روزانه ۱۰۲ ایرانی اورژانسی می میرند

ویراژ و لائی کشیدن‌های خودرویی با راننده‌ای جوان، صدای گوشخراش و ادامه‌دار ترمز یک خودرو، جوانی غرقه در خون، تماس با 115، صدای بوق خوردوهای دیگر، ترافیک سنگین، عقربه ساعت، دو دقیقه، سه دقیقه هفت دقیقه، باید می‌رسید.

اما هنوز نیامده، ده دقیقه، پانزده دقیقه و نهایتاً بیست و پنج دقیقه، صدای آژیر آمبولانس به گوش می‌رسد، اما دیگر فایده‌ای ندارد، جوان جان باخته است.این صحنه را شاید بارها و بارها در خیابان‌ها و اتوبان‌های کلانشهرهایی مثل تهران، اصفهان و مشهد و ده‌ها بار بیشتر این صحنه‌ها را البته با داستانی طولانی‌تر که گاه روایت آن یک ساعت به طول می‌انجامد در جاده‌های بین شهری دیده باشیم. یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مورد تصادفات عقیده جالب و البته تکان‌دهنده‌ای دارد. او معتقد است: «در ایران براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در هر 24 ساعت، 102 نفر جان خود را از دست می‌دهند یعنی در هر 24 ساعت یک هواپیما در ایران سقوط می‌کند». رئیس اورژانس کشور نیز با دفاع از عملکرد خود از «کمبود 23 هزار نیرو در اورژانس کشور و زیر پوشش نبودن 20درصد از کشور توسط 115 به دلیل مشکلات مخابراتی و ارتباطاتی» خبر می‌دهد. در همین راستا روزنامه «تهران امروز» در گفت‌وگو با 3 کارشناس و مسوول امر به بررسی وضعیت اورژانس پیش بیمارستانی یا 115 و علت و عوارض دیر رسیدن آمبولانس‌ها بر سر مصدوم یا بیماران پرداخته است.

به موقع رسیدن و اقدامات صحیح دو اصل مهم اورژانس
دکتر رضا اطمینانی، متخصص طب اورژانس و از مسوولان اسبق اورژانس کشور در گفت‌وگو با «تهران امروز» به موقع رسیدن آمبولانس و اقدامات صحیح را دو عامل بسیار مهم برای نجات جان بیماران و مصدومان می‌داند و می گوید: «خدماتی که بیمار نیاز دارد باید به نحو صحیحی به او ارائه شود مثلاً برای یک بیمار قلبی زمان طلایی 6 دقیقه است. اگر بیمار کاملا قلبش از حرکت ایستاده باشد یا ایست قلبی کرده باشد این زمان بسیار ارزشمند است چرا که در این زمان طلایی می‌توانند فرد را احیا و به زندگی باز گردانند و یا خونریزی‌های زیادی که در تصادفات ایجاد می‌شود با حضور سریع می‌تواند کنترل شود تا بیمار در شوک نرود و منجر به فوت وی نشود».
پنهان‌کاری وزارت بهداشت در مورد اورژانس
دکتر نورالدین پیرموذن، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که دکتر فرهادی و دکتر پزشکیان را با طرح سوال در مورد وضعیت آمبولانس‌ها و اورژانس کشور به مجلس فراخوانده بود در گفت‌وگو با «تهران امروز» با ابراز نارضایتی شدید از وضعیت کنونی اورژانس کشور، خبر از یک پنهان‌کاری توسط مسوولین وزارت بهداشت و درمان در خصوص وضعیت اورژانس کشور می‌دهد. دکتر پیرموذن می‌گوید: «در ایران براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در هر 24 ساعت 102 نفر و در سال، نزدیک به 37 هزار نفر در اثر تصادفات جان خود را از دست می‌دهند و متاسفانه سن متوسط کسانی که در اثر تصادف در ایران جان خود را از دست می‌دهند 35 سال است و این عدد متغیر 96 تا 102 نفر در 24 ساعت مرگ بر اثر تصادف به این معنی است که در هر 24 ساعت یک هواپیمای صد نفره در کشور سقوط می‌کند، اما چون در گستره کشور این مرگ و میر پراکنده است صدا و فریاد این مرگ به گوش همه نمی‌رسد».
