داراب ـ فارس
شهر داراب یکی از کهنترین شهرهای ایران
داراب یکی از شهرهای استان فارس و مرکز شهرستان داراب می باشد.
داراب با قدمتی چندهزارساله در جنوب شرقی استان فارس ایران واقع است. این شهرستان باجمعیتی حدود یکصد و سی‌هزار نفر شامل سه بخش مرکزی، رستاق و فورگ میباشد، که بخش حاجی‌آباد آن با نام شهرستان زرین‌دشت شامل دو بخش مرکزی و ایزدخواست و سه شهر حاجی‌آباد، شهر دبیران و شهربیر که جمعیت آن حدود شصت هزارنفر است از آن جدا شده‌است. داراب باشهرستان‌های زرین‌دشت، استهبان، نیریز، فسا و استان هرمزگان همسایه‌است.
شهرستان داراب از نظر آب وهوایی گرمسیری است که بارش در آن بیشتر به صورت باران است و در طول سال از ۳۵۰ میلیمتر تجاوز نمی‌کند. مردم روستاهای آن کشاورز و مرکبات آن شهره شهرهای دیگر میباشد. در این شهرستان بنای تاریخی دارابگرد مربوط به دوره ساسانیان واقع است که هر ساله شمار زیادی از آن بازدید میکنند.
شهرستان داراب دارای روستاهای زیادی است که از بین آنها می‌توان به تیزاب، نصروان،نیدشهرو ده خیر پایین اشاره کرد.
فاصله شهر داراب تا شیراز ۲۷۵ کیلومتر میباشد. از بزرگان این شهر می‌توان به آیت الله نسابه اشاره کرد. همچنین بقعه دحیه کلبی از اصحاب محمد وامامزاده پیرمراد در این شهرستان قرار دارد.
شهرستان داراب دارای مراکز متعدد دانشگاهی با نامهای دانشکده کشاورزی داراب، دانشگاه پیام نور داراب، دانشگاه آزاد اسلامی داراب و آموزشکده فنی و حرفه‌ای میباشد. از مناطق زیبای طبیعی می‌توان به منطقه رودبال اشاره کرد که در ایام مختلف سال به‌ویژه در فروردین ماه پذیرای جمع کثیری از مردم میباشد.
تاریخچه شهرستان داراب
شهرستان داراب در جنوب شرقی استان فارس واقع گردیده‌است. این منطقه یکی از قدیمی‌ترین مناطق ایران وجهان محسوب میگردد. براساس پژوهشهای باستان‌شناسی قدمت این منطقه که در گذشته دارابگرد نامیده می‌شده به هزاره پنجم قبل ازمیلاد(عصرسفال نخودی ومقارن باتمدن سیلک ۲ کاشان)می رسد. تپه هاوتل‌های باستانی مناطق مادوان و خسویه ازجمله آثارزیستگاه‌های انسانی در دوران ماقبل تاریخ درناحیه دارابگرد می‌باشند. بنای شهرکهن دارابگرد که آثارآن در ۷ کیلومتری جنوب شهر کنونی داراب قراردارد، بر اساس شواهد موجود به اوایل عصرهخامنشیان می‌رسد. 
بنابر روایت تاریخی شهردارابگرد توسط دارای بزرگ که در ادبیات پهلوی و اسلامی از وی به نام داریوش بزرگ یادشده ایجاد میشود وفردوسی شاعر نامور ایران دراین باره می‌فرماید:
چو بگشاد داننده زآن آب بند یکی شهر فرمود بس سودمند
چو دیوار شهر اندر آوردگرد ورا نام کردند دارابگرد
یکی آتش افروخت از تیغ کوه پرستیدن آذر آمد گروه
ز هرپیشه‌ای کارگر خواستند همه شهر ازایشان بیاراستند.
