پایین آوردن نقطه جوش نوجوانان
پایین آوردن نقطه جوش نوجوانان
مادرتان به شما گفته است تا اتاق‌تان را مرتب نکرده‌اید، حق ندارید از منزل خارج شوید! چه اتفاقی می‌افتد که ناگهان همین ناراحتی جزیی به یک خشم شدید تبدیل می‌شود و به جای آنکه سریع مجلات و ظرف و ظروف را از اتاق‌تان جمع کنید، آنها را پرت کرده و می‌شکنید؟ چرا نمی‌توانید بر این چالش به طور منطقی غلبه کنید؟
بعضی نوجوانان و جوانان معتقدند که حتی بعضی صبح‌ها بی‌دلیل عصبانی از خواب بیدار می‌شوند. این حالات عصبی تا حدی به دلیل تغییراتی است که در این سن در بدن آنها اتفاق می‌افتد و مسبب همه آنها هورمون‌ها هستند که باعث نوسان خلق و به هم ریختگی احساسات آنها می‌شوند. عامل دیگر، وجود استرس است یعنی افرادی که تحت فشار زیاد هستند، زودتر از بقیه عصبانی می‌شوند. عامل بعدی، شخصیت نوجوان است. بعضی‌ها به گونه‌ای هستند که احساس می‌کنند عواطف و هیجانات در آنها شدیدتر است. آنها تهاجمی‌تر رفتار می‌کنند و به راحتی کنترل خود را از دست می‌دهند. بخشی دیگر هم به الگوی نقش‌پذیری بستگی دارد. اگر نوجوان از کودکی ببیند افراد در خانواده به سرعت کنترل خود را از دست می‌دهند و دیوانه‌وار عصبانی می‌شوند، او هم همین‌طور رفتار می‌کند.
● ابزار رام کردن این نیروی سرکش
نیروی عصبانیت در بیشتر مواقع آن‌قدر شدید است که مدیریت و کنترل آن سخت می‌شود. برای مهار و مدیریت آن به <آگاهی از خود> و <کنترل روی خود> نیاز دارید و یاد گرفتن این دو مهارت زمان می‌برد.
▪ آگاهی ازخود، توانایی شناخت احساسات و تفکرات و چراهای مربوط به آن است. کودکان درباره احساسات‌شان شناخت ندارند و آن را با اعمال و رفتارشان بیرون می‌ریزند. بنابراین وقتی عصبانی و ناراحت می‌شوند، بلوا به پا می‌کنند! اما نوجوانی توانایی ذهنی کافی برای آگاهی از احساسات خود را دارد که وقتی عصبانی شد، چند لحظه فکر کند که احساسات و افکار او چگونه است؟
▪ کنترل روی خود، همان فکر کردن قبل از عمل کردن است. ثانیه‌ها و یا دقایق میان احساس عصبانیت شدید و نشان دادن رفتار بعد از آن بسیار باارزش و گران‌بهاست و فردی که روی خود کنترل دارد، از این فرصت برای بروز رفتاری منطقی و صحیح استفاده می‌کند.
▪ آماده باشید: قرار است تغییر کنیم
اگر تصمیم گرفته‌اید عصبانیتتان را کنترل کرده و تحت کنترل آن نباشید، به این معناست که باید به روش‌های واکنشی و رفتاری خود در حین عصبانیت و ناراحتی نگاهی عمیق بیندازید. آیا از آن دسته جوان‌هایی هستید که در این مواقع داد و فریاد راه انداخته، ناسزا می‌گویند و بی‌احترامی می‌کنند؟ آیا اشیا را پرت کرده، لگد می‌زنید و یا می‌شکنید؟ دیگران را می‌زنید یا به خودتان آسیب می‌رسانید؟ اگر شما نوجوان و جوان عزیز هم می‌خواهید در روش کنترل عصبانیت خودتان تغییراتی بدهید، به نتیجه رفتارهای غلطتان فکر کنید. چه چیزی به دست می‌آورید. آیا احترام‌تان بیشتر می‌شود؟ آیا از خودتان راضی هستید؟ کمتر احساس آزردگی و خستگی می‌کنید؟ راهکار آرام و منطقی نسبت به زندگی به دست می‌آورید؟ اگر تغییر رویه بدهید، چه اتفاقی می‌افتد؟ یادتان باشد که ایجاد هر تغییری به زمان، تمرین و صبر و حوصله احتیاج دارد و یک شبه اتفاق نمی‌افتد.
● روش ۵ مرحله‌ای کنترل عصبانیت
برای مثال مادرتان به شما گفته است تا اتاق‌تان را مرتب نکرده‌اید، حق ندارید از منزل خارج شوید و شما از این مساله عصبانی هستید. اقداماتی که باید انجام دهید، چنین است:
۱) از احساساتتان باخبر شوید: در اولین مرحله، علت و چرای عصبانی شدن خود را بشناسید. مواردی که شما را عصبانی می‌کند به زبان بیاورید، در نتیجه با شنیدن احساسات خود به جای واکنش، عملکرد نشان می‌دهید چون درباره آنها فکر کرده‌اید. واکنش به طور معمول آنی و بدون تفکر است. برای مثال با خودتان بگویید: <من از دست مادرم عصبانی هستم چون تا اتاقم را مرتب نکنم، نمی‌گذارد بیرون بروم. این انصاف نیست.> هرگز نگویید مادرم بی‌انصاف است. در این صورت شما موضوع را مورد قضاوت قرار داده‌اید.
