آیا ترکها در کردستان عراق مداخله نظامی می کنند؟

آیا ترکها در کردستان عراق مداخله نظامی می کنند؟

تظاهرات هواداران حزب کارگران کرد ترکیه در کشور سوئیس

انفجار بمبی که بر سر راه یکی از خودروهای نظامی ترکیه در دشتی همجوار مرز عراق کارگذاشته شده بود به مرگ شش سرباز این کشور انجامیده و اگرچه نظامیان ترکیه در مناطق کردنشین پیوسته مورد حمله قرار می گیرند اما چنین میزان تلفاتی در میان حملات اخیر کم سابقه است.

دولت ترکیه همواره شکایت داشته که حزب کارگران کرد ترکیه (پ. ک. ک)همچنان در کردستان عراق پایگاههای خود را دارد و نفرات این حزب هر بار پس از انجام دادن حملات خود در خاک ترکیه به آن سوی مرز می گریزند و در خاک عراق پناه می گیرند.

حمله اخیر در شرایطی رخ داده که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه گفته است اگر ارتش ترکیه تصمیم بگیرد برای سرکوب پ. ک. ک مواضعی در خاک عراق را هدف حمله قرار دهد، از تصمیم ارتش پشتیبانی خواهد کرد.

ایران نیز که با شاخه ایرانی پ. ک. ک، موسوم به پژاک درگیر است، تاکنون بارها در تعقیب این گروه دست به حمله به نقاطی در داخل خاک عراق زده و این حملات اعتراضی جدی از جانب مقامات دولت خودگردان کرد در شمال عراق یا دولت مرکزی عراق برنینگیخته است.

یک روز پیش از آنکه شش سرباز ترکیه در دشت شرناق قربانی حمله شوند، مقامات کرد عراق از حمله ایران به بخشهایی از کوهستان قندیل خبر دادند که در خاک عراق قرار دارد.

هواپیماهای نظامی ترکیه نیز هر از گاهی مناطق مرزی این کشور با عراق را بمباران می کنند اما گزارشهایی که تاکنون از این بمبارانها مخابره شده نشان می دهد که اولاً اینکه بخشهایی از داخل خاک عراق هم هدف بمباران قرار گرفته شده باشد تأکید نشده و دوم اینکه حجم این بمبارانها بسیار محدودتر از حملات نظامی در خاک عراق است که به ایران نسبت داده می شود.

شاید ترکها با خود می اندیشند که اگر ایران آزادانه دست به عملیات نظامی در داخل خاک عراق می زند، چرا آنها این کار را نکنند.

واکنش خشم آلود عبدالله گل به اظهارات مسعود بارزانی در گفتگوی تلفنی او با کاندولیزا رایس، وزیرخارجه آمریکا تیتر نخست روزنامه های ترکیه شد: "اگر این مرد را ساکت نکنید، خودمان ساکتش می کنیم".

اما تفاوتی که از این جهت میان ایران و ترکیه وجود دارد روابط این دو کشور با دولت خودگردان کرد عراق است.

گروههای حاکم کرد در شمال عراق، بویژه اتحاد میهنی کردستان عراق پیوند دیرینه با ایران دارند و از زمانی که به جنگ چریکی در کوهستانها مشغول بودند تا زمانی که بر مناطق کردنشین عراق تسلط کامل یافتند در سایه حمایت جمهوری اسلامی به سر برده اند.

دولت مرکزی عراق نیز روابط نزدیکی با ایران دارد و می کوشد ایران را از خود راضی نگاه دارد.

نقش پیوندهای تاریخی، فرهنگی و قومی میان کردهای عراق و ایران نیز در این زمینه کم اثر نیست.

این در حالی است که کردهای عراق نه تنهارابطه درخشانی با ترکیه نداشته و ندارند، سالهای سال با همزبانان شمالی خود ابراز همدردی کرده اند که با اینکه جمعیتشان شاید با مجموع کردهای ایران و عراق برابری کند، تا همین چند سال پیش در سایه حکومت نظامی و محدودیتهای سخت زیسته اند، سالهای سال حتی از حق سخن گفتن به زبان مادری شان محروم بوده اند و نگارندگان رسمی تاریخ و فرهنگ ترکیه هویتی برایشان قائل نیستند.