شهر قدیم دارابگرد دردوران هخامنشیان منطقه‌ای آبادان وپررونق بوده‌است. ظاهرا این منطقه درآغاز تحت حکومت آریامنه قرار داشته‌است. دردوران سلوکیان واشکانیان ولایت دارابگرد دارای حکومت نیمه مستقلی بوده که پادشاهان آن از حاکم پارس اطاعت می‌کرده‌اند. آخرین امیر دارابگرد درعصر اشکانیان پیری نام داشته و پس ازوی اردشیر بابکان براین شهر تسلط مییابد وسپس با کنترل سراسر ایران امپراتوری ساسانی راتأسیس می‌نماید. ازایت جهت دارابگرد نخستین مقر حکومتی ساسانیان بوده‌است. دارابگرد در عصر ساسانیان اهمیت فراوانی داشته‌است واکثرآثار تاریخی این شهرستان متعلق به این دوره میباشد. ضرابخانه بزرگی نیز در دارابگرد دایر بوده که در دوران اسلامی فعال بوده‌است. این شهردرسال ۲۳ هجری توسط سپاهیان مسلمان فتح میشود وحکومت آن دراختیار سرداران عرب و سپس در کنترل خاندان شبانکاره قرارمی گیرد. این شهر تا قرن پنجم هجری آبادان بوده، امادراین دوره به دلیل تهاجم گسترده سلجوقیان دچارآسیب و ویرانی میشود و اهالی به ناحیه جدیدی درشرق شهر فعلی بنام تنگ رمبه کوچ 
می‌نمایند و پس از حمله سلاجقه به ناحیه جدید به ناچار به محل فعلی داراب عزیمت میکنند. شهر فعلی نیز در دوران ایلخانان مغول و تیموریان مورد حمله قرار می‌گیرد و خسارات زیادی می‌بیند. اما در عصر صفویه با توجه به حکام وقت این شهر روبه آبادانی می‌گذارد و تا دوران زندیه ازولایات مهم فارس بوده‌است. درعصر قاجار شهر داراب به دلیل دارا بودن اراضی وسیع و حاصلخیز مورد توجه حکام ایالتی قرارمی گیرد با استقرار ایلات ترک و عرب در اطراف این شهر به صحنه منازعات و درگیری‌های حکومت و ایلات تبدیل میشود و از این رهگذر دچار صدمات جدی میگردد و از توسعه و پیشرفت باز می‌ماند.
پیشینه تاریخی داراب
شهر داراب یکی از کهنترین شهرهای ایران است. به عقیده اصطخری دارابگرد سومین ولایت بزرگ فارس بود. پس از حمله اعراب به ایران و اشغال این شهر، به دلیل عدم وجود حرف{گ}در زبان عربی، اعراب نام دارابجرد را بر این شهر گذاشتند. نام شهر بعدها به داراب تغییر کرد.
موقعیت جغرافیایی
هم اکنون شهرستان داراب در جنوب شرقی استان فارس قرار دارد. این شهرستان از جنوب با استان هرمزگان و شهرستان حاجی آباد این استان همسایه است. داراب در شمال شرقی با استهبان و نیریز، در شمال با فسا، در شمال غربی با جهرم و در شرق با لارستان و زرین دشت همسایه است.
فراورده های کشاورزی داراب
محصولات مهم شهرستان شامل گندم، مرکبات، پنبه، ذرت و خرما است. مرکبات داراب شامل پرتقال، لیمو، نارنگی، نارنج، دارابی، بکرئین میباشد. داراب یکی از بزرگترین توایدکنندگان گندم در کشور است. مناطق تیزاب، هشیوار و فسارود بیشترین میزان گندم، ذرت و پنبه داراب را تولید میکنند. کاشت گندم در داراب از مهر و آبان آغاز میشود. برداشت گندم در اردیبهشت آغاز و تا خردادماه ادامه مییابد. پس از برداشت گندم، کشاورزان جای گندمها را که به کلور معروف است آتش می‌‌زنند تا برای کشت بعدی آماده شود. در منطقه تیزاب کشاورزان عمدتاً پس از برداشت گندم، ذرت دانه‌ای می‌‌کارند اما در هشیوار پنبه رایجتر است. اما مرکبات داراب بیشتر مربوط به فسارود(گونان، کوهگرد، پاسکن، حسن آباد و...) و جنت شهر(دهخیر) میباشد. مرکبات داراب بویژه پرتقال آن بسیار شیرین، آبدار و لذیذ است. در شهر داراب حتی در بلوارها هم نارنج کاشته شده است و این به طراوت و زیبایی شهر می‌‌افزاید. در بیشتر منازل شهر داراب، جنت شهر، تیزاب، نصروان و دیگر روستاها درختان زیبای مرکبات وجود دارد.
مراکز آموزشی و دانشگاهی
دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب وابسته به دانشگاه شیراز میباشد. این دانشکده در مقاطع کاردانی و کارشناسی دانشجو می پذیرد.
نوع اقلیم
شهرستان داراب از نظر آب و هوایی داراب سه ناحیه است که عبارتند از ناحیه کوهستانی ، جلگه ای و بیابانی که به هر یک از این نوع آب و هوا ، تیپ اقلیمی میگویند .
نتیجه ای که از بحث اقلیم از طریق آمار و ارقام ذکر شده دما ، بارندگی و رطوبت گرفته می شود نوع آب و هوای این شهرستان را مشخص میکند .
بلر در تقسیمات اقلیمی ، داراب را در اقلیم صحرایی با عرض کم جغرافیایی منظور کرده است .
دو مارتون دانشمند فرانسوی برای نمایندن اقلیم نواحی مختلف کشور تقسیماتی ارائه داده است که شهرستان داراب مانند کشور سوریه از نوع اقلیم مدیترانه ای است .
تراورتا داراب را در اقلیم صحرایی گرم قرار می دهد که بارندگی در آن بیش از آب و هوای بیابانی است و درجه حرارت آن از هفده درجه سانتی گراد بیشتر است .