۲) صبر کنید و بیندیشید: بعد از اینکه موضوع عصبانیت خود را شناختید چند دقیقه بدون رفتار و حرف خاصی صبر کنید و به خودتان فرصت دهید تا بتوانید عصبانیتتان را کنترل کنید. هیچ واکنشی نشان ندهید. برای مثال از خودتان بپرسید چه کاری می‌توانم انجام دهم؟ فریاد بزنم و وسایل را پرتاب کنم. و یا اتاقم را مرتب کرده و بعد از مادرم بپرسم اجازه می‌دهد به مهمانی بروم و سرانجام اینکه بدون اجازه به مهمانی بروم.
۳) انتخاب کنید: به طور مثال اگر گزینه اول انتخاب شده است، ماجرا بدتر شده و حتی کار به تنبیهات شدیدتر می‌کشد. اگر گزینه دو را می‌پسندید، درست است که ممکن است دیرتر به مهمانی برسید اما مادرتان هم راضی شده، دعوا نمی‌شود و لازم نیست شرمنده شوید، ضمن اینکه به اشتباه‌تان هم پی برده و دفعه بعد بدون تهدید، اتاق‌تان را مرتب می‌کنید. اگر گزینه سوم انتخاب شده شاید به موقع به مهمانی برسید ولی چون بدون اجازه رفتید، بعد از بازگشت منتظر واکنش و تنبیهات سخت‌تر والدین باشید.
۴) تصمیم بگیرید: وقتی به خودتان فرصت داده باشید، حتما گزینه دوم انتخاب می‌شود چون بهترین و منطقی‌ترین گزینه است.
۵) پیشرفت کار را بررسی کنید: بعد از اینکه رفتار انتخابی را انجام دادید، مدتی به آن فکر کنید که چطور گذشت. آیا رفتارتان معقول بوده است؟ اگر نه، چرا؟ آیا از آن راضی هستید؟ این مرحله بسیار مهم است چون خودتان عواقب کار را در نظر می‌گیرید خودتان را بهتر می‌شناسید و یاد می‌گیرید کدام راهکار حل مساله در شرایط مختلف بهتر عمل می‌کند.
● نصایح هفت‌گانه
▪ ورزش کنید: پیاده‌روی، دویدن، بازی و یا ورزش خاص در کنترل رفتار و ذهن بسیار موثر است چون خلق را بهتر کرده و احساسات منفی را کاهش می‌دهد.
▪ به موسیقی گوش کنید: موسیقی به سرعت خلق افراد را تغییر می‌دهد.
▪ افکار و احساساتتان را یادداشت کنید: چه آنها را دور بریزید و چه نگه‌دارید، مهم نیست بلکه نوشتن باعث بهبود احساسات می‌شود چون با تخلیه موارد منفی، این افکار در ذهن‌تان به یک ساختار دایمی تبدیل نمی‌شوند.
▪ نقاشی کنید: حتی خط خطی کردن و نقاشی‌های خیلی عادی هم به تخلیه احساسات منفی کمک می‌کند.
▪ از روش‌های آرام‌سازی و تنفس عمیق استفاده کنید: این روش‌ها به خصوص اگر منظم انجام شود، بسیار مهم است و نمی‌گذارد زیاد عصبانی شوید.
▪ با یک فرد معتمد درباره احساساتتان صحبت کنید: گاهی ترس، غم و اندوه زیر بنای عصبانیت است و صحبت درباره آنها به شما آرامش می‌دهد به خصوص اگر راهکار صحیحی را هم یاد بگیرید.
▪ حواس‌تان را پرت کنید: اگر از موضوعی ناراحت هستید و نمی‌توانید از آن بگذرید، کاری انجام دهید که حواس‌تان را مدتی به موضوع دیگری منحرف کند مانند تماشای تلویزیون، مطالعه، حل جدول و یا رفتن به سینما. این راهکارها باعث آرامش شما شده و نمی‌گذارد انفجار عصبانیت رخ بدهد. در ضمن خلق شما را بهتر می‌کند در نتیجه در کل کمتر عصبانی شده و کنترل بیشتری برخود دارید..
اگر عصبانیت شما طولانی‌مدت است، تحریک‌پذیر، کج‌خلق و عصبی هستید، به خودتان یا دیگران آسیب می‌رسانید و دایم با همه جروبحث دارید حتما از یک مشاور کمک بگیرید چون به تنهایی از پس حل این مشکلات و عواقب بعدی آن برنمی‌آیید. آنها به شما مهارت کنترل عصبانیت را یاد می‌دهند و زمینه‌های بروز مشکلات عصبی مثل افسردگی را برطرف می‌کنند.
