ماجرای اسارت ژاپنیها در میدان آزادگان

از جمله اتفاقات بسیار مهم و سرنوشت ساز در عرصه نفتی کشور مشخص شدن تکلیف میدان آزادگان بعد از 2 سال سرگردانی و در نهایت اسارت ژاپنیها و ماندن حسرت گرفتن این میدان توسط چشم بادامیها بود.

توسعه میدان نفتی آزادگان یکی از بحث برانگیزترین و جنجالی‌ترین موضوعاتی بود که در یکی دو سال اخیر، فکر و ذهن مسئولین وزارت نفت را به خود معطوف کرده بود. مذاکراتی که حدود 2 سال زمان برد و در نهایت بدون حصول توافق با طرف ژاپنی به اتمام رسید.
انتشار خبر کنار گذاشتن ژاپن و شرکت اینپکس از توسعه این میدان در رسانه‌های ژاپن انعکاس گسترده‌ای داشت. مقامات این شرکت در آخرین روزهای مذاکرات در تهران، تمام تلاش خود را بکار گرفتند تا مهلت دیگری اضافه بر آنچه به آنها داده شده بود بگیرند، اما این‌بار دیگر بهانه‌های آنها کارگر نشد و مدیر عامل شرکت ملی نفت، آب پاکی را روی دست آنها ریخت: ژاپن توسعه میدان آزادگان را از دست داد.
این نخستین خبری بود که توسط خبرگزاری فارس در دوازدهمین روز از مهرماه سال 85 در این خصوص منتشر شد و پایان کار را به ژاپنیها اعلام کرد.
به گفته غلامحسین نوذری مدیرعامل شرکت ملی نفت، پس از ساعتها مذاکره طی روزهای اخیر، ایران و ژاپن در خصوص توسعه میدان آزادگان به نتیجه نرسیدند و ژاپن فرصت توسعه این میدان را از دست داد.
به گفته وی، در طول مدت مذاکره، وزارت نفت ایران و شرکت اینپکس گزینه‌های زیادی را مورد بررسی قرار دادند که مذاکره در چارچوب آنها ادامه داشت ولی به نتیجه نهایی نرسید.
این خبر در ابتدا چندان به مذاق مقامات ژاپنی خوش نیامد و پس از انتشار آن نیز بارها سعی در اصلاح و یا تداوم رایزنی با مقامات ایرانی برای کسب سهم 75 درصدی توسعه میدان و افزایش سهم 10 درصدی که در نهایت به آنان تعلق گرفت، داشتند.
معاون وزیر بازرگانی ژاپن ضمن تکذیب اخبار مربوط به خارج شدن شرکت اینپکس از پروژه آزادگان در واکنش به خبر فارس، تاکید کرد : مذاکرات شرکت اینپکس با تهران هنوز ادامه دارد و این شرکت هنوز این پروژه بزرگ نفتی را از دست نداده است .
وی، اظهارات نوذری را یک نوع تاکتیک مذاکراتی ارزیابی کرده بود.
سخنگوی دولت ژاپن نیز در واکنش به خبر فارس مبنی بر خارج شدن شرکت اینپکس از پروژه توسعه میدان نفتی آزادگان ، گفت : توکیو به مذاکرات خود برای مشارکت در این پروژه ادامه خواهد داد .
در نهایت وزیر تجارت ژاپن گفت: این کشور احتمالا برای حفظ حضور خود در میدان آزادگان با کاهش سهم 75 درصدی خود در میدان آزادگان موافقت خواهد کرد.
و بالاخره مدیر شرکت اینپکس تکلیف کار را روشن ساخت: سهام شرکت مذکور در توسعه میدان آزادگان کاهش قابل ملاحظه‌ای یافته است و امتیاز توسعه این میدان از این شرکت سلب شده است.
کاستوجیرو کیدا افزود: از 75 درصد سهامی که متعلق به اینپکس بود تنها 10 درصد آن در اختیار شرکت مذکور باقی گذاشته شده و مابقی به شرکت ملی نفت ایران انتقال داده شده است.
توسعه این میدان هم اکنون بر عهده شرکتهای ایرانی نفتیران اینترترید«نیکو» و پتروایران قرار گرفته است.

