نگاهی به آلبوم جدید علیرضا عصار

سوغات تازه علیرضا عصار که آن را از لندن با خود به تهران آورده، اثری است بی سابقه در کارنامه هنری این خواننده موسیقی پاپ که او را از بسیاری از هم نسلان اش متمایز می کند.

آلبوم نهان مکن، آخرین اثر آقای عصار در هفته اخیر در بازار موسیقی ایران منتشر شد؛ مجموعه ای که نتیجه همکاری عصار با موسیقیدان صاحب نام ایرانی، شهرداد روحانی است و بسیاری آن را برای خواننده جوانی چون عصار «گامی بلند و رو به جلو» ارزیابی می کنند.

آلبوم نهان مکن همچنین نتیجه یکی دیگر از ماجراجویی های فرهنگی شهرداری تهران است که مدتی است به حامی مهمی برای هنرمندان ایرانی بدل شده است.

بی شک راهی که عصار برای تولید این آلبوم از آن گذشته، راهی است

که شاید هیچ یک از خوانند های صاحب نام موسیقی پاپ ایران که در تهران فعالیت می کنند، فرصت عبور از آن را پیدا نکنند.

شرکت «هاتف شهر»، از شرکت های تابع سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، تهیه کننده این آلبوم پرهزینه بوده و البته مدیران این شرکت امیدوارند که بعد از موفقیت احتمالی نهان مکن، راه برای سرمایه گذاری هایشان در صنعت موسیقی پاپ فارسی، هموار تر شود.

یک پروژه گران قیمت

ویژگی های تولید آلبوم نهان مکن، در دنیای موسیقی پاپ فارسی که در بازار کم رمق و محدود ایران، هنوز در چاه عمیق نظارت دولتی و اعمال نظر حکومت در آثار موسیقایی نفس می کشد، ویژگی هایی بی بدیل و رویایی به نظر می رسند.

بازار موسیقی ایران، فارغ از محدودیت های دولتی و سانسوری که بر رادیو و تلویزیون حاکم است، با موانعی چون بی اعتنایی به کپی رایت یا قانون حقوق خالقان آثار هنری، راه سختی را برای رسیدن به حداقل استانداردهای بازارهای موسیقی در پیش دارد.

ممنوعیت و محدودیت برگزاری کنسرت و ارزان بودن قیمت آلبوم های موسیقی نیز، چون تیشه ای به تنه «نهال گونه» این بازار توسری خورده، ضربه می زند.

در چنین شرایطی که برخی از خواننده های موسیقی نورسیده پاپ به دلیل ضررهای اقتصادی این صنعت، در ابتدای کار ناچار شده اند که رویای خواننده شدن را برای همیشه فراموش کنند، علیرضا عصار که البته محبوبیتی فراگیر دارد، ملودی هایش را به آهنگساز گران قیمتی چون شهرداد روحانی سپرده و همراه با او به لندن رفته، با ارکستر سمفونیک معتبر شهر لندن ساعت ها تمرین کرده، همراه با این ارکستر که باز شهرداد روحانی رهبری اش را به عهده داشته به یکی از مهم ترین استودیوهای ضبط موسیقی در جهان به نام «ابی رود Abbey Road» رفته؛ و در آنجا نهان مکن را ضبط کرده و با خود به همین بازار کم رمق موسیقی آورده است.

بی شک راهی که عصار برای تولید این آلبوم از آن گذشته، راهی است که شاید هیچ یک از خواننده های صاحب نام موسیقی پاپ ایران که در تهران فعالیت می کنند، فرصت عبور از آن را پیدا نکنند. این نخستین دلیلی است که موجب می شود بسیاری از شنوندگان موسیقی فارسی، تشنه شنیدن آثار این پروژه پرهزینه باشند.

موسیقی یکدست، شعر ناهمگون

آلبوم نهان مکن، یازده قطعه جدا از هم دارد که سه قطعه، مقدمه هایی کوتاه برای ترانه هایی مستقل اند.

