ماهی پرورشی نخورید
گسترش این باکتری بیماریزا در اغلب استان‌های کشور درحالی رخ داده است که به گفته کارشناسان درصورت اطلاع‌رسانی مناسب، درمورد آن، وضعیت شیوع استرپتوکوک به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد.باوجود آنکه وسعت درگیری این باکتری بیماریزا در ایران بی‌سابقه است، اما هنوز توجه خاصی به آن نشده است و سازمان دامپزشکی گزارش اپیدمی آن را به سازمان جهانی بهداشت دام (OIE) ارائه نکرده است.
دکتر «قباد آذری‌تاکامی»، متخصص بیماری‌های آبزیان دراین‌باره به «هم‌میهن» می‌گوید: «اکنون اغلب مزارع پرورش ماهیان سردآبی کشور به خصوص استان‌های اصلی تولید این نوع ماهی، به استرپتوکوک آلوده شده‌اند.» وی با اشاره به اینکه گزارش‌هایی در دیگر نقاط جهان در زمینه قابل انتقال بودن بیماری به انسان مطرح بوده، می‌افزاید: «گسترش «استرپتوکوک» زنگ خطر جدی برای تولید ماهیان سردآبی کشور است.»
این استاد دانشگاه تهران با تاکید براینکه این بیماری نیز مانند آنفلوآنزای پرندگان می‌تواند برای سلامت جامعه خطرآفرین باشد، یادآور می‌شود: «رایج‌ترین علامت بیماری در ماهیان، سیاهی رنگ بدن، برجسته شدن چشم ماهی، خونریزی در آبشش و مشاهده لکه‌های قرمز زیر حلقه چشم است.»
وی علائم بیماری در انسان را نیز تورم سلولی، تورم مفاصل و حتی سپتی‌سمی عمومی عنوان و تصریح میکند: «مبارزه و پیشگیری از این بیماری درصورتی‌که به‌طور جدی دنبال نشود تهدیدی جدی برای پرورش آبزیان کشور خواهد بود.»درعین حال دکتر اراسب دباغ‌مقدم، عضو هیات علمی دانشگاه نیز با تائید قابل انتقال بودن استرپتوکوک آبزیان به انسان به «هم‌میهن» گفت: «گزارش‌ها بیشتر از انتقال بیماری به عنوان یک بیماری تماسی شغلی حکایت میکند.»
وی افزود: «به نظر می‌رسد زخم پوستی که از آن به‌عنوان «زردزخم» یاد می‌شود از آبزیان به انسان انتقال پیدا میکند.»درهمین حال مدیرکل توسعه منابع آبزی و ماهیان آب شیرین شیلات ایران ضمن تایید حضوری این بیماری در کشور به «هم‌میهن» گفت: «بیماری درحال کنترل است و هیچ مشکلی در مزارع پرورش ماهی وجود ندارد.» محمد تاجیک افزود: «بیماری هنوز شایع نشده و چون موردی انسانی درمورد آن گزارش نشده، بنابراین نیازی به اطلاع‌رسانی درمورد آن نیست.»وی درحالی حضور بیماری را تنها در چند مزرعه استان فارس تایید میکند که دست‌اندرکاران پرورش ماهی کشور نظر دیگری دارند.
مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی تکثیر، پرورش و صادرات آبزیان ایران از درگیری این بیماری در تمام استان‌های کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: «ابتلا به بیماری مذکور از شدت و ضعف برخوردار است و در مراکزی که مسائل بهداشتی رعایت می‌شود مشکل کمتری دیده می‌شود.»ارسلان قاسمی هرچند از استرپتوکوک به‌عنوان یک عامل بیماریزا در انسان یاد میکند اما می‌گوید: «این باکتری ممکن است زمانی ایجاد خطر کند که هنوز این مساله رخ نداده و معلوم هم نیست که رخ دهد، بنابراین نیازی به اطلاع‌رسانی درمورد آن نیست.»حسن آقازاده، رئیس اتحادیه پرورش‌دهندگان ماهی گرمابی نیز حضور بیماری در کشور را تایید و خاطرنشان میکند: «قضیه این بیماری پیچیده است و بیشتر در ماهیان سردآبی دیده شده است.»
وی اضافه میکند: «همکاری ناچیز سازمان دامپزشکی در زمینه کنترل این بیماری مسلم است.»به سراغ یک پرورش‌دهنده ماهی در فارس می‌رویم جایی‌که مدیرکل سازمان شیلات از آن به عنوان تنها استان مبتلا به استرپتوکوک و البته در سطح محدود و درحال کنترل یاد میکند.
حامد قطعی، پرورش‌دهنده قزل‌آلا با اشاره به اینکه نزدیک به 90درصد مزارع فارس درگیر بیماری استرپتوکوک هستند به «هم‌میهن» می‌گوید: «عدم اطلاع‌رسانی و پنهان نگاه‌داشتن بیماری در کنار عدم آشنایی مسوولان با عواقب آن موجب گسترش شدید بیماری در کشور شده است.»وی از درگیری مزارع پرورش ماهی اغلب استان‌های کشور به استرپتوکوک خبر داد و افزود: «به جز چند استان سردسیر، بیماری در سایر استان‌ها وجود دارد و اگر در ابتدا کنترل می‌شد امروز شاهد وضع موجود نبودیم. مسوولان وزارت بهداشت و همچنین همتایانشان در سازمان دامپزشکی تمایل چندانی به گفت‌وگو درباره استرپتوکوک آبزیان ندارند.»
دکتر محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت به گفتن این جمله که هیچ اطلاعی از این بیماری ندارم اکتفا میکند و توپ مسوولیت سنگین اپیدمی استرپتوکوک را به زمین دامپزشکی می‌فرستد و یادآور می‌شود: «منشا این بیماری ماهی است و دامپزشکی‌ها دست‌اندرکارند و ما دخیل نیستیم.»اما رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های مشترک انسان و حیوان وزارت بهداشت به «هم‌میهن» توضیحاتی کوتاه می‌دهد.
دکتر محمدرضا شیرزادی که خود متخصص عفونی است، می‌گوید: «امکان انتقال این بیماری از ماهی به انسان وجود دارد اما اهمیت آن بیشتر ازلحاظ اقتصادی است.» وی می‌افزاید: «بیماری کشنده قابل‌توجهی توسط استرپتوکوک آبزیان در انسان ایجاد نمی‌شود و به همین دلیل بیماری مذکور در برنامه مراقبت بیماری‌های کشور جایی ندارد.»شیرزادی انتقال فرم پوستی بیماری استرپتوکوک را تایید و اضافه میکند: «به نظر نمی‌رسد بیماری از راه خوردن و به عبارت بهتر راه گوارشی انتقال پیدا کند و بیشتر با عنوان یک بیماری شغلی در کارگران مزارع ماهی مطرح است.»
وی در اولویت قرار گرفتن بیماری را براساس اعلام سازمان دامپزشکی عنوان و تاکید میکند: «زخم پوستی در اثر تماس با ماهی می‌تواند ایجاد شود.»براساس آخرین آمار ارائه شده توسط سازمان شیلات ایران، در حال حاضر بیش از 562 مزرعه پرورش ماهیان سردآبی فعال کشور سالانه بیش از 30 هزار تن و 4052 مرکز تولید ماهیان گرم‌آبی بالغ بر 65 هزار تن ماهی پرورش در کشور تولید می‌کنند.همچنین سرانه مصرف ماهی کشور از 5/4 کیلو در سال 1372 اکنون به بیش از هفت کیلو افزایش پیدا کرده است.