توسعه میدان نفتی آزادگان که با حجم ذخایر درجای 33 میلیارد بشکه و پیش بینی تولید 260 هزار بشکه در روز از جمله میادین فوق عظیم ( Mega field ) دنیا به شمار می رود، در جریان سفر رئیس جمهور وقت کشور به ژاپن به مسئولان این کشور وعده داده شده و در نهایت پس از 5/2 سال مذاکره، قرارداد آن بدون برگزاری مناقصه در فوریه سال 2004 (بهمن ماه سال82 ) با شرایط بسیار آسان میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت ژاپنی اینپکس امضا شد.
میدان نفتى آزادگان در 80 کیلومترى غرب اهواز در سال 1378 کشف گردید.میدان نفتى آزادگان که میزان هیدروکربور درجاى آن بالغ بر 31 میلیارد بشکه است ظرفیت تولید حداقل 300 هزار بشکه در روز را دارد، کشف این میدان بزرگترین کشف انجام گرفته در ایران در 35 سال گذشته به شمار می‌رود.
بنابراین گزارش، طرح توسعه میدان آزادگان در سال 84 در دو فاز براى رسیدن به تولید 150 هزار بشکه در روز در فاز اول و 260 هزار بشکه در روز در فاز دوم به تصویب رسید. قرار است طرح توسعه میدان آزادگان توسط شرکت اینپکس ژاپن و نیکو ایران در دو فاز اجرا شود.
نتیجه اجرای فاز اول این طرح که 8 سال به طول می‌انجامد، تولید 150 هزار بشکه نفت خام و 135 میلیون فوت مکعب گاز در روز است. نتیجه‌ اجرای کل پروژه میدان نفتی آزادگان 260 هزار بشکه نفت خام و 235 میلیون فوت مکعب گاز در روز خواهد بود.
به گزارش فارس، فاز اول این پروژه از ماه مارس 2004 میلادی آغاز شد و قرار است فاز دوم آن نیز از سال 2010 میلادی آغاز گردد.میدان آزادگان بزرگترین میدان نفتی ایران است که میزان ذخایر آن 26 میلیارد بشکه برآورد شده است.
مطابق قرارداد، تمامی نفت حاصل از توسعه میدان آزادگان به ژاپن صادر خواهد شد.
بر اساس این گزارش، شرکت اینپکس اواخر سال 2006 را به عنوان زمان آغاز توسعه این میدان و سال 2008 را سال بهره‌برداری از این میدان تعیین کرده بود. هزینه این پروژه، 100 تا 200 میلیارد ین تخمین زده شده است و پیش‌بینی می‌شد.
به گزارش فارس، وظایف اصلى پیمانکار در این قرارداد توصیف میدان، طراحى و مهندسی، حفارى 36 حلقه چاه تولیدى در فاز اول و 39 حلقه چاه تولیدى در فاز دوم، همچنین ساخت و نصب تاسیسات فرآورش نفت و گاز، احداث خطوط لوله صادراتى نفت و گاز به طول 200 کیلومتر و انجام مطالعات بازیافت ثانویه و بررسى احتمال تزریق آب و گاز به میدان است.
در این قرارداد که به صورت بیع متقابل اجرا مى شود، تاکید شده است: چنانچه در هریک از مراحل و پس از سه نوبت آزمایش تولید، سطح تولید واقعى کمتر از 7/96 درصد تولید باشد، پیمانکار جریمه خواهد شد.
هزینه هاى سرمایه اى اجراى این طرح نیز که تا قبل از تحویل به شرکت ملى نفت ایران به عهده پیمانکار مى باشد، در فاز اول یک هزار و 26 میلیون دلار و در فاز دوم 900 تا 960 میلیون دلار تعیین شده است.
بر اساس این قرارداد زمان بازپرداخت براى فاز اول پس از دستیابى به تولید کامل (150 هزار بشکه در روز) آغاز و در یک دوره 5/6 ساله به صورت اقساط سه ماهه انجام مى شود. در فاز دوم نیز پس از دستیابى به تولید نهایى (260 هزار بشکه در روز) بازپرداخت در یک دوره شش ساله آغاز خواهد شد.
این گزارش حاکى است: دراین قرارداد تصریح شده است پیمانکار موظف است حداقل 51 درصد هزینه هاى سرمایه اى طرح را به توان داخلى (کالا و خدمات ایرانی) اختصاص دهد که در اینصورت با تزریق حدود یک میلیارد دلار به صنایع کشور تحول چشمگیرى ایجاد خواهد کرد.
یک درصد ارزش قرارداد نیز به امر آموزش کارکنان و انتقال فناورى اختصاص یافته و پیمانکار موظف شده است با هماهنگى شرکت ملى نفت ایران برنامه اى براى انتقال فناورى تهیه و اجرا کند.
در بیانیه انعقاد این قرارداد آمده است: این قرارداد بین شرکت "اینپکس" ژاپن و شرکت نفتیران اینترترید( نیکو) براى توسعه میدان نفتى آزادگان با درصد مشارکت به ترتیب 75 درصد و 25 درصد، پیمانکاران شرکت ملى نفت ایران هستند.
در این بیانیه تصریح شد: قرارداد توسعه میدان آزادگان در دو مرحله طراحى وتولید نهایى براى مرحله اول روزانه 150 هزار بشکه و براى مرحله دوم 260 هزار بشکه در روز برنامه ریزى شده است.
تولید نهایى مرحله اول بر اساس برنامه ریزى در 52 ماه و در مرحله دوم در مدت 8 سال حاصل خواهد شد، همچنین برنامه ریزى شده است که تولید اولیه از میدان در سطح روزانه 50 هزار بشکه در مدت 40 ماه اول بدست آید.
در بیانیه مشترک طرفین قرارداد، کل هزینه هاى سرمایه اى هردو مرحله حدود 2 میلیارد دلار اعلام شده و آمده است: این میزان با ارزش حدود 5/1 سال ارزش تولید روزانه 260 هزار بشکه میدان قابل مقایسه است، همچنین دوره بازپرداخت براى مرحله اول و دوم به ترتیب 5/6 سال و 6 سال برنامه ریزى شده است.