گفتگو با کودکان درباره جنسیت

گفتگو با کودکان درباره جنسیت

طرح سئوالاتی از جانب کودکان درباره مسائل مربوط به جنسیت، یکی از ظایف مهمی است که اکثر والدین از پاسخ دادن به آن بیم دارند و در مواقعی نیز ناخرسندی خود را در برخورد با این سئوال‌ها ابراز می‌نمایند. برخی هم سکوت اختیار کرده و یا طفره می‌روند. در هر حال نباید اصل موضوع به ورطه فراموشی سپرده شود بلکه می‌بایست با ارائه پاسخ مناسب به سئوالاتی که ذهن کودک را در رابطه با جنسیت مشغول نموده است راهکارهای لازم را به‌منظور تربیت، حفظ حرمت و کنترل احساسات پاک، سالم و بی‌آلایش آنان در مواجهه با این‌گونه مسائل اتخاذ کرد.
● کنجکاوی کودکان نسبت به موضوع جنسیت از چه زمانی شروع می‌گردد؟
درک این واقعیت که کودکان نیز هم‌چون دیگر انسان‌ها از تمایلات جنسی برخوردار می‌باشند، برای والدین سخت و دشوار می‌نماید. همان‌گونه که کودکان از درک مفاهیم مربوط به احساسات و روابط جنسی والدینشان عاجز و ناتوانند به‌همان نسبت نیز شناخت والدین از دیدگاه‌های فرزندشان به این مسائل گنگ و مبهم است. هرگز نباید از نظر دور داشت که کودکان درباره ساختار اندام بدنشان کنجکاو هستند. بدیهی است که درباره آن از والدین و یا نزدیکان خود سئوالاتی بنمایند.
● کودکان چه نوع رفتار جنسی‌ای را از خود بروز می‌دهند؟
کودکانی که به تازگی راه افتاده و به‌اصطلاح تاتی‌ تاتی می‌کنند، بیشتر اوقات زمانی که برهنه هستند؛ چه زمان شستشو در وان حمام و چه در حال تعویض لباس‌هایشان اندام جنسی خود را لمس می‌نمایند. آنان در این مرحله از کودکی احساس شرم و حیاء نمی‌کنند و از آن‌جا که برای کودکان لمس نمودن اندام بدن خوشایند می‌باشد پس والدین نباید واکنش تندی نسبت به این رفتار کودکان از خود نشان دهند که آنان را دچار شرمساری و سرزنش گردانند زیرا به لحاظ سنی عمل آنها توجیه‌پذیر است. اما اگر به‌تدریج و با افزایش سن ملاحظه شود که فرزند آنان به نوعی انجام تکالیف و فعالیت‌های روزمره خویش سرباز می‌زنند و نشانه‌هائی از پریشانی‌، نگرانی، استرس، گوشه‌گیری و پرخاشگری از خود بروز می‌دهد، والدین می‌بایست او را بیشتر از جنبه ارتکاب استمناء زیر نظر گرفته و مراقبت نمایند، زیرا در آینده چنین کودکانی بیشتر طعمهٔ سوء‌استفاده‌های جنسی قرار می‌گیرند.
● توصیه می‌گردد که تا حدودی نام اصلی و واقعی اندام‌های جنسی مورد استفاده قرار گیرد
از هنگامی که کودک سه ساله می‌شود بهتر است که اولیاء استفاده از کلمات صحیح کالبدشناسی را برای نامیدن اندام تناسلی و جنسی کودک استفاده و اسامی مورد پذیرش را با توجه به شرایط سنی کودک خویش به وی آموزش دهند زیرا وقتی که کودک می‌تواند تلفظ صحیح یک کلمه را بیان کند، دلیل ندارد والدین از به‌کار بردن آن کلمه اجتناب ورزند. واژه‌هائی مانند نر، ماده، آلت مردانه، واژن، مهبل و غیره متناسب با سن کودک باید به‌عنوان یک حقیقت محض و بدون اشارات و اصطلاحات نامتجانس توسط والدین آشکار گردد.
