چرا هاوکینگ در مورد خدا «اشتباه می کند»؟

فرد پطروسیان

رادیو فردا :انتشار مصاحبه های استیون هاوکینگ، فیزیکدان و کیهان شناس برجسته بریتانیایی، در سایت رادیوفردا با استقبال بسیار زیادی روبرو شده است. رادیوفردا در چند مقاله نظرات هاوکینگ را که به گفته بسیاری مشهورترین دانشمند زنده جهان است بررسی می کند.

استیون هاوکینگ معتقد است خدایی در کار نیست و خدا کائنات را خلق نکرده و «بیگ بنگ» نتیجه اجتناب ناپذیر قوانین فیزیک بوده است.

این یکی از اظهار نظرهای بحث برانگیز نویسنده کتاب «طرح بزرگ» در مورد «مرگ خدا» است که به شدت مورد نقد و انتقاد قرار  گرفته است.

دان پیج، کیهان شناس و استاد فیزیک در کانادا که هشت مقاله با هاوکینگ نوشته، برخلاف استاد سابقش معتقد است که خدای خالقی در کار است.

دان پیج* به رادیو فردا می گوید «در باورهای فلسفی نیز مانند آن چندتایی که در کتاب "طرح بزرگ" به آنها اشاره کرده، هاوکینگ جنجالی تر از همه جا است. شاید درست بگوید که دست کم به لحاظ منطقی قابل پذیرش است که شکل گیری کائنات می‌تواند ناشی از قوانین طبیعت مانند قانون جاذبه باشد. و بدون دخالت خدا. اما می توان گفت که از نظر منطقی الزاما نباید [شکل گیری کائنات] به این صورت اتفاق افتاده باشد.»

این استاد فیزیک در کانادا می افزاید «بحث گسترده‌ای در جریان است که آیا هستی بیرون خود هیچ علتی ندارد (یا خارج از قوانین طبیعت، اگر با نظر هاوکینگ معتقد باشیم که باور دارد - یا دست کم زمانی باور داشت - که قوانین طبیعت خارج از کائنات و جدای از آن هستند) و یا اینکه محتمل‌تر است که معتقد باشیم که کیهان توسط خالقی مانند خدا آفریده شده است. به عنوان یک فرد مسیحی، من شخصاً باوردارم که کائنات و قوانین آن توسط خدایی قادرکُل، دانای کُل و بخشاینده آفریده شده است. هاوکینگ البته در این مورد نظر دیگری دارد، اما من معتقد نیستم که این پرسش را می‌توان صرفاً به کمک قوانین علمی پاسخ داد.»

همکار و دانشجوی هاوکینگ برخی از اظهارنظرهای هاوکینگ را فلسفی می داند و نه علمی.

وی می گوید «من نیز موافق این هستم که بسیاری از گفته‌های هاوکینگ در کتاب "طرح بزرگ" درباره خدا و کائنات بیشتر از آنکه علمی باشد فلسفی است. راستش کمی هم برایم طنزآمیز بود که در آغاز کتابش ادعا می‌کند که فلسفه مُرده است،‌ما بعد خودش بسیاری از گمانه‌های فلسفی خود را مطرح می‌کند. من فکر می‌کنم که این کتاب نمونه واضحی از برهان خلف ادعای مرگ فلسفه است.» رامین جهانبگلو، استاد فلسفه در کانادا، پیشتر در مورد هاوکینگ و «مرگ فلسفه» با رادیو فردا به گفتگو نشسته است.

«قانون نمیتواند خالق باشد»

جان لینوکز استاد ریاضیات آکسفورد و نویسنده کتاب «هاوکینگ و خدا» و «مامور کفن و دفن خدا، آیا علم خدا را دفن کرده است؟» از این نظر هاوکینگ که خدا کائنات را خلق نکرده و «بیگ بنگ» نتیجه اجتناب ناپذیر قوانین فیزیک بوده، انتقاد کرده و  می نویسد قوانینی که ما کشف می کنیم، نمی تواند پدید آورنده و خالق چیزی باشد.

وی می افزاید قوانین «حرکت» نیوتون می تواند حرکت یک توپ بیلیارد را توضیح دهد ولی این ضربه چوب بیلیارد است که این حرکت را به وجود آورده و نه قانون نیوتون.

این استاد ریاضیات می گوید «در جهانی که ما زندگی می کنیم قانون ریاضی ساده ای وجود دارد که  ۱+۱=۲. ولی این قانون چیزی به وجود نمی آورد. مطمئنا این قانون پولی به حساب بانکی من اضافه نمی کند. اگر من هزار پوند به حساب بانک خود واریز کنم و سپس هزار پوند دیگر، قانون ریاضی به سادگی توضیح می دهد که من دو هزار پوند در حسابم پول دارم. ولی اگر هیچ پولی به حسابم واریز نکنم و این امر را به قوانین ریاضی به سپارم هیچ اتفاقی نمی افتد.»

لینوکز می افزاید «قوانین فیزیک توضیح می‌دهند که یک موتور جت چگونه کار می‌کند اما نمی‌گویند که اولش چطور به وجود آمد. واضح است که موتور جت تنها با قوانین فیزیک به وجود نیامد، به نبوغ و مهندسی خلاقانه «ویتل» نیاز بود. اما فکرش را بکنید قوانین فیزیک به علاوه «ویتل» هم برای ساخت موتور جت کافی نیستند، علاوه بر این دو به مواد اولیه‌ای نیاز است که ویتل رویش کار کند. شاید در نظر اول ماده بخش پیش‌پا افتاده‌ای از پیدایش هستی باشد اما [به هر حال] ماده توسط قوانین تولید نمی‌شود.»

البته منتقدان هاوکینگ، فقط نطرات این فیزیکدان برجسته را مورد انتقاد قرار نمی دهند بلکه نبوغ وی را نیز ستایش می کنند.

پیج می گوید «به عنوان یک دانشجوی سابق تحصیلات تکمیلی و بعد از آن نیز پژوهشگر مقطع فوق دکتری تحت نظارت ایشان ( و همچنین همکاری با وی در نگارش هشت مقاله)، من شخصاً نبوغ علمی استیون هاوکینگ را به شدت ستایش می‌کنم. اگرچه در عالم دانش من با چند مورد از مفروضات ایشان مخالف هستم، (مانند نظریه معکوس شدن بُردار زمان در صورت از هم پاشیدن مجدد هستی و این نظریه که در پیدایش و از بین رفتن سیاهچاله‌ها اطلاعات گُم خواهند شد، - که البته هاوکینگ در حال حاضر از هردوی این نظرات دست کشیده است.) »

-------------------------------------------------------------------------------------------
* دان پیج می گوید که در این گفتگو نظرات شخصی خودش را بیان کرده و سخنگوی دانشگاه آلبرتا نیست و لزوما دانشگاه با نظرات وی هم عقیده نیست. وی همچنین می افزاید ادعای سخنگویی مسیحیان یا گروه دینی خاصی را ندارد.