وی نبود جاده‌ها و اتوبان‌های استاندارد، نبود فرهنگ صحیح رانندگی، نبود شبکه اورژانس کشور و مراکز تروماسنتر را سه دلیل عمده این آمار می‌داند و می‌گوید: «کشورهای پیشرفته زمان رسیدن مصدوم به مراکز درمانی را به زیر 5 دقیقه هم رسانده‌اند چرا که معلوم شده است 35 درصد مرگ و میرها در همان محل حادثه اتفاق می‌افتد و 30درصد از مرگ و میرها هم در اثر افزایش فاصله زمان به رساندن به مراکز تروما سنتر که مراکز اورژانس و مدرن جراحی است اتفاق می‌افتد».
وی تجهیز و گسترش شبکه اورژانس کشور را جزو دستور کار و اولویت‌های کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌داند و خرید 1800 آمبولانس با استفاده از وام بانک جهانی و اعتباراتی که در اختیار وزارت بهداشت و درمان قرار گرفت را در همین راستا می‌داند. پیرموذن سپس به مقایسه وضعیت امروز ایران با وضعیت دیروز ژاپن می‌پردازد و می‌افزاید: «تجربه کشوری مثل ژاپن و کره جنوبی که روز و روزگاری آمار مرگ‌و‌میر آنها هم شبیه ایران امروز ما بود برای هرگونه تصمیم گیری علمی‌ مفید است. امروز کشور ژاپن ادعا می‌کند که میزان تلفات ناشی از حوادث حتی در 24 ساعت را نزدیک به یک و یا حتی صفر رسانده است، بنابراین ما هم باید با یک عزم ملی و اراده مضاعف به دنبال یک برنامه ریزی برای پایین آوردن میزان تلفات ناشی از تصادف و تروما چه در داخل شهرهای بزرگ و چه در بین جاده‌ها باشیم که متاسفانه جزو نقاط ضعف تصمیم‌سازی در این کشور است».
این نماینده مجلس هفتم در ادامه با انتقاد شدید از تصمیم‌گیرندگان کشور در مورد عدم توجه آنها به بخش سلامت، مسوولین وزارت بهداشت را به پنهان‌کاری درخصوص این ضعف‌ها متهم کرد و گفت: مرگ ناشی از حوادث جاده‌ای و تلفات داخل شهرها بر اثر دیر رسیدن آمبولانس، گناه نابخشودنی تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیرندگان سیاسی کشورهاست و ما در نشست امسال سازمان بهداشت جهانی متوجه شدیم که وزارت بهداشت به دلیل اینکه همواره در سال‌های اخیر رتبه اول مرگ و میر تصادفات دنیا متعلق به ایران بوده است از پرکردن فرم‌های مربوطه امتناع کرده است چرا که این آمارها باعث شرم و بی‌آبرویی مسوولین بهداشت و درمان کشور می‌شد.
دکتر پیرموذن تاکید می‌کند: «با توجه به اینکه هر کجا در سازمان بهداشت جهانی بحث از تلفات جاده‌ای و مرگ و میر ناشی از تصادف است اسم ایران در کنارش می‌آید، ما ملزم و ناچار هستیم که تجهیز و تکمیل شبکه اورژانس کشور را جزو اولویت‌های برنامه‌ریزی در حوزه سلامت قرار بدهیم و دولت‌ها هم باید اهمیت این مقوله اجتماعی را درک کنند».
داشته‌ها و نداشته‌های اورژانس کشور
دکتر فرزاد پناهی، رئیس اورژانس کشور نیز در گفت‌وگو با «تهران امروز»، البته با دفاع از عملکرد اورژانس خبر از برخی کمبودها و ضعف‌ها می‌دهد.
وی فراهم شدن 4 شرط را لازمه پایین آمدن زمان رسیدن آمبولانس به محل حادثه که در شهرها به غیر از تهران به‌طور متوسط 7 دقیقه و در جاده‌ها نیز به‌طور متوسط 15 دقیقه است، می‌داند.
وی در توضیح و تشریح این 4 شرط می‌گوید: «شرط اول افزایش دسترسی به شبکه‌های مخابراتی توسط مردم است، یعنی یک فرد مددجو باید بتواند از اولین وسیله ارتباطی در اسرع وقت استفاده کند تا با گرفتن شماره 115 خدمات اورژانس پیش بیمارستانی را بر بالین بیمار بیاورد».
