از کوپن تا کارت هوشمند , باز هم سهمیه بندی بنزین

از کوپن تا کارت هوشمند , باز هم سهمیه بندی بنزین

تعدادی پمپ بنزین در تهران به آتش کشیده شده و اموال تعدادی از پمپ بنزین ها نیز غارت شده است

در برخی از شهرهای ایران که ازدحام جلوی پمپ بنزین ها مشاهده شده، زد و خوردهای نیز رخ داده است.

بر اساس گزارش ها، تعدادی پمپ بنزین در تهران به آتش کشیده شده و اموال تعدادی از پمپ بنزین ها نیز غارت شده است ولی هنوز از میزان دقیق خسارت ها گزارشی منتشر نشده است.

مجلس برای بررسی موضوع، جلسه غیر علنی تشکیل داده و مقامات دولت سعی دارند از نگرانی های مردم نسبت به کمبود بنزین بکاهند.

کاظم وزیری هامانه، وزیر نفت ایران به مردم اطمینان داده که دولت نخواهد گذاشت مردم در تهیه بنزین با مشکل مواجه شوند.

وزارت نفت ایران میزان سهمیه خودروهای شخصی را ۱۰۰ لیتر در ماه اعلام کرده است. به این ترتیب خودروهای شخصی تقریبا روزی 3 لیتر بنزین دریافت خواهند کرد.

سهمیه بنزین خودروهای دولتی، ماهانه ۳۰۰ لیتر، تاکسی ها ۸۰۰ لیتر، مسافربرهای شخصی ۶۰۰ لیتر، آژانس ها و آموزشگاه های رانندگی ۴۵۰ لیتر، وانت ها نیز بین ۳۶۰ تا ۶۰۰ لیتر و موتور سیکلت نیز ۳۰ لیتر است.

طرح سهمیه بندی در سال جاری برای دو دوره چهار ماهه برنامه ریزی شده است. بر اساس این طرح، صاحبان خودروها در صورتی که نیاز به بنزین بیشتری داشته باشند، می توانند سهمیه ماه های بعدی را پیش خور کنند.

شیوه اجرای این طرح به گونه ای است که اگر مثلا صاحبان خودروها در ماه اول سهمیه بنزین خود را مصرف نکنند، می توانند آن را برای سه ماه بعدی ذخیره کنند.

در صورتی که صاحبان خودروها از سهمیه دوره چهار ماهه اول خود استفاده نکنند نمی توانند این سهمیه را به دوره چهار ماهه دوم انتقال بدهند.

در جدول سهمیه بندی بنزین اشاره ای به عرضه بنزین خارج از سهمیه و به قیمت آزاد نشده است.

برخی مقامات ایرانی پیش بینی کرده بودند که با اجرای طرح سهمیه بندی بنزین، مشکل چندانی، دستکم در دو ماه اول اجرای آن پیش نیاید، چون صاحبان خودروها می توانند سهمیه ماه های بعد را پیش خور کنند.

اولین طرح جیره بندی بنزین

اولین طرح سهمیه بندی بنزین در ایران، بعد از شروع جنگ هشت ساله ایران با عراق اجرا شد و تا سال 1371 ادامه یافت.

برای اجرای این طرح، از کوپن بنزین استفاده می شد که در طرح جدید، کارت هوشمند جای کوپن را گرفته است.

آمارهای رسمی نشان می دهد که مصرف بنزین در سال 1358 حدود 15 میلیون و 600 هزار لیتر در روز بوده ولی به دلیل محدویت های مصرف در فاصله ده سال، فقط حدود چهار میلیون لیتر در روز بر میزان مصرف اضافه شده و در پایان جنگ، مصرف بنزین به حدود 19 میلیون و 500 هزار لیتر در روز رسید.

با پایان جنگ، مصرف بنزین به سرعت افزایش یافت به طوری که میزان مصرف دو سال بعد از پایان جنگ، تقریبا با کل رشد مصرف هشت سال قبل از آن برابری می کرد.

	ایران نه پالایشگاه در اختیار دارد که غیر از دو پالایشگاه اراک و بندرعباس بقیه قدیمی هستند و 36 سال پیش ساخته شده اند

رشد مصرف بنزین در سال 1369 تقریبا، دو سال بعد از پایان جنگ هشت ساله با عراق، به مرز 23 میلیون لیتر در روز نزدیک شد.