ترانه های «هویت»، «بغض» و «گون»، ترانه هایی هستند که شنونده پیش از اصل ترانه با مقدمه ای رو به رو است که هر سه مقدمه، تنظیمی است برای معرفی ملودی ترانه پیش رو که در یکی از آنها (هویت)، عصار شعری را نیز دکلمه می کند.

عصار مدتها است که تلاش می کند، متفاوت از دیگران، آثاری را ارائه کند و چه بسا همین تلاش گاه در سال های گذشته موجب می شد که ترانه هایی که هر کدام در دنیایی متفاوت خلق شده بودند را در یک آلبوم منتشر کند.

شهرداد روحانی، قطعات این آلبوم را برای یک ارکستر سمفونیک کامل تنظیم کرده و از ابتدا تا انتهای آلبوم را با در نظر گرفتن ویژگی یکدستی و هماهنگی آثار، چونان اثری یکپارچه اما رنگارنگ به شنونده عرضه کرده است. ویژگی مهمی که این روزها نه تنها در میان دیگر آلبوم های پاپ فارسی کمتر دیده می شود، بلکه حتی در آلبوم های قبلی خود عصار و به ویژه طی همکاری درازمدتش با فواد حجازی، آهنگساز خلاق ایرانی نیز هیچ گاه وجود نداشت.

عصار مدت ها است که تلاش می کند، متفاوت از دیگران، آثاری را ارائه کند و چه بسا همین تلاش گاه در سال های گذشته موجب می شد که ترانه هایی که هر کدام در دنیایی متفاوت خلق شده بودند را در یک آلبوم منتشر کند.

البته این یکدستی دلنشین نهان مکن در فرم پاپ ارکسترال، ارتباط چندانی به انتخاب اشعار این ترانه ها ندارد. برعکس،  اشعار که گویا انتخاب های خود عصار نیز هستند، هر کدام از دنیایی متفاوت می آیند.

شاعر ترانه نخست آلبوم «احمد شاملو» است. در همین آلبوم از اشعار عامه پسند «شاهکار بینش پژوه» و «افشین مقدم» نیز استفاده شده است. «شفیعی کدکنی» نیز با ترانه «گون» حضور دارد. و نام آلبوم، نام ترانه ای است که شعرش را مولانا، شاعر کلاسیک فارسی سروده است!

چشمه شاملو

این آلبوم در اوج شروع می شود. قطعه نخست با نام «چشمه خورشید» را شاید بتوان یکی از لحظات درخشان همکاری مثلث عصار، روحانی و ارکستر سمفونیک لندن نامید.

قطعه با ملودی ساده ای چون بیدار شدن از خواب در یک روز برفی، آغاز می شود و با وفاداری به ساختار شاید شنیده شده ترانه هایی این چنین که قرار است شعری سخت، در دستان آهنگساز رام شود، آرام آرام، اوج و فرود موسیقایی کل اثر بر اوج و فرود محتوای شعر اثر استوار می شود.

تصویر سازی آهنگساز برای روایت دوباره شعر نیز، موفق و البته تا اندازه ای تکراری است؛ مانند بخشی از قطعه که خواننده از «روییدن ناگهانی چندین هزار جنگل شادمان از زمین» می گوید، و فلوت ها در ارکستر، نتهایی را تند می نوازند و رویشی ناگهانی را در فاصله ای چند ثانیه ای تصویر می کنند و با نزدیک شدن نخستین اوج شعر، زمینه را برای اوج گیری خواننده مهیا می سازند.

و البته در بخش هایی از این دست است که نواهای موسیقی الکترونیک و شناسه های تکراری ترانه های پاپ مانند پاساژهای کلیشه ای درام و پرکاشن، هم کار را برای آهنگساز آسان می کنند و هم بر بار «عامه پسندی» قطعه می افزیند.

شعر شاملو تا انتها راه خود را می رود. ولی هر قدر که این شعر خلاق تا انتها از دسترس برخی شنوندگان دور می شود، آهنگساز تلاش می کند تا فضایی عامه فهم را برای مخاطبش خلق کند و ترانه را با هم آوایی گروه کر، با یک ملودی بسیار ساده به پایان می برد. شهرداد روحانی مصرانه یک اثر در سبک «پاپ» خلق کرده است.