از یافته های دانشمندان و مقایسه آمارهای هواشناسی موجود چنین نتیجه گرفته می شود که دشت داراب دارای آب و هوایی از نوع نیمه خشک است و تغیرات حرارت در فصول مختلف آن بجز در موارد استثنایی برای کشت محصولات کشاورزی و پرورش دام عامل بازدانده ای به حساب نمی آید .
دارابگرد در شاهنامه
بنا بر شاهنامه این شهر را داراب کیانی پسر بهمن ساخته است و فردوسی داستان آن را چنین بیان می نماید که چون داراب پسر همای چهرزاد بر تخت پادشاهی نشست ،مردم را بداد خود مژده داد و از هر سو مردم با هدیه ها به نزد وی شتافتند .
بخوانیم بر شهریار زمین
بیاراست گیتی به داد و به مهر
نیارد بداد اندرون کاستی
همه روزگارانش مسعود باد
همان زنده تا زندگانی بود
ز گشتاسپ وز نامدار اردشیر
ز داراب وز رسم و رای همای
کمر بر میان بست و بگشاد دست
بزرگان و بیداردل بخردان
مرا تاج یزدان به سر بر نهاد
نبیند کسی آشکار و نهان
که بر ما پس از ما کنند آفرین
ز بیشی و آگندن گنج ما
دل زیر دستان ما شاد باد
ز هر مرز باارز و آباد بوم
بجستند خشنودی شهریار
بیامد که اسپان ببیند یله
یکی بیکران ژرف دریا بدید
بیارند کارآزموده گوان
رسانند رودی به هر کشوری
یکی شهر فرمود بس سودمند
ورا نام کردند داراب گرد
پرستندهی آذر آمد گروه
همی شهر ایران بیاراستند
ز دشمن همی داشت گیتی نگاه
دل بدسگالان بدو نیم کرد
نبرده سواران نیزه گزار
یکی نامدار از نژاد قتیب
بگفتند کان را نشاید شمرد
جهان شد ز پرخاشجویان دژم کنون آفرین جهانآفرین
ابوالقاسم آن شاه خورشید چهر
نجوید جز از خوبی و راستی
جهان روشن از تاج محمود باد
همیشه جوان تا جوانی بود
چه گفت آن سراینده دهقان پیر
وزان نامداران پاکیزهرای
چو دارا به تخت مهی برنشست
چنین گفت با موبدان و ردان
که گیتی نجستم به رنج و به داد
شگفتیتر از کار من در جهان
ندانیم جز داد پاداش این
نباید که پیچد کس از رنج ما
زمانه ز داد من آباد باد
ازان پس ز هندوستان و ز روم
برفتند با هدیه و با نثار
چنان بد که روزی ز بهر گله
ز پستی برآمد به کوهی رسید
بفرمود کز روم و وز هندوان
بجویند زان آب دریا دری
چو بگشاد داننده از آب بند
چو دیوار شهر اندرآورد گرد
یکی آتش افروخت از تیغ کوه
ز هر پیشهیی کارگر خواستند
به هر سو فرستاد بیمر سپاه
جهان از بداندیش بیبیم کرد
چنان بد که از تازیان صدهزار
برفتند و سالار ایشان شعیب
جهاندار ایران سپاهی ببرد
فراز آمدند آن دو لشکر بهم
متن و شعر را می توانید در کتاب شاهنامه فردوسی ، جلد ششم ، صفحه 374 ، بیت 23 ، چاپ مسکو 1967 بخوانید .
سیمای شهرستان داراب
داراب با حدود 185000 نفر جمعیت و 6800 کیلومتر مربع وسعت با دو شهر، شه بخش و 12 دهستان در جنوب شرقی استان فارس واقع گردیده که از شمال به شهرستانهای نی ریز و استهبان، جنوب به شهرستانهای لار و زرین دشت، مشرق به استانهای هرمزگان و کرمان و مغرب با شهرستان فسا هم مرز می باشد.
پیشینه تاریخی شهرستان داراب:
زبان: زبان اصلی و رسمی مردم شهرستان داراب فارسی و زبانهای ترکی و عربی نیز در بسیاری از روستاهای شهرستان رایج می باشد.
¬فرهنگ و آداب و رسوم:
فرهنگ و آداب و رسوم مردم شهرستان داراب بیشتر متمایل به رعایت مسائل شرعی و مذهبی بوده که مخالف و جلوگیری روحانیت و مردم در زمان ستم شاهی از احداث سینما موید این مطلب می باشد. البته آداب و رسومی دارد که ریشه در اعتقادات گذشتگان خویش دارد.
آداب و رسوم در شادی:
1. مردم شهرستان داراب در مراسمات شادی بستگان و آشنایان از جمله ازدواج با شور و شوق زیادی شرکت می کنند و به منظور همکاری با عروس و داماد هدایای نقدی و جنسی در حد شأن و وضع خود به آنها اهداء می کنند.