● در واکنش به این سئوال کودکان که آنها چگونه و از کجا به دنیا آمده‌اند، چه پاسخی می‌دهید؟
در برخورد با سئوالاتی از این دست شما می‌توانید با شرح مختصری دربارهٔ چگونگی تبدیل یک شکوفهٔ درخت به میوه، تخم‌مرغ به جوجه، غنچه به گل و یا از این قبیل را آغاز کنید و در ادامه ضمن این‌که به محدودهٔ شکم خود اشاره می‌نمائید به او توضیح دهید که نوزاد از یک نطفه (هسته) که در رحم مادر قرار گرفته است شروع به رشد و نمو کرده و پس از مدت معینی زندگی در آن جا، از محل مخصوصی از بدن مادر که واژن نام دارد خارج می‌شود. در این‌جا لازم نیست که به رابطه زناشوئی و یا شیوه تخمک‌گذاری و لقاح اشاره نمائید زیرا کودکان قادر به درک صحیح از احساسات و عواطف عاشقانه نبوده و آن‌را به‌خوبی درک نمی‌نمایند. به‌ این مختصر اکتفا نمائید که برای مثال هنگامی که پدر و مادر وی به یکدیگر علاقه‌مند شدند تصمیم گرفتند که برای همیشه نزد یکدیگر بوده و هم‌دیگر را دوست داشته باشند، از یکدیگر جدا نشوند، غمخوار یکدیگر باشند و ... و با طرح چنین موضوعاتی به کودک بفهمانید که او حاصل علاقهٔ پدر و مادر خویش به یکدیگر است. هم‌چنین به او بگوئید که وی در آغاز موجودی ابتدائی، بسیار کوچک و خرد بوده که به‌تدریج در شکم مادر تغذیه نموده و پس از تکمیل شدن از آن‌جا خارج شده است. با چنین شیوه‌ای اغلب کودکان زیر شش سال پاسخ سئوال خود را دریافت کرده و قانع خواهند شد. البته استفاده از تصاویر کتبی که در این زمینه تألیف و طراحی شده است می‌تواند کمک شایانی به درک صحیح مسئله و رفع ابهامات به‌و‌جود آمده در ذهن کودک بنماید. بدیهی است زمانی که به سئوالات کودکان به درستی و بدون پرده‌پوشی پاسخ می‌دهید، رضایتمندی آنها را از شنیدن آن اطلاعات هر چند مختصر و مفید، ملاحظه خواهید نمود.
● اگر مشاهده نمائید که کودکتان با کودک دیگر مشغول ”دکتر بازی“ بوده و اندام جنسی خود را به یکدیگر نشان می‌دهند، چه واکنشی از خود نشان خواهید داد؟
کودکان ۳ تا ۶ ساله علاقه بسیاری به بازی ”دکتر بازی“ دارند و در این حال والدین با شنیدن و یا ملاحظه چنین رفتاری، واکنشی افراطی در مقابل آنان از خودشان می‌دهند. در این موقع تنبیه بدنی شیوه مناسب برای برخورد با این عمل آنان نبوده و در خیلی اوقات حضور به موقع والدین می‌تواند عامل بازدارنده‌ای برای مقابله و جلوگیری از تکرار این چنین رفتاری به شمار آمده و مؤثر واقع گردد. والدین بدانند که این رفتار کودکانه بی‌بندوباری جنسی محسوب نمی‌شود و تصور این‌که این‌چنین رفتاری کودکان آنان را به بی‌قیدی در امور جنسی رهنمون می‌نماید کاملاً بی‌اساس است. بهتر است والدین بدون قیل و قال توجه کودک را به فعالیتی دیگر معطوف نموده و با او به گفتگو بپردازند و به طفل خود توضیح دهند که اگرچه او تمایل و علاقه‌ای به شناخت اندام دوست خود دارد ولیکن وی در حال رشد سنی بوده و به‌تدریج جسم او بزرگ‌تر می‌شود و به طور کلی از انسان‌ها انتظار می‌رود که همیشه به‌خصوص در انظار، جسم برهنه خود را از دیگران پوشیده و محفوظ نگه دارند. بدین طریق شما بدون این‌که احساس شرم و گناه را به او القاء نمائید، در این خصوص برای کودک خود محدودیتی ایجاد کرده‌اید. با توجه به سن کودک با او درباره تما‌س‌های خوب و زشت به گفتگو بپردازید. به او بگوئید که جسم او متعلق به اوست و حق مسلم اوست که، آن را پوشیده و محفوظ نگه داشته و بدون رضایت و خواست وی هیچ‌کس حتی پدر و مادر و سایر نزدیکان حق ندارند که اندام او حتی دست و صورتش را لمس نمایند. کودک خود را توجیه گردانید که اگر کسی بدون رضایت او و یا به اجبار قصد لمس جسم او را نماید و یا به هر دلیلی باعث آزار و ناراحتی او گردد، وی وظیفه دارد که از این عمل امتناع و اجتناب نموده و سریعاً موضوع را با والدین خود در میان بگذارد.