«به شکوفه ها، به باران ...»

آنچه از «عصار آلبوم های قبلی» در آخرین آلبوم این خواننده، کماکان تکرار شده، قطعات عاشقانه ای است که با ترانه هایی ساده، شنونده هایی احساساتی را منقلب می کند و البته عصار در این زمینه نیز باز «گام رو به جلو» را برداشته است.

اگر در ترانه ای چون «خواب آخر»، همان شعرهای معمولی موسیقی پاپ ایرانی شنیده می شوند، عصار برای یک عاشقانه تا حدی تاثیرگذار تر، با ترانه «گون» که آخرین اثر آلبوم است، گویی تلاش کرده با شنونده های جدی تر موسیقی پاپ فارسی نیز ارتباط برقرار کند.

هر چند که شعر معروف شفیعی کدکنی مدت ها است که از دفتر های خاطرات نوجوانان سردرآورده و به بخشی از «فرهنگ پاپ» جامعه ایران بدل شده، اما در قطعه «گون»، باز متولد می شود، باز به دل هواداران این ترانه می نشیند و باز بر جای خود در «فرهنگ پاپ»، پای می فشارد. و باز خواننده ای با بارانی در بغض فریاد می کشد: «به شکوفه ها به باران، برسان سلام ما را.»

و اما هواداران ترانه «دیوونگی»  که علیرضا عصار  آن را در سال ۱۳۸۰ در آلبوم «عشق الهی» منتشر کرده بود، این بار نیز بی بهره نمانده اند؛ (در میان نظر سنجی های اینترنتی، کم نیستند هوادارانی که معتقدند ترانه معروف «دیوونگی»، ماندگارترین اثر این خواننده است.)

عصار این بار با ترانه ای به نام «بغض»، شاید موفق شده که سرانجام «دیوونگی» را پشت سر بگذارد؛ نظری که تایید یا رد آن به زمان نیاز دارد و البته هواداران این خواننده باید قضاوت کنند.

ترانه «هویت» یکی دیگر از قطعات این آلبوم است که در محتوا، تکراری به نظر می رسد: «ایران».

برخلاف انتظار از شهرداد روحانی و کاری چنین، این ترانه گویی صرفا برای «ایران پرستانی» خلق شده است که همواره به دنبال شنیدن توصیفات حماسی و اغراق شده درباره ایرانیان هستند.

نهان مکن

علیرضا عصار، در آخرین صفحه دفترچه همراه آلبومش، از شهرداد روحانی تشکر کرده که «دریچه جدیدی از موسیقی» را به روی او گشوده است.

در واقع این «دریچه جدید» بعد از مهاجرت فواد حجازی از ایران به روی عصار گشوده شد چرا که اکثریت مطلق ترانه های عصار، پیش از آلبوم اخیر توسط فواد حجازی ساخته شده بود که البته خود در موفقیت این خواننده بی اثر نبود.

عصار تجربه همکاری با ارکسترهای بزرگ را از زمان دوستی و همکاری با فواد حجازی در کارنامه خود دارد، چرا که هر چند آقای حجازی سابقه درخشانی چون سابقه شهرداد روحانی را در کارنامه خود ندارد، اما از موسیقیدانان ایرانی است که در همین زمینه تحصیل کرده و پیش زمینه آکادمیک او موجب شده تا با درکی متفاوت از موسیقی پاپ، برای علیرضا عصار ترانه بسازد.

گام جدید عصار، در همان مسیری است که روزی در آن با حجازی همگام بود.

انتشار اثری چون نهان مکن برای عصار افتخارآفرین است، اما بی خطر نیست. او باید به گام بعدی بیاندیشد، در حالی که حتی اجازه ندارد با برپایی کنسرت در ایران، بخشی از هزینه آلبوم آخرش را تامین کند.

و البته باید دید تهیه کننده دست و دل بازی چون شرکت «هاتف شهر» تا کجا از ستاره این روزهای پاپ فارسی حمایت می کند.

متن خبر از رادیو فردا