2. د زمان میلاد ائمه از جمله حضرت ولی عصر (عج) و امام حسن مجتبی (ع) شهر غرق در شادی و چراغانی میگردد و در شب میلاد امام حسن مجتبی به مناسبت انتصاب داراب به آن حضرت جشن با شکوهی با حضور میهمانان سراسر استان فارس برگزار می گردد.
آداب و رسوم در عزا:
1. عزای بستگان و آشنایان:
- مردم این شهرستان در هنگام فوت بستگان و آشنایان با حضور چشمگیر در مراسمات تدفین و ختم شرکت می کنند و به شانه همدردی اقدام به نوشتن پارچه های مشکی و نصب بر درب منزل متوفی می نمایند و مراسمات ختم شامل روز اول، هفته، چهلم و سال می باشد و مراسم پانزدهم نیز توسط خواهران برگزار می گردد. و بستگان و آشنایان معمولاً بین 40 تا یکسال لباس مشکی می پوشند و از انجام مراسمات شادی مثل عروسی خودداری می کنند.
2. مراسمات عزاداری ائمه (ع):
- به مناسبت امام حسین (ع) دهه اول محرم به برگزاری مراسمات سینه زنی و زنجیر زنی و روضه خوانی می پردازند. در عصر تاسوعا دسته های سینه زنی و زنجیر زنی به نشانه ارادت به سادات به درب منزل مرحوم آیت اله سید محمد علی نسابه در عصر عاشورا به امامزاده پیرمراد و گلزار شهدا شهرستان رفته و عزاداری می کنند و برای عزاداری سایر ائمه(ع) به مناسبت شهادت آنها در مساجد به عزاداری می پردازند.
وضعیت فرهنگی و اجتماعی:
1- ویژگیهای جمعیتی بر اساس آمار سرشماری سال 1375 و برآورد سال 1383
جمعیت شهرستان: 18500 نفر
درصد جمعیت روستایی: 83/58
درصد جمعیت فعال: 55%
نرخ بیکاری: 6/11%
نرخ با سوادی: 85%
2- مراکز آموزش عالی:
مراکز آموزش عالی: دارای 3 واحد شامل دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور و دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی می باشد.
- تعداد دانشجویان:4447 نفر،
- تعداد دانشجویان بومی: 2081 نفر و
- دانشجویان غیر بومی: 2366 نفر
تعداد رشته های تحصیلی: 35رشته
3- آموزش و پرورش:
در شهرستان داراب دو اداره آموزش و پرورش در مرکز شهرستان و بخش فورگ مشغول فعالیت می باشد.
- تعداد دانش آموزان: 43161 نفر
- دختر: 27444 نفر
- پسر: 22417 نفر
4- مراکز مذهبی:
- تعداد مساجد: 239 واحد
- تعداد حسینیه ها: 87 واحد
- تعداد امامزادگان: 57 واحد
- مساجد و حوزه علمیه اهل تسنن در این شهرستان وجود ندارد.
5- وضعیت زنان شهرستان:
- تعداد زنان شاغل: 6 هزار نفر
- درصد زنان باسواد: 85 درصد
آمار طلاق:
- در سال 1383: 50 مورد
- در سال 1384: 63 مورد
وضعیت سواد:
نهضت سواد آموزی 603 نفر
دوره ابتدایی 2078 نفر
دوره راهنمایی 2363 نفر
دوره دبیرستان 97 نفر
دیپلم 3169 نفر
دیپلم فنی 359 نفر
فوق دیپلم 277 نفر
فوق دیپلم فنی 60 نفر
لیسانس و بالاتر 388 نفر
7- مراکز هنری و کتابخانه:
- تعداد کتابخانه دولتی: 2 واحد
- تعداد کتابخانه خصوصی: 1 واحد
- تعداد مراکز هنری: 28 کانون هنری
شامل:
- انجمن نمایشی: 2 واحد
- موسیقی: 5 واحد
- کانون فرهنگی مساجد: 5 واحد
- کانون تبلیغاتی: 3 واحد
- کانون نشریات: 1 واحد
- آموزگاه آزاد هنری: 2 واحد
- انجمن های هنری: 5 واحد
9- نشریات شهرستان با عناوین و نوع فعالیت گرایش:
2 نشریه شامل:
1- خبر جنوب داراب که بصورت هفتگی می باشد که بیشتر به فعالیت خبررسانی خبرهای مربوط به شهرستان می پردازد
2- نشریه نسیم جنت شهر که وابسته به شهرداری و شورای جنت شهر میباشد که بیشتر خبرهای داخلی جنت شهر و شهرداری را منعکس می کند.
