ده نمکی: اخراجی‌ها، یک اتفاق تازه در سینمای ایران بود

در ابتدای این نشست «مسعود ده‌نمکی» کارگردان فیلم «اخراجی‌ها» گفت: پس از ماجراهایی که در مراسم پایانی جشنواره بیست‌وپنجم فیلم فجر رخ داد، دیگر نمی‌خواهم بنا را بر گله بگذارم، چون نمی‌خواهم شیرینی استقبال بی‌نظیر عمومی را با گله از بین ببرم و کام مردم را تلخ کنم.

وی در پاسخ به انتقاداتی که پیرامون در اختیار داشتن امکانات فراوان برای ساخت فیلم از وی صورت می‌گیرد، گفت: در حال حاضر، من فکر می‌کنم بهتر است درمورد این مباحث حرف‌ نزنیم و این را زیرنویس نکنیم که برای ساخت اخراجی‌ها، امکانات نبود یا بود، یا چقدر بود.در کل می‌توانم بگویم که نسبت به همه فیلم‌های جنگی که در کشور ساخته شده ، امکاناتی که در اختیار این فیلم قرار گرفت، بسیار کم‌تر بود. یکسری از مسائل مالی فیلم هم که مربوط به تهیه‌کننده است و من هیچ‌وقت در آنها دخیل نبوده‌ام. چه در بخش گرفتن وام، چه در بخشی که تهیه‌کننده هزینه کرده و چه در قسمت جذب مشارکت. هیچگاه نمی‌خواستم دغدغه‌ام این چیزها باشد و بیشتر، دغدغه فیلم و فیلمنامه را داشتم.

**به قول نظامی‌ها به اهداف از پیش طراحی شده رسیده‌ایم
وی افزود: مهم آن چیزی است که مردم روی پرده می‌بینند. آن چیزی که فعلا برای ما جای شکر دارد، این است که به قول نظامی‌ها به اهداف از پیش طراحی شده رسیده‌ایم و آن، ارتباط فیلم با مخاطب عام بوده است. یعنی ما سعی کرده‌ایم که یکسری حرف خاص را با یک زبان قابل فهم برای اقشار مختلف مطرح کنیم که آمار می‌گوید این اتفاق رخ داده است.
ده‌نمکی گفت: روند استقبال مردم در روزهای نخست اکران اخراجی‌ها، حکایت از وقوع یک اتفاق تازه در سینمای ایران دارد.
وی گفت: فیلمنامه اخراجی‌ها به گونه‌ای بود که حتی اگر بخش دولتی‌ حاضر نبود در فیلم شراکت بکند، بخش خصوصی برای تهیه فیلم من پیش قدم می‌شد. به هر حال با حضور «حبیب‌اله کاسه‌ساز» که یک تهیه‌کننده مورد اطمینان سینمای جنگ است و تجربه زیادی هم در این عرضه دارد، بسیاری از مشکلات قابل حل بود. فیلمنامه من البته در لبه تیغ بود. محافل و مدیرانی که تصمیم‌گیرنده بودند، در حیطه فیلمنامه مقاومت می‌کردند و آن را نوعی تابو‌شکنی می‌دانستند. جالب آن که خیلی‌ها از این دوستان که بعدا فیلم را دیدند، تصورشان در مورد فیلمنامه تغییر پیدا کرد. با این حال باید تاکید کنم که تلاش تهیه‌کننده، به ویژه در مرحله تصویب فیلمنامه اخراجی‌ها بسیار مهم بود.
کارگردان اخراجی‌ها گفت: در مرحله اجرا، در آن بخش‌هایی که به من مربوط است، به عنوان تجربه‌ کار اول، خیلی چیزها یاد گرفتم.حضور عوامل حرفه‌ای در کنار یک کار و به‌ویژه انتخاب بازیگر که با حضور «محمدرضا شریفی‌نیا» شکل گرفت، نیت اولیه ما را برای ساخت فیلمی شخصیت محور که شخصیت‌هایش باید توسط بازیگرها درک شوند، برآورده کرد.
وی افزود: قصه ما ، صرفا قصه توپ و تانک و هواپیما نیست اما به این نکته عقیده دارم که استفاده از پتانسیل‌های بدنه سینما در سینمای حرفه‌ای، برای یک فیلم دفاع‌مقدسی، می‌تواند آن را تبدیل به یک فیلم پرمخاطب سازد. کاری که خیلی‌ها از انجام آن پرهیز می‌کردند.
وی گفت: سینما یک ظرف تعریف شده‌ای است و باید مظروفش را متناسب با ایده‌آل تعیین کرد تا نتیجه‌بخش باشد. در اخراجی‌ها این اتفاق افتاد و ما حرف‌های ارزشی و اخلاقی را در این ظرف ریختیم و جواب داد.
ده‌نمکی ضمن اشاره به تلاش پردغدغه و مسوولانه گروه تولید و بازیگران اخراجی‌ها، گفت: در این فیلم، بیشتر از این که من با کسی کنار بیایم، این عوامل بودند که با ما کنار آمدند و کار با یک کارگردان سازنده فیلم اول را تحمل کردند. اینگونه بود که تجربه همه، از صدابردار، فیلمبردار و چهره‌پرداز گرفته تا مسوول انتخاب بازیگر و تهیه‌کننده و بازیگرانی که تجربه‌های مختلفی داشتند، همه در خدمت کار قرار گرفت.
وی افزود: فیلم محصول یک کار گروهی است. برخی‌ها که تصور می‌کنند فیلمنامه می‌تواند محصول کار یک نفر به نام کارگردان باشد، دچار خطا شده‌اند. فیلمی موفق است که همه عوامل، همه استعداد خودشان را وقف تولید فیلم کنند و کارگردان مثل یک رهبر ارکستر می‌تواند، این گروه را رهبری کند. حال اگر یکسری از عوامل، فالش بزنند، این در فیلم خود را نشان می‌دهد.
ده‌نمکی اظهار داشت: آنچه که مردم روی پرده می‌بینند و با آن ارتباط برقرار می‌کنند، همدلی همه عوامل فیلم است. از بازیگران گرفته تا بخش تهیه و تولید و عوامل فنی.

