایران گرچه همچون سال های اخیر با ابهام و شک آغاز شد و شروع آن در حالی که اولین روز این ماه به نیمه رسیده بود، از طرف مقام های مذهبی و دولتی اعلام شد، اما پایان آن بر خلاف یک دهه اخیر از پیش معلوم بود.

در حالی که کشور ترکیه و سرزمین هایی که در مدار مشترک ترکیه قرار دارند روز جمعه را عید فطر اعلام کردند، مقامات مذهبی دولتی در ایران گفته بودند که رویت هلال ماه شوال که نوید دهنده عید فطر و نشان پایان ماه رمضان است روز جمعه در ایران میسر نیست.

به این ترتیب مردم ایران پس از سال ها تردید و شک نسبت به روز عید خود را برای مراسم آخرین روز ماه رمضان و برپایی عید فطر آماده کردند.

گرچه ابهام درباره روز دقیق عید امسال از چند روز پایانی ماه رمضان برطرف شده بود، اما تردید درباره تعداد روزهای تعطیلی عید برنامه ریزی را تا حدی برای شهروندان ایرانی مشکل کرد.

یک ابهام تازه

سال گذشته در شرایطی که عید فطر روز سه شنبه اعلام شده بود، دولت ایران بدون اطلاع قبلی روزهای چهارشنبه و پنج شنبه را نیز تعطیل عمومی اعلام کرد.

برای جلوگیری از اقدام یکباره دولت، نمایندگان مجلس خواستار روشن شدن وضعیت تعطیلی عید فطر شدند که سخنگوی دولت آقای احمدی نژاد اعلام کرد که هیچ تعطیلی تازه ای به تقویم کشور اضافه نخواهد شد

بر خلاف دیگر کشورهای اسلامی که برای گرامیداشت عید فطر چند روز را به این مناسبت تعطیل می کنند، در ایران همواره این مناسبت مذهبی یک روز تعطیل بود. این موضوع از ابتدای شروع به کار دولت محمود احمدی نژاد در صدر توجه قرار گرفت و بنا بود با تصمیم پارلمان ایران تعداد روزهای تعطیلی عید فطر افزایش یابد.

اما مجلس تا زمان عید فطر سال گذشته فرصت وارد شدن به این موضوع را نیافت و دولت با اعلام تعطیلی، یکباره کشور را در چهار روز تعطیلی پیش بینی نشده فرو برد که شهروندان برای آن هیچ گونه آمادگی نداشتند.

مهمترین مشکلی که این تصمیم به وجود آورد، هجوم به باجه های پرداخت الکترونیکی بانک ها، شلوغی جاده های کشور به خصوص در مسیر شمال و آمادگی نداشتن نیروهای امداد و راهنمایی بود.

امسال برای جلوگیری از اقدام یکباره دولت، نمایندگان مجلس خواستار روشن شدن وضعیت تعطیلی عید فطر شدند که سخنگوی دولت آقای احمدی نژاد اعلام کرد که هیچ تعطیلی تازه ای به تقویم کشور اضافه نخواهد شد و عید فطر کماکان یک روز تعطیل خواهد بود.

مناسبت مذهبی در شهری نیمه مدرن

با این همه برخی ایرانیان ظاهرا به این گفته های مقامات دولتی اطمیان چندانی نکرده و تصور می کنند که احتمال اعلام تعطیلی تازه از سوی دولت تا پایان روز عید فطر همچون سال گذشته وجود دارد.

به همین دلیل فروشگاه های مواد غذایی و میوه و سبزیجات و البته بانک ها که در روزهای نیمه ماه چندان شلوغ نیست، از چند روز مانده به عید فطر شاهد حضور مشتریانی بود که خود را برای چندین روز تعطیلی آماده می کردند.

دیدار با بزرگان خانواده در روز عید فطر که از سنت های ایرانی گرچه با بزرگ شدن شهرها و پیچیده تر شدن روابط انسانی کمرنگ شده اما با این همه بزرگان خانواده خود را برای پذیرایی و حضور احتمالی دیگران آماده نگه می دارند.

مشتری نسبتا مسنی که در حال خرید میوه از بازار تجریش تهران است می گوید که خانه را برای میزبانی از فرزندان و نوه هایش در روز عید آماده می کند اما نمی داند که آنها سرانجام به شمال می روند یا روز عید به خانه پدری سر می زنند.

آخرین روز ماه رمضان در تهران در عین حال آخرین فرصت برای خرید انواع آش های سنتی هم هست که در دیگر مواقع سال در رستوران های تهران سال ها است که پخت نمی شود. به همین دلیل مقابل رستوران ها و مغازه هایی که آش می فروشند صف خریداران طولانی تر از دیگر روزهای ماه رمضان است.

پایان رنگ و بوی سنتی شهر با عید فطر

یکی از خریدارانی که منتظر است تا آش گرم را به سفره افطار خانه شان برساند می گوید که هر سال در روز آخر ماه رمضان چند کیلو بیشتر از همیشه آش می خرد تا دست کم چند ماهی آن را در فریزر خانه نگهدارد و مصرف کند.

به گفته پلیس پایتخت ایران آمار وقوع جرم و جنایت به دلیل باورهای مذهبی مردم در ماه رمضان کاهش چشمگیری نشان می دهد. نحوه برخورد شهروندان در ماه رمضان هم که رسوباتی باقی مانده از آداب دینی است که به مهربانی سفارش دارد، کمی همدلانه تر نشان می دهد

تغییر سبک زندگی در تهران از یک زندگی نیمه سنتی به یک زندگی پرشتاب مصرفی مدرن، تغییر الگوی مصرف غذا را هم در پی داشته است. از مظاهر زندگی سنتی در تهران شاید برجسته ترین نمادی که هنوز باقی مانده است نانوایی های سنتی است که در ساعات منتهی به افطار نان داغ به روزه داران می دهند.

بسیاری از غذاخوری های سنتی تهران هم جای خود را به "فست فود" (Fast Food) داده اند که در آنها از آش و دیگر غذاهای سنتی خبری نیست. رستوران های صاحب سبک و ستاره هم در این ماه محلی برای افطاری دادن هایی است که فرصت شب نشینی را طولانی تر می کند.

چند سالی است که این رستوران ها با پیش بینی یک میز مخصوص برای افطار که به شکل "غذا بار" و سلف سرویس است مشتریان تازه ای برای خود فراهم کردند که ویژه ماه رمضان است.

به گفته پلیس پایتخت ایران آمار وقوع جرم و جنایت به دلیل باورهای مذهبی مردم در ماه رمضان کاهش چشمگیری نشان می دهد. نحوه برخورد شهروندان در ماه رمضان هم که رسوباتی باقی مانده از آداب دینی است که به مهربانی سفارش دارد، کمی همدلانه تر نشان می دهد.

رسیدن عید فطر در تهران تنها پایان ماه رمضان و یک ماه روزه داری و آیین های مربوط به آن را خبر نمی دهد بلکه پایان نمایشگاهی مینیاتوری، از سبک زندگی تهران در گذشته ای نه چندان دور را هم اعلام می کند.