1- آمار شهداء، مفقودین و جانبازان:
- آمار شهداء 700 نفر
- آمار جانبازان 1700 نفر
- آمار آزادگان 73 نفر
2- شوراها:
- تعداد اعضاء شورای اسلامی شهر داراب 5 نفر
- تعداد اعضاء شورای اسلامی جنت شهر 5 نفر
- تعداد اعضاء اسلامی روستایی 303 نفر
اسلام در داراب
دارابجردیان قبل از اسلام سالیان درازی در آئین زردتشتی گری به سر می بردند اما مردم این شهر بدون جنگ و خونریزی با مسلمانان قرارداد صلح منعقد می نمایند . حاکم آن روزگار دارابگرد ، شخصی بنام هرمز یا هربذ بود . وی به استقبال فرمانده مسلمانان ، عثمان بن ابی العاص شتافت و پرداخت هزار هزار درهم به عنوان خراج را پیشنهاد کرد عثمان با دریافت این مبلغ که مشابه آن هر ساله ادامه داشته باشد ، از آن شهر گذشت و قصد سایر مناطق ایران کرد . در کتب تواریخ حکایات و جریاناتی از لشکر اسلام و مردم فارس نوشته شده است و از جنگهای ساریه بن زنیم با ایرانیان استان فارس گزارشهائی دیده می شود اما به نظر می رسد این گزارشها به وقایع پس از دهه دوم و سوم صدر اسلام مربوط باشد . آنچه مسلم است و همه مورخان بر آن اتفاق نظر دارند وفقها نیز به آن حکم داده اند اینکه دارابگرد به قهر و غلبه فتح نشده است. بنابراین از اراضی غیر مفتوحه عنوه به شمار می آید .
دارابجردیان در سال 26 و به زمان عثمان بن عفان مسلمان می شوند و دیر زمانی بطول نمی انجامد که دارابجرد خود را در خط امامت و ولایت قرار داده و به روزگار حضرت علی علیه السلام و امام حسن مجتبی علیه السلام به قدوم صحابی معروف دحیه کلبی انصاری - آنکه روزگاری جبرئیل امین به هیئت ایشان بر پیامبر عظیم الشان وارد می گردید - آراسته میگردد و امام خراج دارابگرد را خود پذیرفت و آنرا بعنوان مالی حلال و مباح اختیار نمود تا به خانواده‌های شهداء جنگ جمل و صفین و وابستگان آنان در صدر اسلام کمک نماید .
وصف نقش برجسته دارابگرد
فرمانروای ساسانی سوار براسب در مرکز نقش گرفته و در زیر پای اسب او نقش گردیانوس امپراطور شکست خورده رومی دیده می شود شاه دست چپ خود را بر سر والیرین قرار داده و او با بلند کردن دست اطاعت و انقیاد خود را نشان می دهد یکی از بزرگان ساسانی فلیپ عرب را به حضور شاه می آورد و او در حالی که به خدمت فرمانروا می رسد دست گردین لگد می نماید در پشت سر شاه 18 نفر از شاهزادگان ساسانی در 4 ردیف دیده می شوند که برخی از آنها شاخه گلی را در دست دارند و در سمت راست 22 تن از سرداران و سران نظامی رومی که به اسارت در آمده اند جلب نظر می نمایند در روی دیواره صخره در پایین این نقش برجسته تصویر کوچک یک سر با تاجی کنگره دار حجاری شده که گفته می شود این تصویر متعلق به یک شاهزاده ساسانی(شاپور دختک(
نقش برجسته دارابگرد از جمله بحث انگیزترین نقوش برجسته دوره ساسانی به شمار می آید در این نقش تصویر یکی از پادشاهان ساسانی سوار براسب در حالیکه تاجی کنگره دارمزین به یک گوی را برسر دارد،دیده می شود.این فرم تاج معمولاً به عنوان سرپوش اولین پادشاه ساسانی(اردشیر اول 241-224 م)بشمار می رود.به هر حال غالب پژوهشگران این تصویر را از آن شاهپور اول پسر اردشیر(472-241 م)دانسته اند.از جمله مسافران اروپائی که از محل بازدید نموده اند،سر ویلیام اوزل است که محل مذکور را در سال 1811 م مورد بازدید قرار می دهد . وی از این نقش به عنوان صحنه پیروزی شاهپور اول یاد می کند.
سی سال بعد نیز دو نفر فرانسوی به نام های اوژن فلاندن معمار و پاسکال کست نقاش از محل دیدار می کنند این دو نفر طرح ساده ای از نقش مذکور تهیه و آن را به شاهپور نسبت می دهند. در سال 1934 م که سر اورال استین اولین عکسبرداری را از این نقش برجسته به عمل آورده ،همچون سایرین آن را به شاهپور اول منسوب می دارد ظاهراً سه نفر اخیر در انتساب نقش به دومین پادشاه ساسانی از نقل قول مردم بومی پیروی نموده اند. سایر محققین نیز به تبعیت از اسلاف خویش این نظریه را پذیرفته اند . حتی ارنست هرتسفلد نیز که در 1938 م روشی برای تشخیص هویت شاهان ساسانی از طریق فرم تزیین تاج آنها ابداع نمود،در این مورد خاص ایده دیگری داشته و نقش را همچون دیگر پژوهشگران قدیمی به شاهپور اول نسبت می دهند. رومن گیر شمن و سایرین نیز چنین نظری داده اند.