سر انجام در سال 1371 سهمیه بندی بنزین لغو شد و از این زمان، مصرف رشد سریعتری گرفت و در میانه دهه 70 مصرف بنزین از مرز 32 میلیون لیتر در روز فراتر رفت.

در این سال ها، تولید داخلی بنزین کفاف مصرف را می داد و نیازی به واردات بنزین نبود اما بعد از آن کم کم مصرف بنزین از تولید پیشی گرفت و واردات بنزین آغاز شد.

مصرف بی رویه

در اوایل دهه هشتاد خورشیدی، همزمان با افزایش تولید خودرو در ایران، رشد مصرف به بیشتر از 50 میلیون لیتر در روز رسید و مشکلات دولت برای تامین منابع مالی واردات بنزین رو به فزونی گذاشت.

وزارت نفت به دلیل غیر اقتصادی بودن ساخت پالایشگاه، تلاشی برای ساخت پالایشگاه جدید انجام نداد و بنزین کم کم به مسئله ای دردسرساز در دولت و مجلس تبدیل شد.

ایران 9 پالایشگاه در اختیار دارد که غیر از 2 پالایشگاه اراک و بندرعباس، بقیه قدیمی هستند و بیش از 36 سال پیش ساخته شده اند.

آمارهای رسمی نشان می دهد که مصرف بنزین اکنون به بیشتر از 74 میلیون لیتر در روز رسیده که نزدیک به 30 میلیون لیتر آن از خارج تامین می شود.

مصرف بنزین در طول سه دهه گذشته پنج برابر شده و از حدود 15 میلیون لیتر به بیشتر از 74 میلیون لیتر در روز رسیده است

ایران سال گذشته برای واردات بنزین بیشتر از پنج میلیارد دلار هزینه کرد در حالی که بودجه اولیه برای واردات بنزین 2 میلیارد و 500 هزار دلار بود.

بودجه واردات بنزین امسال هم 2 میلیارد و 500 میلیون دلار تعیین شده که نصف میزان هزینه شده در سال قبل است و دولت امیدوار است از طریق جیره بندی و محدود کردن مصرف با همین دو میلیارد و 500 میلیون دلار بودجه واردات بنزین، سال را به پایان برساند.

برنامه افزایش قیمت بنزین نیز که به عنوان راهی برای کاهش مصرف پیگیری می شد، در سال 1383 به وسیله نمایندگان مجلس کنار گذاشته شد.

براساس این طرح، هر سال مبالغی به قیمت بنزین اضافه شد و قیمت بنزین در یک دوره ده ساله از پنج تومان در هر لیتر در سال 1372 به 80 تومان در سال 1382 رسید.

نمایندگان مجلس در سال 1383 اعلام کردند که این افزایش قیمت ها تاثیری بر میزان مصرف نداشته و دولت را موظف کردند تا برنامه دیگری برای کنترل مصرف بنزین ارائه کند.

در پی متوقف شدن برنامه افزایش قیمت، طرح استفاده از کارت هوشمند و سهمیه بندی دوباره بنزین برای کنترل مصرف در دستور کار قرار گرفت. این طرح بعد از کش و قوس های بسیار، نیمه شب سه شنبه پنجم تیر به اجرا گذاشته شد و دولت امیدوار است با طرح جیره بندی بنزین، مصرف را کنترل کند.

از سوی دیگر، موافقان طرح کارت هوشمند معتقدند که این کات ها به دولت امکان می دهد قیمت واقعی بنزین را از مصرف کنندگانی که بیش از سهمیه مصرف می کنند، دریافت کند.

بر اساس قانون، دولت موظف بود از اول خرداد ماه، برنامه سهمیه بندی بنزین را با کارت هوشمند آغاز کند اما به دلیل بروز مشکلات فنی در نصب کارت خوانها و توزیع کارت هوشمند و برخی نگرانی های اجتماعی و سیاسی، طرح سهمیه بندی را یک ماه به تاخیر انداخت.

به گفته کارشناسان، برنامه جیره بندی بنزین در کوتاه مدت شاید بتواند تا حدی جلوی قاچاق بنزین را بگیرد و از روند رشد مصرف بکاهد اما سرانجام دولت ناچار خواهد بود با پذیرش پیامدهای اجتماعی و اقتصادی، بنزین را به قیمت روز بازارهای جهانی عرضه کند.