● چه زمانی برای گفتگو درباره موضوعات و حقایق مربوط به مسائل جنسی مناسب است؟
آموزش و ارائه اطلاعات لازم درباره جنسیت به کودکان نباید فقط یکبار برای همیشه صورت پذیرد. این آموزش و یادگیری یک فرآیند دائمی است و می‌بایست کودک در طول زندگی و به اقتضای سن و موقعیت اجتماعی خود آن‌چه را که نیاز به آموختن دارد فراگیرد. اگر کودک شما در مورد مسائل جنسیت و اندام‌های جنسی و غیره سئوالی نمی‌پرسد بدین معنا نیست که شما هم این موضوعات را به کلی نادیده انگاشته و فراموش نمائید. از حدود سن ۵ سالگی شما می‌توانید کتاب‌هائی را که به‌صورت علمی و با رعایت تمام جوانب اخلاقی تدوین گردیده به فراخور سن کودکتان انتخاب و به او معرفی و وی را در این زمینه راهنمائی نمائید. شاید یافتند کلماتی در خور و بدون اشاعهٔ فرهنگ مبتذل برای این‌چنین موضوعی مشکل به‌نظر آید ولیکن با مطالعه کتب مفیدی که در این زمینه به تحریر در آمده است این کار چندان مشکل نمی‌نماید.
● از چه سنی می‌بایست از برهنگی کودک در منزل جلوگیری به‌عمل آید؟
هر خانواده موازین و اصول خاصی را برای رعایت برهنگی، حفظ عفت و خلوت خود در نظر دارد هر چند معیار ارزش‌ها در خانواده‌ها متفاوت است ولیکن آموزش نکات مربوط به رعایت مسائل جنسی به کودکان از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. می‌بایست به والدین آموخت که همگی به‌طور یکسان و در یک سطح محدود و مبتنی بر حقایق دربارهٔ مسائل مربوط به جنسیت با کودکان خود گفتگو و به آنها آموزش‌های لازم ارائه نمائید، به‌طوری‌که کودکان در یک معاشرت پنهانی مرتکب اعمال گناه‌آلود و جرم‌خیز نگردند.
● والدین به چه میزان می‌توانند به آموزش مسائل مربوط به جنسیت در مواردی متکی باشند؟
والدین باید روند آموزشی مسائل مربوط به جنسیت را قبل از شروع دوران مدرسه آغاز نمایند. معرفی و آموزش مسائل جنسی که مقید به آداب و رسوم و احکام الهی باشد در کلاس‌های درس متفاوت است. لازم است اولیاء هر از چندگاه این مطالب را در منزل و بر اساس موازین اخلاقی و در سطح دروس آموخته شده در مدارس با کودکان خود مرور نمایند. باید توجه داشت که مدارس بیشتر گرایش به آموختن مراحل علمی و عملی این مسائل بر اساس متون تدوین شده دارند تا به ارزش و شأن آنها. پس در این‌جاست که وظیفه خطیر و مهم والدین در آموزش ارزش‌های والای انسانی هویدا می‌گردد.
● در چه سنی باید با دختران درباره قاعدگی گفتگو کرد؟
دختران باید از حدود سن ۸ سالگی اطلاعاتی را درباره قاعدگی دریافت نمایند شاید در مدارس نیز ممکن است به طور خلاصه اشاراتی به آن شده باشد. در هر حال کتاب‌های آموزشی مفیدی نیز در این زمینه به چاپ رسیده است در ضمن مادران می‌توانند تجارب اولین دورهٔ قاعدگی خویش و مسائل روحی، روانی و جسمانی حاصل از آن‌را به دختران خود انتقال دهند و به آنان یادآور شوند که قاعدگی یک پدیدهٔ طبیعی در دختران و بانوان بوده و مانند سایر مسائل مربوط به ارگانیسم کالبد آنان است و نباید موجب نگرانی گردد.