احتمالاً غالب محققین در آینده نیز از این نظریه پیروی خواهند کرد این نظریه بر پایه مطالعات سکه شناسی ولادیمیر لوکونینvlqadimir lukonin استوار است . وی متذکر می شود که شاهپور در اولین مرحله حکومت خویش با تاجی کنگره دار همراه با یک گوی شبیه تاج پدرش بر روی سکه ها ظاهر شده است این مورد را می توان در نقش برجسته سلماس مربوط به اوایل دوره ساسانی به خوبی مشاهده نمود.
در میان محققین تنها دو نفر فرضیه فوق را مردود دانسته اند. اولین آنها ب.سی.مکدرموت b.c.macdermot هست که حدود سال 1954 نقش برجسته را به عنوان تصویر پیروزی اردشیر اول بریک رومی گزارش نمود.جامع ترین بررسی که در مورد این مسئله به عمل آمده مربوط به خانم ژرژینا هرمانgerogina Hermann است وی در گزارش خود می نویسد:ما چاره ای نداریم جز اینکه در این مورد از روش ابداعی هرتسفلد صرف نظر کرده و پادشاه را به عنوان اردشیر اول بشناسیم لذا وی برای اثبات نظریه خویش بررسی دقیقی را بر روی تمام نقش برجسته های ساسانی منسوب به این دو پادشاه انجام داده و نهایتاً چنین نتیجه می گیرد از نظر سبک و سلیقه رایج آن روز نقش دارابگرد نمی تواند صحنه پیروزی اردشیر بر فیلیپ عرب امپراطور روم (245-224)م و یا بروالرین دیگر امپراطور روم (260م)باشد. از طرف دیگر نیز این نقش نمی تواند جدیدتر از سالهای (246-230 م) حجاری شده باشد این نقش باید معرف پیروزی اردشیر بر سه پادشاه محلی در مسیر لشکر کشی اردشیر باشد .
منبع : بخشی از پژوهش محمد باقر مهاجر عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد داراب
چشمه ها
در فلات ایران چشمه ها اولین منابع آبی هستند که مردم از آنها استفاده کرده اند.در شرایط فعلی چشمه ها یکی از از مهمترین منابع تامین کننده آب شهرستان داراب می باشند .
چشمه های مهم داراب عبارتند از :
1 : چشمه شور :
این چشمه تقریبا در فاصله سیصد متری در مغرب چشمه شاهیجان قرار دارد . این چشمه برخلاف آنچه از اسم آن بر می آید در منطقه دارای آبی بسیار خوب و خالی از هرگونه املاح مضره برای کشاورزی و شرب است ولی بعد از عبور از کویر و اراضی نمکزار املاح مختلف بخصوص نمک در آن حل شده و کیفیت شیمیایی آن تغییر می یابد.
2 : چشمه شاهیجان یا اقلان قر :
این چشمه از زیر کوه نمک در بالای دهکده ی کرسیا از تشکیلات آهکی خارج شده و به طرف جنوب جاری میشود و تغیرات آب چشمه های شمال نیز نوسانات شدیدی در آن ندارد و فقط در سال های کم باران دبی آن کاهش می یابد . البته چند سالی است که به دلیل کاهش باران این چشمه خشک شده است .
3 : چشمه گلابی :
در فاصله چهار کیلومتری و در مغرب چشمه شور قرار دارد و مانند دیگر چشمه های شمال از تشکیلات آهکی شمال دشت داراب که کوه نمک در وسط آن قرار دارد ، سر چشمه می گیرد .
4 : چشمه کتو :
این چشمه از تشکیلات شمال شرقی منطقه از میان دره طولانی و عمیق خاج شده و مقدار متوسط آب آن 30 لیتر در ثانیه است .
5 : دیگر چشمه ها :
دیگر چشمه های منطقه عبارتند از : آب خونی ، دبیران ، سیاوان ، بیاده ، تیزآب و چند چشمه دیگر که متاسفانه در سال های اخیر بیشتر آنها خشک شده اند .
دین و مذهب در داراب
منطقه و شهر داراب همه مردم مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند .
در این منطقه اقلیت مذهبی به طور کلی وجود ندارد . بیش از پنجاه سال پیش تعدادی یهودی در جنوب شهر داراب سکونت داشتند و مسجدی نیز به نام (( مسجد کلیمی ها )) که اینک به مسجد اسلامی تغیر نام پیدا کرده دراختیار داشتند.