رئیس اورژانس کشور، شرط دوم را این‌گونه بیان می‌کند: «ایجاد یک سیستم مخابراتی پیشرفته در داخل شبکه اورژانس به‌‌گونه‌ای که وقتی مرکز، پیامی‌دریافت می‌کند بتواند با استفاده از سیستم‌های مخابراتی به پایگاه اورژانس اعلام ماموریت کند و اورژانس را بر بالین بیمار احضار کند».پناهی ادامه می‌دهد: «شرط سوم، آمادگی تیم‌های اورژانس در پایگاه‌هاست که به محض شنیدن پیام بتوانند آماده شوند و سوار بر آمبولانس به سمت محل حرکت بکنند».
وی می‌افزاید: «شرط چهارم هم این است که ما بتوانیم توزیع جغرافیایی و تعداد پایگاه‌های اورژانس را به اندازه‌ای افزایش بدهیم که در کوتاه‌ترین زمان ممکن به محل حادثه یا به محل زندگی بیمار برسانیم که هر کدام از اینها نیازمند همکاری‌ها و هماهنگی‌ها هستند».وی با تاکید بر اینکه در افزایش گستره پوشش 115، ارتباط و تعامل خوبی بین وزارت بهداشت و وزارت ارتباطات برقرار شده است، می‌گوید: «اما متاسفانه حدود 20 درصد از کشور هنوز در سطح تلفن همراه امکان تماس با اورژانس را پیدا نکرده‌اند».
دکتر پناهی افزایش تعداد پایگاه‌های اورژانس را ضروری می‌داند ولی از یک مشکل نیز سخن می‌گوید. او می‌گوید: «ما در خیزی که برای برنامه چهارم برمی‌داریم، قصد داریم زمان رسیدن اورژانس در شهرها را به 6 دقیقه برسانیم که این کاهش زمان کار بسیار سختی است به‌خصوص در اورژانس بین‌جاده‌ای چرا که اگر ما بخواهیم به طور مثال فاصله دو پایگاه را 10 کیلومتر کمتر کنیم، معنا و مفهوم آن برای سیستمی ‌که بیش از 24 تا 25 هزار کیلومتر جاده اصلی دارد این کاهش فاصله 10 کیلومتر بین دو پایگاه به معنای افزایش 300 تا 400 پایگاه خواهد بود لذا این نیازمند یکسری منابع انسانی و تجهیزات سخت‌افزاری، پایگاه و آمبولانس خواهد بود.
وی با اشاره به آمارهای جهانی تصریح می‌کند: «رسیدن آمبولانس در زیر 5 دقیقه در مورد تصادفات و زیر 8 دقیقه در مورد بیماری‌های قلبی موجب کاهش مرگ و میر و کاهش عوارض این نوع حوادث می‌شود.پناهی با انتقاد از «کمبود بودجه و عدم توجه کافی به اورژانس» به ارائه آمار و ارقام و اهدافی در خصوص اورژانس که در برنامه چهارم توسعه که اورژانس کشور باید به آن برسد می‌پردازد و می‌گوید: «در حال حاضر 2080 آمبولانس داریم که از این تعداد، 1200 دستگاه نو و 800 آمبولانس حدودا 10 سال عمر دارند که در برنامه پنج ساله چهارم باید به عدد 3هزار آمبولانس برسیم، همچنین براساس این برنامه دوهزار پایگاه اورژانس پیش‌بینی شده است که در حال حاضر 1231 پایگاه داریم، همچنین براساس بررسی‌های به عمل آمده به 23هزار نیرو تا آخر برنامه چهارم نیاز داریم که در حال حاضر تنها 9 هزار نفر نیرو داریم که به همین دلیل نیروهای ما بعضاً باید شیفت‌های بیشتری را در اورژانس بگذرانند».
نگاهی جدی به اورژانس
با توجه به گفته‌های دکتر پیرموذن و همچنین برخی گلایه‌های پنهان دکتر پناهی و نیز افزایش روزافزون تصادفات و نیز افزایش چشمگیر بروز سکته‌های قلبی در بین ایرانیان و در نتیجه افزایش مرگ و میر و کاهش بودجه سلامت در بودجه سال 86، دولتمردان و سیاستگذاران باید نگاهی دوباره و البته عمیق‌تر و جدی‌تری به بخش سلامت و بهداشت و به‌خصوص اورژانس داشته باشند و مسوولان وزارت بهداشت نیز با شجاعت باید از کمی‌ها و کاستی‌ها بگویند و نه اینکه آن را پنهان کنند، چرا که تجربه نشان داده پنهان، روزی آشکار می‌شود.