از سوی دیگر، دولت ترکیه نسبت به منابع نفت عراق در استان کرکوک که خارج از تسلط دولت خودگردان کرد است ادعا دارد و بارها تهدید کرده که با مداخله نظامی هم که شده اجازه نخواهد داد این منابع در اختیار کردها قرار گیرد.

مقامات کرد عراقی بارها نسبت به احتمال مداخله نظامی ترکیه در عراق ابراز نگرانی کرده و هشدار داده اند.

چند هفته پیش، مسعود بارزانی که اداره کردستان عراق را در دست دارد در مصاحبه ای به ترکیه هشدار داده بود که اگر به مداخله نظامی در مناطق کردنشین عراق دست بزند و نسبت به منابع نفتی این مناطق ادعاهایی مطرح کند، دولت کرد هم مدعی دیاربکر، بزرگترین شهر کردنشین ترکیه خواهد شد.

هشدار دولت ترکیه در مورد مداخله نظامی در کردستان عراق، آثاری هم در امور داخلی ترکیه دارد

واکنش خشم آلود عبدالله گل به این اظهارات در گفتگوی تلفنی او با کاندولیزا رایس، وزیرخارجه آمریکا تیتر نخست روزنامه های ترکیه شد: "اگر این مرد را ساکت نکنید، خودمان ساکتش می کنیم".

اگر این گمانه درست باشد که عملیات نظامی گهگاه ایران در کردستان عراق با چراغ سبز مقامات کرد انجام می گیرد، با در نظر گرفتن لحنی که مقامات ترک و کرد نسبت به هم دارند، بسیار بعید به نظر می رسد که این چراغ برای عبور ارتش ترکیه هم سبز باقی بماند.

آمریکا هم به نوبه خود بارها به ترکیه نسبت به مداخله نظامی در خاک عراق هشدار داده است.

هشدار دولت ترکیه در مورد مداخله نظامی در کردستان عراق، آثاری هم در امور داخلی ترکیه دارد.

این هشدار در شرایطی صورت می گیرد که دولت اسلامگرای رجب طیب اردوغان چشم امید به پیروزی در انتخاباتی دوخته که چند هفته بیشتر با آن فاصله ندارد.

ابراز همبستگی آقای اردوغان با ژنرالهای ترک که خواهان حمله به کردستان عراقند را شاید بتوان نوعی همدلی آشتی جویانه با نظامیانی تلقی کرد که به دلیل مخالفت با ریاست جمهوری عبدالله گل، وزیرخارجه دولت آقای اردوغان هدف انتقد سخت او گرفتند.

از سوی دیگر، این هشدار شاید بتواند نظر ملی گرایان ترک و پای بستگان به میراث آتاتورک را جلب کند که برای بسیج مردم علیه ریاست جمهوری نامزد مورد نظر اسلامگرایان تلاش کردند و دست به تظاهرات گسترده خیابانی زدند.

این را نیز باید در نظر داشت که تهدید کردهای عراق به مداخله نظامی، کردهای ترکیه را که از بخشی از اصلاحات اخیر دولت اردوغان به قانون اساسی ترکیه دلخورند ناخشنودتر می کند.

بخشی از اصلاحاتی که به ابتکار حزب حاکم عدالت و توسعه بر قانون اساسی ترکیه اعمال شده، ورود نمایندگان کرد به مجلس ملی ترکیه را دشوارتر از پیش کرده و عمده ترین حزب کرد ترکیه به نشانه اعتراض از معرفی نامزد در انتخابات صرف نظر کرده است.

این امر می تواند در میان جمعیت کثیر رأی دهندگان کرد در ترکیه به زیان اسلامگرایان ترک تمام شود اما کردها ممکن است هنگام رفتن پای صندوق رأی این را هم در نظر داشته باشند که هرچه باشد انگشت شمار حقوق فرهنگی که پس از سالیان سال از آن برخوردار شده اند در سایه دولت اردوغان برایشان فراهم آمده و تضمینی وجود ندارد که رقبای آقای اردوغان با تعصبات ملی گرایانه شان گامی بسوی برآورده کردن خواسته های آنان بردارند.