امام حسن مجتبی علیه السلام و خراج دارابگرد
در تاریخ می خوانیم که : امام حسن مجتبی علیه السلام در صلح نامه خود با معاویه شرط کردند که خراج دارابگرد فارس را به او بپردازند. تا هزینه خانواده شهداء جنگ جمل و صفین را تامین کند فلسفه صلح حسن بن علی علیه السلام یک از ارکان مهم سیاست و حکومت اسلامی را تشکیل می دهد تمامی علما و دانشمندان ، مورخان و سیاستمداران مساله صلح امام حسن علیه السلام را مطرح ساخته و به تحلیل آن پرداخته اند . آنها همگی این صلح را به نفع اسلام و مسلمین دانسته اند زیرادرآن زمان، مردم شام، اسلام را در چهره معاویه می جستند و از او اطاعت می کردند. در روزگار کوتاه خلافت حضرت علی علیه السلام که اغلب به پیکار با دشمنان داخلی اسلام گذشت ؛ معاویه دریافت که علاوه بر استحکام تخت سلطنت در شام ، باید در میان صفوف اصحاب امام علی علیه السلام نیز شکاف ایجاد کند. او پس از یک تلاش گسترده توانست به آرزوی خود برسد و در جنگ صفین تعدادی از یاران آن حضرت را با زر و زیور خرید و بدینوسیله خوارج را به وجود آورد. از آن پس معاویه راه نفوذ در مسلمانان را بدست آورد. وقتی امام حسن علیه السلام به امامت رسید، نامردمان حیله گر کوفه و عراق را در پیرامون خود یافت. کسانی که جز به نفع دنیای خویش نمی‌اندیشندند،آنها تا جایی پیش رفتند که حاضر شدند امام و قائد خود را دستگیر کرده و به معاویه تسلیم نمایند . در این اوضاع بحرانی که دولت قدرتمند روم آن روزگار نیز نظاره گر آن بود ، راهی جز انعقاد صلح وجود نداشت. در هر صورت پیمان صلح بسته شد شرایط و قرار دادهایی به توافق رسید از جمله شرایط این بود که خراج دارابجرد در اختیار امام حسن مجتبی علیه السلام قرار گیرد تا میان فرزندان شهدای جنگ جمل و صفین تقسیم شود. گویا قبل از این معاهده نیز خراج داراب در همین مورد مصرف می شده و چون ممکن بود معاویه اموال و دارایی مسلمانان را در راه اهداف شیطانی به مصرف برساند، امام شرط فرمود که باید این مورد نیز در همان جایگاه استحقاق خویش به مصرف برسد، این فراز از صلحنامه که چرا امام حسن علیه السلام خراج مالیات دارابجرد را برای هزینه بازماندگان شهدای جمل و صفین قرار می دهد جای تاْمل است .
قبلا یادآور شدیم که داراب و نواحی آن از اراضی غیر مفتوحه عنوه محسوب می گردد و اختیار اراضی در دست امام مسلمین است. بنابراین امام مجتبی علیه السلام علاوه بر اینکه خواسته است با این شرط مالیات یک منطقه حاصلخیر را در مورد بسیار خوب به مصرف برساند اراده کرده است که حقانیت خود را بر مسلمانان آگاه بیان کند چون اختیار چنین اراضی فقط با امام مسلمین است و معاویه با پذیرفتن این شرط و سایر شرایط حکیمانه که امام مطرح ساخته بود به ناحق بودن خود اعتراف کرده است .
از طرفی در مال پرداختی داراب نیز خصوصیتی می باشد و آن کسب حلال دارابی ها و علاقه و محبت باطنی آنها به آل محمد "ص" و اینکه با کمال میل با مسلمین سازش کردند و این سرزمین از جمله شهرهایی است که اقلیت مذهبی در آن وجود ندارد و بالجمله شیعه دوازده امامی هستند لذا خراج این منطقه برای هزینه خانواده شهدا جنگ جمل و صفین قرار داد .
مختصری در مورد فرآورده های کشاورزی داراب
محصولات مهم شهرستان شامل گندم ، پنبه ، ذرت ، خرما و مرکبات است . مرکبات داراب شامل پرتقال ، لیمو ، نارنگی ، نارنج ، دارابی ، بکرئین میباشد . داراب یکی از بزرگترین توایدکنندگان گندم در کشور است . مناطق تیزاب ، هشیوار و فسارود بیشترین میزان گندم ، ذرت و پنبه داراب را تولید میکنند .
کاشت گندم در داراب از مهر و آبان آغاز میشود . برداشت گندم در اردیبهشت آغاز و تا خردادماه ادامه مییابد . پس از برداشت گندم ، کشاورزان جای گندمها را که به کلور معروف است آتش می‌‌زنند تا برای کشت بعدی آماده شود . در منطقه تیزاب کشاورزان عمدتاً پس از برداشت گندم ، ذرت دانه‌ای می‌‌کارند اما در هشیوار پنبه رایج تر است .
اما مرکبات داراب بیشتر مربوط به فسارود ( گونان ، کوهگرد ، پاسکن ، حسن آباد و ... ) و جنت شهر (دهخیر ) میباشد . مرکبات داراب به ویژه پرتقال آن بسیار شیرین ، آبدار و لذیذ است .