** من می‌خواستم به جای منتقدان و مسوولان ، مردم یک فیلم جنگی ببینند
وی در ادامه با اشاره به تقابل نظرهای مخاطبان عام و خاص فیلم، گفت: من می‌خواستم به جای منتقدان و مسوولان، مردم یک فیلم جنگی ببینند و از این منظر، اینکه مایه‌ها و کاراکترهای آشنا در فیلم وجود دارند، آگاهانه بوده است چرا که دوست داشتم به جای اینکه فارابی از یک فیلم جنگی خوشش بیاید ، مردم از یک فیلم خوششان بیاید.
وی افزود: ما برای حرف زدن با مردم الگوهای ارزشمندی داریم. قرآن کریم هم لایه‌های مفهومی فراوانی دارد و هرکس به اندازه فهم و تلاش خود به برداشت می‌رسد. امام (ره) در جماران، پیچیده‌ترین مفاهیم را با زبان مردم بیان می‌کردند و اینگونه یک ملت را با خود همراه می‌ساختند. ما این‌ها را باید الگو بگیریم و تلاش کنیم تا در سینما، اینگونه با مخاطب حرف بزنیم.
کارگردان اخراجی‌ها با اشاره به این که فیلم توانسته مورد نظر افراد مختلفی از سلیقه‌های مردمی و خاص و جناح‌های فکری وسیاسی قرار گیرد، گفت: به مخالفان اخراجی‌ها می‌گویم که فیلم دیدن هم یک هنر است. شما یکبار فیلم را می‌بینید برای ایراد گرفتن، یکبار می‌بینید تا متوجه شوید حرف فیلم چیست؟ من از شما می‌خواهم که نگاه نکنید که چه کسی این فیلم را ساخته. وی با اشاره به صف‌های طولانی مردم جلوی سینماهای اخراجی‌ها و عوام خواندن این مخاطب از سوی منتقدان، گفت: متاسفانه هر موقع مردم موافق ما رای دهند، می‌گوئیم ملت هستند، هر موقع مخالف ما می‌شوند می‌گوئیم عوام هستند و نمی‌فهمند. الفبایی که من از سینما و رسانه یاد گرفته‌ام، این است که شما با مخاطب قرار است حرف بزنید و نه با خودت حرف بزنی.