در شهر داراب حتی در بلوارها هم نارنج کاشته شده است و این به طراوت و زیبایی شهر می‌‌افزاید . در بیشتر منازل شهر داراب ، جنت شهر ، تیزاب ، نصروان و دیگر روستاها درختان زیبای مرکبات وجود دارد.
معرفی کوه های معروف داراب
ردیف نام نقشه ای قله ارتفاع از سطح دریا نزدیک ترین آبادی به قله ردیف نام نقشه ای قله ارتفاع از سطح دریا نزدیک ترین آبادی به قله
1 ساردو (1) 3142 بورد انجیر 21 کوه بیشه لایگردو 2758 لایگردو
2 ساردو(2) 3137 یورد انجیر 22 کوه بکر 2730 بکر
3 قلات مرو(1) 3067 لایزنگان –شکرویه 23 کوه آدمو 2726 شهرک فتح المبین
4 قلات مرو(2) 3041 ؛ ؛ ؛ 24 کوه بنو 2587
5 برفدان (1) 3032 تنگ کتویه 25 کوه چنار ریگ 2555
6 کله قوچ 3016 تنگ کتویه 26 کوه تختی 2419
7 کوه مفک 2917 رستاق 27 کوه سهلک 2406
8 کوه بلند 2866 تنگ کتویه 28 کوه انجیر بند 2406
9 کوه چادر پهن 2866 شکرویه 29 کوه پنج چاه 2316
10 کوه درختی (عاتم بین ) 2855 فسارود 30 کوه سبزویه 2258
11 کوه یورد غفوری 2833 شکرویه 31 کوه بهرو 2245 نوایگان
12 کوه باشت 2812 مروارید 32 کوه ولو 2234 شهرک لایزنگان
13 کوه چال 2803 شاه ابوذکریا 33 کوه تنگ کتویه 2209 تنگ کتویه
14 کوه مرو 2801 34 کوه سرخ 2088 تل بارگه
15 کوه چشمه گل 2790 35 کوه میلک 2032 شهرک فتح المبین
16 کوه سرحد 2789 36 کوه لای زرد 2015 شهرک لایزنگان
17 کوه گنی کوه 2785 37 کوه گوش شیر 1702 فتح آباد
18 کوه ریکو 2783 لایزنگان 38 کوه سه چاه 1630 نوایگان
19 کوه دو تخته 2782 39 کوه سرباز 1452 شهر داراب
20 کوه مور 2762 40 کوه پیر مراد 1408 پیر مراد
معرفی فرآورده های تقطیری
شهرستان داراب با دارا بو دن 3300 هکتار گل محمدی 40 درصد ازگلستان های دیم کشور را در خود جای داده است . ویژگی های خاص ومنحصربه فرد گلستان های داراب علاوه بر دیم بودن عدم استفاده از سموم وکودهای شیمیایی است . گلستان های کوهستان داراب با ارتفاعی بالغ بر 1900 متر ازسطح دریا و دمای مناسب گل ها را به صورت کاملا ارگانیک تولید می کند . گل های موجود در منطقه از گونه ( Rosa Damescena ) می باشد .
محصولاتی که در شرکت های مختلفی در سطح شهرستان تولید میشوند عبارتند از :
گلاب ویژه ، گلاب ممتاز ، عرق بهار نارنج ، عرق بید کاسنی ،عرق خارشتر ، عرق رازیانه ، عرق زنیان ، عرق زیره ،
عرق شاتره ، عرق شوید ، عرق تارونه ، عرق کاسنی ، عرق نعناع ، عرق کاکوتی ، عرق شنبلیله ، عرق اسطو خودوس ،
عرق گزنه ، عرق گاوزبان عرق آویشن ، عرق یونجه و انواع اسانس
صنایع دستی
در اصطلاح محلی (( پیش )) میگویند که از مادگی نخل بدست می آید و ماده اصلی بافت را تشکیل می دهد.
صنایع دستی دیگر در منطقه داراب عبارتند از :
قالی بافی
گلیم بافی
کوزه گری
رختخواب دوزی
چادر بافی
پت بافی (( نوعی گیره یا سبد ))
جوغن سنگی
آسیاب سنگی
نمد مالی
در داراب نوعی کوزه می سازند که به آن (( کوزه کریم خانی )) یا (( خمره کریم خانی )) میگویند که آن خمره بزرگی است با گردن دراز بشکل کوزه های محلی که تقریبا صد لیتر آب (( کمی بیشتر یا کمتر )) ظرفیت دارد و در پایین آن شیری جهت خروج آب نصب شده است .
قالی های که در منطقه نوایگان بدست هنرمندان این منطقه بافته میشوند از بهترین قالی های دستی بوده که از حیث بافت و طرح نقشه با قالی های تبریز و کاشان رقابت می کنند.
منابع
• شوارتس، پاول: جغرافیای تاریخی فارس، ترجمه کیکاوس جهانداری، صفحات ۱۲۹ تا ۱۴۸.
• دارابگرد دات آی آر